هر آنچه که باید در رابطه با ماده 21 قانون کار بدانید
ماده 21 قانون کار
ماده 21 قانون کار جزو آن دسته از مفاد حقوقی است که هر کارگری باید در رابطه با آن بداند. پیشینه قانون کار ایران ریشه در دوران مشروطیت دارد، اما تصویب قانون کار متکی بر تلاشهای مجلس در دهه هفتاد خورشیدی بوده است. برای اولین بار در سال 1368، قانون کار با ۲۰۳ ماده در مجلس تصویب شد. سپس این قانون با یک سری تغییرات جزئی در سال ۱۳۶۹ توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب نهایی رسید. قانون کار که در ۱۲ فصل تدوین شده است به موارد مهمی از جمله روابط کاری، قراردادها، شرایط فنی و بهداشتی کار و… میپردازد. بنابراین کارجویان و کارفرمایان باید با محتوای این قانون و حق و حقوق کاری خود به خوبی آشنا شوند. بدین صورت می توانند از حمایت قانون در صورت لزوم برخوردار گردند.
تعریف کارگر و کارفرما از دید قانون کار
قبل از اینکه بخواهیم به بیان ماده 21 قانون کار بپردازیم، باید توضیح کاملی از کارگر و کارفرما از منظر حقوقی ارائه دهیم. ماده 2 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارگر را اینگونه تعریف میکند:
کارگر، فردی است که به درخواست کارفرما و در قبال دریافت حقوق، حق الزحمه، مزد یا مزایای دیگر به انجام فعالیت خاصی می پردازد. بر طبق این تعریف:
- کارگر میتواند در هر شغلی فعالیت داشته باشد.
- کار او منوط به درخواست کارفرما می باشد.
- در برابر کار خود، حقوق/مزد/حق الزحمه دریافت میکند.
- قانون کار شامل کارکنان شرکتها، سازمان ها و موسسات مختلف میشود.
بنابراین هر کسی که شرایط فوق را داشته باشد از نظر قانون کار، کارگر محسوب میشود. ماده 3 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارفرما را اینگونه تعریف میکند:
کارفرما، شخصی حقیقی یا حقوقی است که کارگر به درخواست او در مقابل دریافت حق الزحمه به انجام فعالیت خاصی می پردازد. بر طبق این تعریف:
- کارفرما میتواند یک فرد حقیقی یا مجموعه حقوقی باشد.
- کارگر تحت نظارت و درخواست کارفرما فعالیت میکند.
- کارفرما در برابر کار کارگر، حق الزحمه او را پرداخت می کند.
- مدیران و مسئولان، نماینده کارفرما به شمار می روند.
بنابراین هر شخص یا مجموعهای که شرایط فوق را داشته باشد، کارفرما محسوب میشود.
ماده 21 قانون کار در رابطه با چیست؟
ماده 21 قانون کار از جمله قوانین مهم حقوقی است که هر کارگری باید در رابطه با آن اطلاعات کاملی داشته باشد. موضوع اصلی این ماده در رابطه با شرایط خاتمه قرارداد کار می باشد. این ماده شامل 6 بند می باشد که شرایط زیر را برای پایان قرارداد کار در نظر می گیرد:
- اگر کارگر فوت کند.
- اگر کارگر از کار افتاده شود.
- اگر کارگر بازنشسته شود.
- اگر کارگر استعفا دهد.
- در صورتی که مدت زمان قرارداد، منقضی شده باشد و در رابطه با تمدید مجدد آن هیچ گونه اشاره ضمنی یا صریح نشده باشد.
- در رابطه با شرایط کار در قراردادهایی که مرتبط با یک کار مشخص می باشد.
ماده 21 قانون کار، شرایط اساسی که منجر به خاتمه قرارداد کاری میشوند را تعریف کرده است تا هر دو طرف قرارداد از حقوق خود آگاه باشند.
تبصره مهم: در رابطه با قوانین مربوط به خاتمه قرارداد کار توسط کارگر تبصره مهمی وجود دارد که باید در رابطه با آن آگاه بود. کارگری که مایل به ترک شغل خود می باشد، باید از قبل به کارفرما اطلاع دهد. در این شرایط، کارگر ملزم است تا یک ماه در کار خود باقی بماند و علت جدایی را به صورت کتبی اعلام کند. اگر ظرف مدت ۱۵ روز کارگر تصمیم خود را عوض کند و در شغل مورد نظر باقی بماند، در این شرایط نیاز است که انصراف خود را به کارفرما اطلاع دهد. البته ضروری است که رونوشت استعفا و انصراف را به نمایندگان کارگران اعلام کند تا مسائل از طریق آنها دنبال شود. تمام این قوانین و تبصره ها به منظور حفظ حقوق هر دو طرف و اجرای صحیح قطع روابط کاری تدوین شده است.
شرایط خاتمه قرارداد کار در صورت فوت کارگر
ماده 21 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، یکی از شرایط خاتمه قرارداد کار را فوت کارگر بیان کرده است. در صورتی که کارگر در حین انجام وظایف شغلی یا به دلایل دیگر فوت کند، قرارداد کاری منعقده بین وی و کارفرما به صورت خودکار به پایان می رسد. همچنین با توجه به قانون تامین اجتماعی، بستگان نزدیک کارگر که شامل همسر، فرزندان و والدین او می باشند در صورت تامین شرایط مقرر در قانون، حق دریافت مستمری را خواهند داشت. بنابراین در چنین شرایطی، قرارداد کار به طور خودکار به پایان میرسد و بستگان نزدیک کارگر، حقوق مقرر را بر طبق قانون دریافت خواهند کرد.
نکات مهمی که در رابطه با شرایط خاتمه قرارداد کار باید بدانید
براساس قانون کار، روابط کاری میتواند به دلایل مختلفی به پایان برسد. ماده 21 قانون کار تنها به برخی از شرایط اشاره کرده است. مرگ طبیعی کارگر در حین کار یکی از مواردی است که منجر به خاتمه قرارداد کاری میشود. در کنار این مورد، دلایل دیگری نیز وجود دارند که باعث خاتمه قرارداد کاری می شوند. از جمله دیگر این دلایل می توان به بیماری شدید کارگر اشاره نمود که ادامه کار را برای او غیر ممکن خواهد ساخت. علاوه بر این، مواردی نظیر اخراج غیر قانونی، کسر بی دلیل حقوق و مزایا، تفاوت تصمیمات سازمانی با قوانین کار نیز جزو مهمترین دلایل احتمالی جهت خاتمه رابطه کاری بین کارگر و کارفرما به شمار می روند.
بنابراین باید در نظر داشت که توضیحات فوق تنها برخی از دلایل ممکن جهت خاتمه رابطه کاری بین کارگر و کارفرما در ماده 21 قانون کار را تشریح میکند.
ماده 24 قانون کار؛ حقوق بازنشستگی کارگران
ماده 24 قانون کار از جمله مفاد حقوقی است که کارگران باید در رابطه با آن اطلاعات جامعی داشته باشند. در ماده 24 قانون کار به مزایای پایان خدمت برای کارگرانی اشاره شده است که حداقل از یک سال سابقه کار برخوردار می باشند. بر اساس این ماده، اگر قرارداد کار کارگری که بیش از یک سال برای یک کارفرما کار کرده باشد به پایان برسد، کارفرما موظف است که معادل یک ماه آخرین حقوقش را پرداخت نماید. این تعهد کارفرما نسبت به کارگرانی است که به مدت طولانی با یک سازمان یا شرکت، همکاری دارند. هدف از تصویب این ماده، حمایت از کارگرانی است که خدمات طولانی مدت را به یک سازمان یا شرکت ارائه کرده اند.
شرایط خاتمه قرارداد کار بین کارگر و کارفرما به چه نحوی می باشد؟
یکی از مهمترین نکاتی که در رابطه با ماده 21 قانون کار باید دانست در رابطه با شرایط خاتمه قرارداد کار می باشد. قرارداد کاری بین کارفرما و کارگر میتواند به دلایل مختلفی پایان یابد. از جمله مهمترین این دلایل می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اگر مدت زمان قرارداد به اتمام رسیده باشد: برخی از قراردادهای کاری، دارای مدت زمان مشخصی می باشند که پس از اتمام آن، دیگر تمدید نمی شوند.
- اتمام پایان قرارداد با توافق طرفین باشد: کارفرما و کارگر میتوانند در صورت توافق با همدیگر تصمیم بگیرند که همکاری را پایان دهند.
- اگر یکی از طرفین، خواستار پایان بخشیدن به قرارداد باشد: اگر یکی از طرفین بخواهد به هر نحوی باعث برهم زدن قرارداد شود، باید به طرف دیگر در این رابطه اطلاع دهد.
- اگر هرگونه موارد تخلف از قرارداد اتفاق بیفتد: در صورت عدم رعایت قوانین توسط یکی از طرفین، دیگری میتواند باعث خاتمه قرارداد همکاری شود.
در این صورت نیاز است که هر دو طرف چه کارگر و چه کارفرما از حقوق خود آگاه باشند تا روابط کاری به نحو احسن در بین آنها جریان یابد.
کارفرما در چه شرایطی می تواند قرارداد کاری را فسخ نماید؟
یکی از مهمترین نکاتی که مطرح می شود، در رابطه با شرایط فسخ قرارداد کاری توسط کارفرما می باشد. طبق ماده 27 قانون کار اگر کارگر از زیر بار وظایف محوله شانه خالی کند یا دچار اشتباهات کاری شود، کارفرما می تواند قرارداد را منسوخ اعلام نماید. البته در این رابطه ضروری است که حقوق کارگر در صورت فسخ قرارداد کاری توسط کارفرما به طور کامل پرداخته شود. اگر قرارداد کاری به هر دلیلی به پایان برسد، کارفرما باید حقوق مشخصی را به کارگر بپردازد.
اگر قرارداد کاری توسط کارفرما فسخ شود، باید مزایای بازنشستگی و مطالبات معوقه به کارگر پرداخت شود. همچنین برای هر سال سابقه کار، معادل یک ماه حقوق به عنوان حق سنوات باید توسط کارفرما به کارگر پرداخت شود. در صورت عدم وجود شورای اسلامی کار، نظر انجمن صنفی در این رابطه حائز اهمیت می باشد. در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما نیاز است که با مراجعه به مراکز قانونی جهت حل مشکل در رابطه با شرایط خاتمه قرارداد همکاری، اقدامات لازم را انجام داد. هدف از تصویب قانون کار، حمایت از حقوق کارگران تحت هر شرایطی است.
جمع بندی نهایی
ماده 21 قانون کار در زمره آن دسته از مفاد حقوقی است که هم کارگر و هم کارفرما باید در رابطه با آن اطلاعات جامعی کسب نمایند. این ماده به شرایط خاتمه قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما می پردازد. در این مقاله به تمام تبصره ها و مفاد قانون کار در رابطه با کارگر و کارفرما اشاره نمودیم. بر طبق قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارگر و کارفرما دارای وظایف مشخصی هستند.
بر طبق ماده 21 قانون کار، هر کدام از طرفین چه کارگر و چه کارفرما ملزم به رعایت حقوق یکدیگر می باشند. در این مقاله سعی نمودیم در رابطه با شرایط و مفاد این قانون به طور جامع صحبت نماییم. امیدواریم که محتوای این مقاله مثمر ثمر واقع شده باشد.
دیدگاهتان را بنویسید