روش های محاسبه سود | انواع سود را چگونه محاسبه می‌کنند؟

استفاده از روش‌ های محاسبه سود برای برنامه‌ ریزی بهتر کسب‌ و کارها

تخمین و اطلاع دقیق از میزان سود فروش از مهم‌ ترین فرایندهایی است که تمام کسب‌ و کارها برای بهره‌ وری بیشتر باید انجام دهند. محاسبه نسبت سود فروش و زیان کسب‌ و کار منجر به شناخت استراتژی‌ های موثر در عملکردها می‌ شود. به همین دلیل کسب‌ و کارها برای افزایش درصد سود فروش کالا و خدمات خود از فرمول سود استفاده می‌ کنند. روش های محاسبه سود متنوع هستند. بنابراین تسلط در به‌ کارگیری آن‌ ها و شناخت تفاوت‌ هایشان گام اول در افزایش فروش به‌‌ شمار می‌ رود. محاسبه سود بازاری و نحوه محاسبه سود نمایشگاهی از مواردی هستند که در کسب و کارها بسیار کارآمد است و در ادامه به آن می پردازیم.

منظور از سود در فروش چیست؟

در فرآیندهای مالی سود میزان درآمدی است که یک کسب‌ و کار پس از به اتمام رسیدن تمام هزینه‌ های خود به دست می‌ آورد. فرقی نمی‌ کند این کسب‌ و کار یک سوپر مارکت ساده باشد یا یک شرکت پتروشیمی بزرگ که به دنبال تجارت‌ های وسیع بین‌ المللی است. بر همین اساس عملکرد و میزان موفقیت هر نوع کسب‌ و کاری بر اساس سودآوری در جنبه‌ های مختلف مبتنی بر آن بررسی می‌ شود.

تحلیلگران و حسابداران برای محاسبه درصد سود فروش کالا، از روش‌ ها و ترفندهای متفاوتی استفاده می‌ کنند. البته دیدگاه‌ های مختلفی برای میزان سودآوری مجموعه‌ ها رایج است. برخی تحلیلگران عامل اصلی موفقیت یک کسب‌ و کار را سودآوری ناشی از فروش در سطر اول ترازنامه می‌ دانند. در حالی‌ که برخی دیگر به کسب سود بالا قبل از کسر مالیات اعتقاد دارند. برخی نیز درصد سود بالای شرکت‌ ها پس از اتمام هزینه‌ ها را به‌ عنوان عامل موفقیت مجموعه‌ های اقتصادی در نظر می‌ گیرند. در هر کدام از این دیدگاه‌ ها، استفاده از روش های محاسبه سود به بررسی استراتژی‌ های اقتصادی و عملکرد مجموعه کمک می‌ کند.

روش محاسبه سود چگونه است؟

از آنجایی که سود نمایانگر موفقیت تجارت و کسب و کار شماست لازم است با روش های محاسبه سود آشنا شوید. بسیاری میزان سود را با ارزش شرکت و یا مجموعه در ارتباط مستقیم میدانند. به همین دلیل مهم است که مدیران اجرایی با انواع روش های محاسبه سود آشنا شوند. همانطور که از عنوان مقاله مشخص است سود روش های مختلفی برای محاسبه دارد. در صورتی که هزینه ها را از درآمد کم کنیم میزان سود به دست میاید. اگر بخواهیم این مسئله را به شکل یک فرمول نشان دهیم باید نوشت:

البته در نظر داشته باشید که فرمول بالا از ساده ترین روش های محاسبه سود است. هر چه یک کسب و کار گسترده تر باشد، روش های پیچیده تری برای محاسبه میزان سود آن عنوان می شود. سود را به سه دسته تقسیم می کنند. سود خالص، سود عملیاتی و سود ناخالص از جمله معروف ترین زیر مجموعه های سود هستند که هرکدام روش متفاوتی برای محاسبه دارند.

مزایای استفاده از روش‌های محاسبه سود

تمام کسب‌ و کارها با هدف رسیدن به سود مستمر فعالیت می‌ کنند. مدیران عالی و میانی مجموعه‌ های بزرگ یا صاحبان کسب‌ و کارهای کوچک تمام تلاش خود را می‌ کنند تا مجموعه زیر نظرشان به سود بالاتری دست یابد استفاده از روش های محاسبه سود به آن‌ ها کمک می‌ کند تا با اطلاع کامل از نحوه محاسبه سود فروش کالا و خدماتشان برنامه‌ ریزی مالی بهتری برای فرایند‌های اقتصادی خود در نظر بگیرند.

از سوی دیگر به‌ کارگیری فرمول محاسبه سود به ارتقای کسب‌ و کارها و افزایش پتانسیل درآمدزایی و سرمایه‌ گذاری بهتر در آینده کمک می‌ کند. در بسیاری از مواقع زمانی که یک مجموعه تولیدی یا اقتصادی به سود می‌ رسد، صاحبان آن‌ ها برای کسب درآمد بیشتر سرمایه‌ خود را در حوزه‌ های اقتصادی دیگر وارد می‌ کنند. همچنین استفاده از فرمول محاسبه سود فروش با گسترش دامنه کاری و استخدام نیروهای بیشتر، راه‌ اندازی شعبات یا خط تولید بیشتر و … همراه است که می‌ توانند منجز به افزایش درآمد شوند.

سود ناخالص

در روش های محاسبه سود در صورتی که بهای تمام شده کالا را از درآمد حاصل از فروش آن کسر نماییم سود ناخالص به دست خواهد آمد. بهای تمام شده کار در این بخش عموما شامل هزینه های مربوط به مواد اولیه و هزینه های مربوط به دستمزد خواهد بود. برای محاسبه سود ناخالص هزینه های یک باره همانند هزینه مربوط به تجهیزات و هزینه های سربار همانند هزینه های مربوط به مالیات در نظر گرفته نمی شوند. به همین دلیل آن را سود ناخالص گویند. برای محاسبه سود ناخالص از فرمول زیر استفاده میشود:

از میان روش های محاسبه سود، سود ناخالص چندان دقیق نیست و نباید مبنای عملکرد مجموعه باشد. عموما سود ناخالص به دلیل عدم محاسبه هزینه های عملیاتی مقدار بیشتری را نسبت به دیگر انواع سود نشان می دهد. در تهیه و تنظیم صورت سود و زیان، محاسبه سود ناخالص اهمیت دارد. سود ناخالص همچنین نشان می دهد که یک شرکت در بکارگیری نیروی کار و تجهیزات تا چه اندازه کاربردی و موفق عمل کرده است.

هدف از محاسبه سود ناخالص

اصلی‌ ترین کاربرد سود ناخالص ارائه اطلاعات جامع درباره فعالیت‌ های مجموعه‌ های اقتصادی به سرمایه‌ گذاران، مدیران و صاحبان کسب‌ و کارها است. با توجه به رقابت موجود میان، اطلاع از عملکرد مجموعه تحت نظر شما اطلاعات کاملی را برای ارزیابی میزان موفقیت استراتژی‌ های فروش یا عملکرد مجموعه در بازه‌ های زمانی مختلف به شما نشان می‌ دهد.

به عبارت بهتر در میان انواع روش های محاسبه سود، هدف اصلی به‌کارگیری سود ناخالص برآورد کارایی مجموعه‌ های اقتصادی است. این نوع سود عملکرد مجموعه‌ را در زمینه‌ های مختلف مالی ارزیابی می‌ کند. سود ناخالص با در اختیار قرار دادن اطلاعاتی دقیق به مدیران، به آن‌ ها کمک می‌ کند تا تصمیم‌ گیری‌ های درستی در زمینه سیاست‌ گذاری‌ های کلان فروش کسب‌ و کارها و شرکت‌ ها بگیرند.

سود عملیاتی

در روش های محاسبه سود و برای به دست آوردن سود عملیاتی تنها به بهای کالای به فروش رسیده و هزینه تمام شده اکتفا نمی شود. در واقع برای محاسبه هزینه تمام شده فاکتورهای متعددی در نظر گرفته می شوند. هزینه هایی چون حمل و نقل، اجاره، بیمه، کرایه، حقوق و دستمزد و … همه در محاسبه سود عملیاتی در نظر گرفته می شون. این موارد را هزینه های عملیاتی میدانند. در این سود هزینه هایی همچون استهلاک نیز محاسبه شده و از کل سود کم می شود. هرچند سود عملیاتی دقیق تر از سود ناخالص است اما باز هم نسبت به سود خالص کاستی هایی دارد.

فرمول محاسبه سود عملیاتی:

سود خالص در محاسبه انواع روش های سود

در انواع روش های محاسبه سود، سود خالص نشان دهنده توانایی شرکت برای تبدیل درآمد به سود است و محاسبه آن از اهمیت بالایی برخوردار است. سود خالص نشان می دهد که پس از محاسبه تمام هزینه ها و جریان های درآمدی در نهایت چقدر از درآمد شما باقی مانده است. به همین دلیل برای محاسبه سود خالص لازم است هزینه های عملیاتی، هزینه های سربار، COGS، هزینه های جاری و … از کل درآمد کسر شود.

برای استفاده از فرمول سود خالص دو دوش اصلی پیش روی حسابداران وجود دارد. هیچ کدام از این فرمول‌ها مزیتی نسبت به دیگری ندارند. اما با استفاده از داده‌های در دسترس و تسلط خود در به‌ کارگیری آن‌ ها، می‌ توان از فرمول مناسب استفاده کرد. البته استفاده از فرمول‌ های سود خالص در زمان‌ های خاصی کاربرد بیشتری دارند که باید حسابداران با این زمان‌های آشنایی کاملی داشته باشند.

فرمول سود خالص در انواع روش های محاسبه سود:

در حقیقت سود خالص پس از کسر تمام هزینه ها به دست میاید. در نظر داشته باشید که سود خالص همیشه مقدار مثبت ندارد و ممکن است گاهی منفی شود. دراین صورت دیگر سود خالص نیست و به آن زیان خالص میگویند. برای افزایش سود خالص راهکارهایی همچون رشد درآمدها و کاهش هزینه ها پیشنهاد میشود.

سود غیر عملیاتی

تا اینجا در انواع روش های محاسبه سود به سود خالص، سود عملیاتی و سود ناخالص پرداختیم. سود غیرعملیاتی یکی دیگر از روش هایی است که از آن برای محاسبه سود استفاده می کنند. هرچند نسبت به سایر روش ها کمتر متداول است اما گاها سود غیرعملیاتی هم کاربردی واقع می شود. در صورتی که مجموعه از محل فعالیت های غیر مرتبط با موضوع فعالیت فعلی سودی کسب نماید، آن را سود غیر عملیاتی گویند.

تفاوت سود عملیاتی با غیر عملیاتی

شناخت تفاوت سود عملیاتی با غیر عملیاتی به درک بهتر کاربردهای روش های محاسبه سود کمک فراوانی می‌ کند. سود عملیاتی ناشی از کسر هزینه‌ های عملیاتی از درآمدهای عملیاتی می‌ شود. در صورتی‌ که سود غیر عملیاتی ارتباطی به فعالیت‌ های شرکت‌ ها ندارد و از فرایندهای غیر عملیاتی آن‌ ها به دست می‌ آید. به عبارت بهتر سود عملیاتی همیشگی است؛ اما سود غیر عملیاتی دائمی نیست.

حاشیه سود شرکت

حاشیه سود (profit margin)  چیست و در انواع روش ها برای محاسبه سود چه نقشی دارد؟ برای به دست آوردن حاشیه سود لازم است ابتدا سود خالص را همانطور که در بخش های قبلی به آن اشاره شد به دست آورید. در مرحله بعد لازم است سود خالص به دست آمده را بر درآمد فروش تقسیم کنید. حاشیه سود بیشتر به صورت درصدی بیان می شود و عنوان میدارد که به ازای هر صد میلیون تومان فروش چقدر سود به دست می آید. هر چه حاشیه سود درصد بالاتری داشته باشد به این معنی است که شرکت سود بیشتری کسب کرده است.

مانند انواع روش های محاسبه سود روش های مختلفی برای محاسبه حاشیه سود وجود دارد. حاشیه سود نیزبه سه بخش حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص تقسیم میشود. هر یکی از این موارد کاربرد مختص خود را دارند. به عنوان مثال حاشیه سود عملیاتی برای مقایسه بازده سود مجموعه در طول زمان به کار می رود.

• حاشیه سود ناخالص = سود ناخالص / درآمد ×  100
• حاشیه سود عملیاتی = سود عملیاتی / درآمد ×  100
• حاشیه سود خالص = درآمد خالص / درآمد ×  100

توجه داشته باشید که از بین تمام موارد ارائه شده حاشیه سود خالص بیش از بقیه به سود واقعی نزدیک است و در بیشتر مواقع برای محاسبه به آن استناد می کنند. با این حال سود عملیاتی و سود ناخالص نیز در جای خود اهمیت دارند. به عنوان مثال از سود عملیاتی برای بررسی قابلیت سوددهی عملیاتی یک واحد تجاری استفاده می کنند. سود خالص، سود ناخالص و تفاوت میان این دو یکی از مولفه هایی است که سهامداران و سرمایه گذاران توجه زیادی به آن دارند.

نکات مهم درباره حاشیه سود شرکت‌ ها

در حاشیه سود مجموعه‌ های اقتصادی نکات مهمی وجود دارند که بدون شناخت آن‌ ها نمی‌ توان راندمان اقتصادی آن‌ ها را بررسی کرد. در واقع منظور از حاشیه سود، افزایش سودی است که از تولیدات یک واحد اضافی نصیب مجموعه‌ ها می‌ شود. از سوی دیگر برای محاسبه حاشیه سود باید تفاوت بین درآمد نهایی و هزینه‌ نهایی را بررسی کرد. نکته مهم دیگر نیز در به کاربرد بالای این مولفه در افزایش، کاهش یا توقف تولیدات یا خدمات اشاره کرد.

نحوه محاسبه سود فروش مغازه

تمام اهداف استفاده از انواع روش های محاسبه سود، پیش‌ بینی و برنامه‌ ریزی‌ های مالی است. با استفاده از شناخت نحوه محاسبه درصد سود فروش کالا می‌ توان نیازهای مالی مجموعه‌‌ های اقتصادی، تامین مالی خارجی یا دیگر نیازهای آن را تعیین کرد.

از سوی دیگر در کنار شناخت روش های محاسبه سود، استفاده از فرمول محاسبه سود مغازه، میزان درآمد اضافی برای تامین مالی شرکت‌ ها را مشخص می‌ کند. این موضوع زمانی اهمیت دارد که شرکت‌ ها یا کسب‌ و کارها برای ارتقای خدمات خود به سرمایه‌ گذاری‌ های اضافی نیاز داشته باشند.

نحوه محاسبه سود فروش کسب‌ و کارها، دارایی‌ ها، هزینه‌ ها و بدهی‌ های جاری به‌ عنوان درصدی از فروش در نظر گرفته می‌ شوند. در ادامه این درصد‌ها با فروش پیش‌ بینی‌ شده برای تهیه گزارش مالی مورد استفاده قرار می‌ گیرند. بر همین اساس در اصول حسابداری مغازه، درصد سود فروش مغازه را با استفاده از فرمول زیر به دست می‌ آورند:

نکات مهم برای استفاده از فرمول محاسبه درصد فروش

برای استفاده موثر از فرمول محاسبه درصد فروش، باید ضمن تسلط کامل به روش های محاسبه سود با برخی ابزارها و مراحل دیگر نیز آشنا باشید. تسلط کامل شما به این نکات مسیر افزایش سود در مجموعه‌‌ های تولیدی را افزایش می‌ دهد. البته توصیه می‌ کنیم برای این کار از حسابداران ماهر برای مجموعه‌ های خود استفاده کنید. اگر هم که حسابدار هستید، مهارت‌ های خود را ارتقا دهید.

بر همین اساس برای استفاده از فرمول محاسبه درصد فروش باید موارد زیر انجام شوند:

• تسلط کامل به انواع نرم‌ افزارهای حسابداری
• بررسی گردش مالی
• محاسبه موجودی کالاها
• محاسبه بهای تمام شده
• محاسبه باقی‌ مانده مخارج

سود خالص و سود ناخالص هر دو معیارهای مهمی در ارزیابی عملکرد مالی یک شرکت هستند، اما هر کدام کاربردها و معانی متفاوتی دارند. در ادامه تفصیلات بیشتری در مورد تفاوت‌ ها و اهمیت این دو نوع سود و همچنین حاشیه سود ارائه می ‌شود.

تفاوت سود خالص و سود ناخالص

1. تعریف:

ناخالص: تفاوت بین درآمد حاصل از فروش کالاها یا خدمات و هزینه ‌های مستقیم تولید (هزینه‌ های کالاهای فروخته ‌شده) است. این سود نشان ‌دهنده کارایی عملیات تولید و فروش شرکت است.

خالص: پس از کسر تمامی هزینه‌ ها از جمله هزینه‌ های عملیاتی، هزینه ‌های مالی، مالیات ‌ها و سایر هزینه‌ ها از سود ناخالص به ‌دست می ‌آید. سود خالص نمایانگر تصویر کلی عملکرد مالی شرکت و سود واقعی آن است.

2. کاربرد:

ناخالص: به شرکت ‌ها کمک می‌ کند تا کارایی تولید و فروش را ارزیابی کنند. همچنین برای مقایسه قیمت ‌های فروش و هزینه‌ های تولید مفید است.

خالص: بیان‌ کننده وضعیت مالی نهایی شرکت در یک دوره زمانی مشخص است و به ذی نفعان کمک می‌ کند تا تصمیمات‌ بهتری درباره سرمایه‌ گذاری و مدیریت منابع مالی بگیرند.

اهمیت سود خالص و ناخالص در تهیه صورت ‌های مالی

تحلیل عملکرد: تحلیلگران مالی با بررسی سود خالص و ناخالص می ‌توانند درک بهتری از عملکرد کلی شرکت نسبت به فعالیت ‌هایش به دست آورند.

راهنمایی برای تصمیم‌ گیری: مدیران و سرمایه‌ گذاران می ‌توانند با توجه به میزان سود خالص و ناخالص، تصمیمات استراتژیک درباره ادامه فعالیت‌ ها یا تغییرات در عملیات شرکت اتخاذ کنند.

تعیین مالیات: مقدار سود خالص تاثیر مستقیمی بر محاسبه مالیات شرکت ‌ها دارد، و به همین دلیل مورد توجه قرار می ‌گیرد.

حاشیه سود

حاشیه سود به نسبت سود به درآمد فروش اشاره دارد و می ‌تواند به‌ عنوان مقیاسی برای تعیین کارایی و سودآوری یک شرکت استفاده شود. سه نوع حاشیه سود شامل:

1. حاشیه سود ناخالص: به‌ دست آمده از تقسیم سود ناخالص بر درآمد فروش.
2. حاشیه سود عملیاتی: حاشیه‌ ای است که سود عملیاتی را نسبت به فروش نشان می ‌دهد و نمایانگر کارایی عملیاتی شرکت است.
3. حاشیه سود خالص: نسبت سود خالص به درآمد فروش و یکی از معیارهای کلیدی برای ارزیابی عملکرد نهایی شرکت.

نحوه محاسبه سود ۳ درصد بازار

فرض کنید کالای به ارزش ۱۰ میلیون تومان دارید و نرخ سود ماهیانه ۳٪ است، و قصد دارید اقساط را در ۱۲ ماه پرداخت کنید.

1. محاسبه قسط ماهانه:

قسط ماهانه حدودا ۹۷۹,۰۰۰ تومان است. این مبلغ بر اساس فرمول اقساط مساوی با نرخ سود ۳٪ ماهانه محاسبه شده است.

2. محاسبه سود کل:

مبلغ کل اقساط = ۹۷۹,۰۰۰ × ۱۲ = ۱۱,۷۳۸,۰۰۰ تومان

سود کل = ۱۱,۷۳۸,۰۰۰ – ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۱,۷۳۸,۰۰۰ تومان

بنابراین، سودی که فروشنده از این معامله کسب می‌ کند، حدود ۱,۷۳۸,۰۰۰ تومان است.

نحوه محاسبه سود ۵ درصد بازار

در این حالت نرخ سود ماهیانه ۵٪ است و به همان روش محاسبات اقساطی معمول (سود مرکب) انجام می ‌شود.

1. محاسبه قسط ماهانه:

قسط ماهانه حدودا ۱,۱۲۸,۹۰۰ تومان است.

2. محاسبه سود کل:

مبلغ کل اقساط = ۱,۱۲۸,۹۰۰ × ۱۲ = ۱۳,۵۴۶,۸۰۰ تومان

سود کل = ۱۳,۵۴۶,۸۰۰ – ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۳,۵۴۶,۸۰۰ تومان

در نتیجه، سود این معامله حدود ۳,۵۴۶,۸۰۰ تومان است.

با موسسه حسابداری تدبیر به انواع روش های محاسبه سود مسلط شوید

اگر به دنبال راهکاری برای ارتقای مهارت‌ های حسابداری خود هستید، موسسه حسابداری تدبیر بهترین پیشنهاد برای شما است. مجموعه ما باتکیه‌ بر دانش بالای مدرسان، صفر تا صد تکنیک‌ های حسابداری را به شما آموزش می‌ دهد. شما می‌ توانید برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

در نهایت، هم سود خالص و هم سود ناخالص اطلاعات مهمی در ارزیابی عملکرد مالی شرکت ‌ها هستند. هر یک از آن‌ ها جنبه‌ های مختلفی از عملکرد شرکت را نمایان می ‌کنند و به سرمایه‌ گذاران، مدیران و تحلیلگران کمک می ‌کنند تا تحلیل جامع ‌تری از وضعیت مالی شرکت داشته باشند. حاشیه سود هم نشان‌ دهنده توانایی شرکت در کنترل هزینه ‌ها و ایجاد سود نسبت به فروشش است.