حسابرسی مالیاتی، اهرمی برای ایجاد سیستم اقتصادی پویا
تعریف حسابرسی مالیاتی
حسابرسی مالیاتی به بررسی درستی اظهارات و مدارک مالی شرکتها و نحوه رعایت مقررات مالیاتی توسط اشخاص حقوقی اطلاق می شود. در واقع حسابرسی مالیاتی به روندی اشاره دارد که طی آن مدارک، صورت های مالی، سود و زیان،تعداد معاملات انجام شده شرکت ها توسط حسابرسان مالیاتی مورد مطالعه قرار می گیرد. هدف از این کار بررسی صحت اطلاعات مالی شرکت ها برای جلوگیری از فرار مالیاتی و فساد در نظام مالیاتی است.
در حال حاضر تمامی مسئولان سیاسی و اقتصادی کشورهای جهان برای اصلاح اهرم های مالیاتی و ایجاد یک سیستم پویای اقتصادی دست به تغییرات اساسی زدهاند. با توجه به پیچیدگی های نظام اقتصادی استفاده از حسابرسی مالیاتی برای تنظیم مکانیسم فعالیت های اقتصادی یک امر ضروری است.
حسابرسی مالیاتی یک ابزار کارآمد در بهینه کردن مناسبات اقتصادی در سطح کشور است. سیستم حسابرسی مالیاتی با تمرکز بر رسیدگی به امور مالی مودیان موجب تخصیص بهینه منابع دولت و افزایش تمکین مالیاتی شده است. به این معنی که حسابرسی یک اصل مهم در ارزیابی مالیاتی کشور است.
سازمان امور مالیاتی کشور برای گسترش عدالت و جلوگیری از عدم تمکین شرکت ها برای پرداخت مالیات به تمامی فعالیت های اقتصادی کسب و کارها رسیدگی می کند. چنانچه بر اساس ماده 272 قانون مالیات های مستقیم اصلاحی مصوب 31/4/1394 تمامی واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی متعهد به اظهار صورت های مالی بازرسی شده به سازمان حسابرسی یا موسسات عضو جامعه حسابداران رسمی ایران هستند.
بنگاه های اقتصادی مشمول این قانون موظف هستند صورت های مالی بررسی شده را همراه با اظهارنامه مالیاتی حداکثر ظرف مدت سه ماه به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند. پس از انقضای مهلت ارائه اظهارنامه در صورت عدم انجام وظیفه تعیین شده در ماده فوق، مشمول جریمه ای معادل بیست درصد مالیات می شود.
موارد رسیدگی حسابرسی مالیاتی
حسابرسی مالیاتی شغلی است که به سوابق مالی شرکت ها رسیدگی می کند و مشخص می کند که آیا شرکت های مذکور طبق قوانین و مقررات مالیاتی عمل کردهاند یا خیر.
بر طبق ماده صریح 272 قانون مالیات های مستقیم: “سازمان حسابرسی، حسابداران رسمی و موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی که عهده دار انجام دادن وظایف حسابرسی و بازرسی قانونی یا حسابرسی اشخاص هستند، در صورت درخواست شخص مذکور، مکلف اند گزارش حسابرسی مالیاتی طبق نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی تهیه می شود، تنظیم کنند و جهت تسلیم به اداره امور مالیاتی مربوط در اختیار مؤدی قرار دهند.” (ر.ک به سایت سازمان امور مالیاتی،قانون مالیات مستقیم)
تمامی حسابرسان مالیاتی مکلف هستند با توجه به آشنایی به اصول حسابداری فعالیت بنگاه های اقتصادی را بررسی و با قوانین مالیاتی کشور تطبیق دهند. مدیران و صاحبان کسب و کارها می دانند که باید به سازمان امور مالیاتی یک حساب مالیاتی شفاف و بدون شبهات ارائه دهند در غیر این صورت مشمول جرایم مالیاتی می شوند.
امور مرتبط به حسابرسی مالیاتی
- مشخص کردن میزان درآمد شرکت
- مشخص کردن هزینه های شرکت
- رسیدگی به صورت های مالی شرکت
- تهیه فهرست میزان داد و ستد انجام شده (واردات و صادرات)
- تهیه فهرست گردش سرمایه و کالا
- رسیدگی به قیمت تمامشده کالای خریداری شده
- رسیدگی به قیمت تمامشده کالای به فروش رسیده
- تعیین دارایی های شرکت
- بررسی خسارت های وارد شده
- بررسی معاملات با شخص دیگری
- بررسی میزان مالیات پرداختی شرکت
- رسیدگی به حقوق و دست مزدهای پرداختی
همان طور که گفتهشد در حسابرسی مالیاتی مدارک مالی یک شرکت و نحوه رعایت قوانین و مقررات بررسی میشود. معمولا بین حسابرسی مالی و مالیاتی تفاوتی قائل نمی شوند.
در حسابرسی مالی فقط صورت های مالی ارزیابی می شود و به طور کلی بر مبنای معیارهای حسابداری و حسابرسی، بررسی های مالی انجام می شود. اما در حسابرسی مالیاتی نه تنها به معیارهای حسابداری، بلکه به بخش نامه های مرتبط با امور مالیاتی نیز توجه می شود.
بررسی وضعیت مالی شرکت ها به عهده حسابرسان مالیاتی است. در این مقاله با انواع حسابرس در حوزه مالیاتی آشنا و سپس به معرفی مراحل طیشده توسط حسابرس پرداختهمیشود.
انواع ممیزان مالیاتی و وظایف آن ها
ممیزان مالیاتی کسانی هستند که اظهارنامههای مالیاتی شرکت ها و اشخاص حقوقی را مورد بررسی قرار میدهند. آن ها موظف هستند تا میزان تطبیق درآمدهای شرکت با مقدار پرداختی مالیات را بررسی و بعد از محاسبه در اختیار مودیان مالیاتی قرار دهند.
برای حسابرسی مالیاتی چند مدل حسابرس وجود دارد که در ذیل به آن ها اشاره شدهاست:
- حسابرس مالیاتی امور داخلی
تعدادی از ممیزان مالیاتی هستند که برای بررسی و ممیزی امور مالی به عنوان کارمند در شرکت مشغول می شوند. آن ها موظف به رفع ایرادات، رسیدگی به گزارش های هفتگی، ماهانه و سالانه شرکت هستند.
- حسابرس مالیاتی مستقل
برخی از حسابرسان مالیاتی هیچ گونه وابستگی به شرکت ها نداشته و به عنوان حسابرس مستقل کار می کنند. آن ها مسئول تحویل اظهارنامه های مالیاتی به اشخاص و آموزش اصول حسابرسی به کارمندان شرکت هستند.
- حسابرس مالیاتی دولتی
دسته ای از ممیزان مالیاتی در استخدام ادارات امور مالیاتی هستند که وظیفه حسابرسی شرکت ها را به عهده دارند. آن ها لیست مودیان مالیاتی متخلف را به سازمان امور مالیاتی ارائه می دهند. این حسابرسان معمولا سرزده به شرکت ها مراجعه می کنند.
از جمله مهم ترین وظایف حسابرس مالیاتی موارد ذیل است:
- گزارش های مالیاتی را تهیه می کند.
- برای مطمئن شدن از اجرای قانون مالیاتی در شرکت ها حسابرسی داخلی انجام می دهد.
- تجزیه و تحلیل واحدهای مالیاتی را جهت کاهش مالیات انجام می دهد.
- آموزش کارمندان را به عهده دارد.
- از مدارک و اسناد مالی مراقبت می کند.
با حسابرسی مالیاتی تمامی سود و زیان شرکت ها مورد بررسی قرار می گیرد و حسابرسان باید تمام مدارک و اسناد مالی را مطالعه و میزان مالیات پرداختی را در اختیار شرکت ها بگذارند.
مزایای حسابرسی مالیاتی
حسابرسی مالیاتی برای صاحبان مشاغل و شرکت های بزرگ دارای مزایایی است که عبارتند از:
- گردآوری سوابق و داده های معتبر شرکت ها
- مشخص شدن کیفیت حسابداری و حسابرسی در کسب و کار
- جلوگیری از ایجاد مشکلات مربوط به عقب افتادگی مالیات های پرداختی
- به کارگیری ابزارهای مالیاتی جهت استفاده از معافیت ها
- مشخص شدن میزان درآمد شرکت
- تعیین زیان های شعبه های دیگر شرکت
- درج گزارش های مربوط به حسابرسی مالیاتی
شرکت های تجاری که به موقع از ابزار حسابرسی مالیاتی استفاده می کنند شاهد پیشرفت کسب و کار خود خواهند بود. بخشنامه های مورد احتیاج حسابرسان مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی در اختیار ممیزان قرار می گیرد. در صورتی که حسابرسان بخواهند از آیین نامه ها مطلع شوند فقط کافی است به سایت سازمان مراجعه کنند.
آیین نامه های حسابرسی های مالیاتی
معمولا بخش نامه های مربوط به حسابرسی مالیاتی در سایت سازمان امور مالیاتی منتشر می شود و حسابرسان می توانند با مراجعه به سایت از آن ها مطلع شوند. از جمله آیین نامه های مالیاتی مواردی که سنگ محک حسابرسی های مالیاتی است عبارتند از:
- درآمدهای شرکت ها که مشمول مالیات هستند بر اساس ضوابط و قوانین مشخص می شود. علاوه بر آن مقررات دیگری چون قانون تجارت، روش های محاسبه و شرایط آن مشخص می شود.
- گاهی در قوانین مالیاتی بندها و مفادی وجود دارد که دارای ابهام است. برای شفاف سازی این مفاد اغلب از سایر قوانین کمک گرفتهمیشود.
- برخی مواقع اگر مقررات دارای شبهاتی است یا لازم به سکوت بوده دستورالعمل های سازمان مبنای حسابرسی مالیاتی قرار می گیرد.
- بعد از حسابرسی درآمد بنگاه های اقتصادی تمامی آن ها مشمول پرداخت مالیات می شوند. مگر اینکه دلایلی مبنی بر معافیت های مالیاتی در اختیار سازمان قرار گیرد.
- تمام بدهی های سال های گذشته نیز به مالیات بر درآمدهای شرکت اضافه می شود. مگر اینکه مشمول معافیت های مالیاتی شوند.
- در صورتی که در حسابرسی مالیاتی بدهی های سال های گذشته طبق نظر حسابرسان هزینه شناخته شوند مشمول مالیات نخواهند بود. اما زمانی قابل اجرا است که قبلا به عنوان هزینه از طرف حسابرسان شناخته نشوند.
- آن دسته از درآمد حاصل از خرید و فروش که بر اساس قانون معافیت مالیاتی دارد یا به طور جداگانه مالیات به آن ها تعلق می گیرد نباید از درآمد شرکت کم شود.
- حتما بررسی مالیاتی به روشی انجام شود که هم ممیزی مالیاتی صورتگرفته و هم گزارش های مالی تنظیمشود.
- تمامی موارد مطرحشده باید با نمونه گزارش های مالیاتی و پیش نویس های صورت های مالی بررسی شده تطابق داشتهباشند.
- پیش نویس های مربوط به حسابرسی مالیاتی باید بایگانی شده و مباحث مهم امور مالیاتی شرکت در بایگانی به طور سالانه نگهداری شود.
- رونوشت اصلی گزارش حسابرسی باید با سایر اسناد مالی به مودیان مالیاتی تحویل داده و آن ها در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند. برگ دوم رونوشت در اختیار حسابرسان است.
یک نکته مهم درباره حسابرسی این است که تمامی حسابرسان مالیاتی به تمامی قوانین اشراف دارند و شرکت ها می توانند از تخصص و تجربه آن ها بهره مند شوند.
سخن آخر
به منظور تعیین مالیات واقعی به نظر می رسد که حسابرسی مالیاتی تاثیر بسزایی بر برآورده شدن انتظارات طرفین داشته باشد. به خصوص برای مودیان مالیاتی که انتظار دارند با انجام حسابرسی مالیاتی، برگ تشخیص مالیاتی دریافت کنند که مطابق با گزارش حسابرس مالیاتی باشد یا حداقل تفاوت زیادی با آن نداشته باشد.
در صورتی که ممیزان مالیاتی هنگام حسابرسی با اسناد و مدارکی روبهرو شده که نشاندهنده فرار مالیاتی است باید اقداماتی انجام دهند. اولین کاری که باید انجام دهند توقف فرایند حسابرسی است. سپس باید به اطلاع مدیران حسابرسی رسانده تا آنان اقدامات لازم را انجام دهند.
از نظر ماده 272 قانون مالیات های مستقیم شرکتهای موضوع بندهای (الف) و (د) ماده واحده ذیل مشمول استفاده از خدمات حرفه ای حسابداران و حسابرسان مالیاتی هستند.
- شرکت هایی که در سازمان اوراق بورس پذیرفتهشدهاند.
- بنگاه های اقتصادی که موضوع مفاد الف و ب ماده 7 اساسنامه قانون سازمان حسابرسی هستند.
تمام شرکت های مذکور بر اساس قانون مالیات های مستقیم در صورتی که شروع سال مالی آن ها به تاریخ 1/1/94بوده لازم الاجرا شدهاست. حسابرسی مالیاتی به تعیین پیامدها و مالیات بر درآمد بنگاه های اقتصادی و شرکت ها می پردازد. این حسابرسی بر اساس دستورالعمل های سازمان امور مالیاتی و اجرای ماده 272 قانون مالیات های مستقیم است.
دیدگاهتان را بنویسید