لایفو و فایفو چیست؟

روش فایفو و لایفو در حسابداری

مدیریت انبار یکی از مهم ترین و اساسی ترین دارایی های تجاری است که می تواند سرمایه هر شرکتی باشد. بنابراین باید روش کنترلی و مدیریتی را برای نگهداری این دارایی انتخاب کنیم تا این دارایی از بین نرود. در چنین حالتی ممکن است تمام دارایی های شرکت در آن انبار باشد. از این رو مدیریت این حوزه اهمیت زیادی دارد و صاحبان مشاغل همواره به دنبال راهکارهایی برای کاهش تلفات کالا در انبارها و استفاده بهتر از این کالاها هستند. انبارداری لایفو و فایفو حرکت کالاها را از انبار ردیابی و کنترل می کند.

با استفاده از سیستم فایفو ابتدا باید قدیمی ترین مقادیر موجودی از انبار حذف شود. در حالی که طبق سیستم لایفو جدیدترین اقلام برای حذف از انبار اولویت بندی می شوند. در این مقاله، چیستی لایفو و فایفو و روش های ارزیابی موجودی، از جمله فایفو و لایفو در انبار را مورد بررسی قرار می دهیم.

روش FIFO (فایفو) چیست؟

FIFO ( FIRST IN FIRST OUT ) به معنای اول به خارج، ممکن است یک استراتژی مدیریت سهام شناخته شده باشد که بر نحوه حرکت کالا به داخل و خارج از مرکز توزیع متمرکز است. در استراتژی FIFO، بخش و خروجی کالا به گونه‌ ای صورت می گیرد که قدیمی ‌ترین اقلام وارداتی نسبت به سایر محصولات از انبار خارج می ‌شوند. این استراتژی به طور کلی برای اقلام فاسد شدنی یا خارج از مد مشخص شده‌است.

روش FIFO کاربردهای زیادی دارد. یکی از کاربردهای روش FIFO در صنعت، انبارداری است. شرکت ها باید از مواد اولیه ای که خریداری می کنند طبق یکی از روش های فوق استفاده کنند. مواد اولیه ای که تاریخ انقضا دارند باید به روش FIFO مصرف شوند. همچنین باید از روش های بالا برای فروش محصولات استفاده کنند. در روش FIFO چون مواد و محصولات تولید شده قدیمی تر هستند، هزینه آن ها برای شرکت کمتر است، ابتدا آن ها را می فروشیم و شرکت از این طریق سود بیشتری تشخیص می دهد. برای مثال، ممکن است در یک کارخانه رنگ، قوطی های رنگ قدیمی برای جلوگیری از خراب شدن و آسیب، ابتدا فروخته شوند. این روش استفاده از موجودی در ابتدا همان روش فایفو است.

روش LIFO (لایفو) چیست؟

کلمه LIFO مخفف کلمه LAST IN FIRST OUT است که به معنای خروجی اول از ورودی آخر است. در روش FIFO خروجی اول از ورودی اول ایجاد می شود که دقیقا برخلاف LIFO است. اجناس لایفو وارد و خارج می شود، کالاها همزمان خریداری و در انبار نگهداری می شوند. پس از آن، هر محصول فروخته شده یک محصول قدیمی است. روش LIFO در خیلی از کشورها ممنوع تلقی می شود. زیرا با نگه داشتنِ محصول خریداری‌شده برای چندین دوره قیمت محصول فروخته‌شده افزایش می یابد.

روش LIFO برعکس روش FIFO است. در مثال سوپر مارکت، فرض کنید که شیر کهنه یخچال خراب می شود و هر بار که یک دسته جدید می رسد دور ریخته می شود. منطقی است که برای محصولات با تاریخ انقضا از روش FIFO استفاده شود.

اکنون حدس بزنید شما یک فروشگاه قطعات دارید و هر زمان که کالای جدیدی تحویل داده می شود از روش LIFO استفاده می کنید و کالای قدیمی را در انتهای انبار نگهداری می کنید. با گذشت زمان، کالاها را می توان در انبارها یا قفسه ها با قیمت خرید چند دوره قبل نگهداری کرد و کالاهای مازاد را به قیمت روز فروخت. البته از این راه می توان مزایای بیشتری به دست آورد.

دو روش لایفو و فایفو بر سودآوری شرکت تأثیر می گذارد. به این ترتیب که اگر شرکت در استفاده از مواد اولیه از روش چرخه عمر استفاده کند، موجودی انبار همیشه شامل خریدهای مربوط به دوره های قبل می شود که ارزان خریداری شده و در زمان استفاده، کالاهای تولیدی را با قیمت کمتر به فروش می رسانند. علاوه بر این، هنگام ورود به انبار برای فروش محصولات تولیدی، استفاده از LIFO سود بیشتری ایجاد می کند.

مزایای روش FIFO (فایفو)

به طور کلی روش FIFO می تواند مزایای فراوانی داشته باشد که برای هر کسب و کاری مفید است. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می کنیم.

• جلوگیری از فساد و بی اعتبار شدن محصولات به دلیل رد تاریخ انقضا.
• گردش مصرف سفارش و زمان رسیدن هر قفسه و انبار.
• خودداری از هدر دادن پول.
• مصرف کالا بر حسب تغییر و امتناع از کالای باقی مانده همراه با تغییر.
• شناسایی و بازگرداندن سریع محصولات معیوب و اجتناب از ساخت با خرید محصول اشتباه.
• بهبود کیفیت محصول.
• پیشگیری از خواب سرمایه.
• دستیابی به تعادل در چرخه.
• تسریع در کار و اجتناب از کار اضافی.
• پیشگیری از ضایعات در انبارها و قفسه ها.

معایب روش FIFO (فایفو)

عدم رعایت اصل فایفو یکی از معایب این روش است. این کار باعث می شود که قیمت کالای قدیمی بیشتر از واقعیت و درآمد آن مفید باشد و باعث ایجاد خطا و اشتباه بین هر گروه شود. دیگر معایب این روش عبارتند از:

• عدم رعایت اصل انطباق.
• افزایش سود در زمان تورم.
• نادیده‌گرفتن هزینه جایگزینی در محاسبه سود (این بدان معناست که درآمد فعلی باید با قیمت تمام‌شده قدیمی مقایسه شود).
• مالیات بر درآمد اضافی بیشتر.

مزایای روش LIFO

مزیت بیشتر استفاده از روش LIFO این است که قادر به فراهم کردن مزایای مالیاتی برای شرکت ها است. این امتیاز با دنبال کردن مراحل زیر ایجاد می شود:

• مطابقت قیمت خرید آخرین محصول با فروش آن (رعایت اصل تطبیق).
• مالیات بر درآمد کمتر.
• رعایت معیار محافظه کاری در شرایط تورم.

معایب روش LIFO (لایفو)

نقاط ضعف مهم استفاده از روش LIFO عبارتند از:

• تحریف سود.
• گزارش حسابداری غیر واقعی از فهرست موجودی محصولات آخر دوره.
• سقوط کسب و کار.

چه ابزارهایی برای یک مخزن FIFO مورد نیاز است؟

انجام روش فایفو در انبار نیاز به لیبل بارکد، چاپگر لیبل، بارکد خوان یا دستگاه های دستی دارد که در زیر به بررسی آن ها می پردازیم.

1. لیبل بارکد

لیبل بارکد بسته به نوع محصول و شرایط محیط انبار می تواند از کاغذ، پی وی سی، فلز و غیره باشد. هر یک از این برچسب ها برای شرایط محیطی خاص موثر و مناسب هستند. به عنوان مثال برچسب های فلزی برای محیط هایی با دمای بسیار بالا مناسب بوده و در برابر خش مقاوم هستند اما در عین حال قیمت خرید بالایی دارد. از سوی دیگر، برچسب های کاغذی ارزان تر هستند اما دوام زیادی ندارند. با توجه به شرایط و بودجه در نظر گرفته‌شده باید بهترین و مناسب ترین برچسب ها برای پیاده سازی سیستم انبار FIFO انتخاب شود.

2. بارکد خوان و هند هلد

بارکدهای متصل به کالاها در سیستم فایفو با استفاده از بارکد خوان یا هند هلد (PDA) خوانده‌می‌شوند. بارکد خوان بی سیم با کامپیوتری که نرم افزار انبار در آن نصب شده‌است با استفاده از دانگل ارتباط برقرار می کند. هنگامی که بارکد خوان یک بارکد را در محدوده خود اسکن می کند، اطلاعات موجود در نرم افزار به روز می شود.

دستگاه های قابل حمل یا رایانه های همراه دارای سیستم عاملی هستند که نرم افزارهای ذخیره سازی را می توان بر روی آن نصب کرد و دیگر نیازی به رایانه یا لپ تاپ برای انتقال داده نیست، بنابراین تمام وظایف مربوط به ذخیره سازی مانند سازماندهی رسیدها و نقل و انتقالات توسط دستگاه PDA انجام می شود. دستگاه دستی یا دیتالاگر برای محیط های صنعتی و انبارهای بزرگ با بارهای سنگین مانند انبارهای قطعات خودرو بسیار مفید است. این دستگاه با خواندن بارکد در چند ثانیه بسیاری از کارهای مربوط به مدیریت انبار را انجام می دهد که نیاز به صرف زمان و انرژی زیادی دارد.

شباهت ها و تفاوت های روش لایفو و فایفو چیست؟

روش های لایفو و فایفو دو روش برای مدیریت فهرست موجودی هستند. با این حال، هر دو روش ها یک ویژگی مشترک دارند. هر دوی آنها به موجودی باقیمانده و هزینه های شرکت (هزینه های تولید یا هزینه های خرید) بستگی دارند.

استفاده از روش FIFO در صنایعی که قیمت محصول ثابت است و اولین شرکت قدیمی ترین کالای خود را می فروشد، موفقیت بیشتری دارد. زیرا مبنای FIFO بر اساس هزینه اولین کالای خریداری‌شده بدون توجه به افزایش یا کاهش قیمت اقلام جدیدتر است. اما روش LIFO بیشتر در صنایعی استفاده می شود که قیمت ها در آن نوسان می کند و کالاهای جدید زودتر فروخته‌می‌شوند.

در روش LIFO اقلام باقی مانده موجود در انبار قدیمی ترین موجودی انبار است اما در روش FIFO جدیدترین موجودی جدیدترین موجودی است.

قیمت‌ های بازار بر اساس روش LIFO نشان‌دهنده قیمت تمام شده محصول فروخته شده (COGS) است، در حالی که قیمت‌ ها بر اساس روش FIFO نشان‌ دهنده قیمت فعلی موجودی‌ های فروخته‌نشده در بازار است.

اگر اقتصاد در روند تورم باشد، روش LIFO سودآور و درست نشان می دهد، در حالی که روش FIFO برعکس عمل می کند.

چرا روش لایفو در ایران ممنوع است؟

روش LIFO (آخرین وارد، اولین صادر) یکی از روش‌ های محاسبه موجودی کالا است که در آن فرض بر این است که آخرین کالایی که به انبار وارد می‌ شود، اولین کالایی است که هنگام فروش از انبار خارج می‌ شود. این روش در شرایطی که قیمت‌ ها در حال افزایش هستند، می‌ تواند تأثیرات قابل توجهی بر بهای تمام شده کالا و در نهایت سود خالص شرکت داشته‌باشد.

استفاده از روش LIFO به این معنی است که در هنگام فروش، بهای تمام شده کالا (COGS) بیشتر خواهد بود. زیرا قیمت‌ های جدیدتر و بالاتر محاسبه می‌ شود. این افزایش در بهای تمام شده منجر به کاهش سود خالص می‌ شود، که در برخی شرایط ممکن است مطلوب باشد. اما از نظر استانداردهای حسابداری در ایران و بسیاری از کشورها، این روش به دلیل آثار تحریف‌ کننده‌اش بر سود و مالیات مشمول انتقادهایی است.

در ایران، استانداردهای حسابداری به‌ طور کلی روش‌ های LIFO را به‌ طور رسمی تأیید نمی‌ کنند و بنابراین شرکت‌ ها بیشتر از روش‌ های دیگری مانند FIFO (اولین وارد، اولین صادر) یا میانگین موزون استفاده می‌ کنند. این روش‌ ها موجب تحلیلی شفاف‌ تر و منعطف‌ تر از موجودی کالا و عملکرد مالی شرکت می‌ شوند.

در نتیجه، انتخاب روش محاسبه موجودی باید با توجه به تأثیرات مالی آن و همچنین رعایت قوانین و استانداردهای حسابداری انجام شود.

سخن آخر

در حال حاضر اکثر سازمان ها و شرکت ها از این 2 روش لایفو و فایفو برای مدیریت دارایی های درون انبارهای خود استفاده می کنند. به طور کلی این دو روش از مفهوم صف برای انجام کارها استفاده و کاربرد و روش استفاده آن ها برای مدیریت یک مخزن کاملاً متضاد با یکدیگر است. اگر درآمد حاصل از این روش ها را مقایسه کنیم، روش لایفو بر روش فایفو برتری دارد.