چک صیادی چیست؟ | تفاوت چک صیادی با چک های قدیمی
چک صیادی چیست؟
چند وقتی است که شاهد ورود چک های صیادی به عرصه تجارت کشور بوده ایم. این موضوع سوالاتی را ایجاد کرده است. مثلا اینکه چک صیادی چیست و چه روندی منجر به ورود آن به نظام بانکی کشور شده‌است؟
چک صیادی یک نوع برگ جدید مالی است که بر اساس مقررات تازه مربوط به صدور چک و با نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر می گردد. این چک ها از امنیت و قابلیت اجرای بالاتری برخوردارند. اصطلاح «صیادی» به فرآیند دریافت این چک ها که از طریق ثبت نام در سامانه یکپارچه صیاد انجام می شود، مربوط است.
حال سوال این است که چک های صیادی چه ضرورتی برای سیستم بانکی پیدا کرده اند؟
زمانی که به مبادلات بانکی به ویژه در معاملات بزرگ فکر می‌کنیم، معمولا به جای پول نقد، از اسنادی مثل چک استفاده می شود. این اسناد به دلیل این که امکان تعقیب قانونی برای صادرکننده فراهم می شود، محبوب تر شده‌اند. به همین دلیل، بانک مرکزی در سال ۱۳۹۶ به فکر معرفی چک صیادی افتاد تا از بروز جرایم و مشکلاتی که در گذشته با چک های عادی پیش می آمد، جلوگیری کند.
اما چه تفاوت هایی بین چک های صیادی و چک های قدیمی وجود دارد؟ قبل از این تغییرات، افراد به سادگی بدون آگاهی از مقررات چک ها، می توانستند به راحتی از شعب بانک ها چک دریافت کنند. این وضعیت باعث می شد که بسیاری از چک ها برگشت بخورد و پرونده های حقوقی زیادی در دستگاه قضایی تشکیل شود.
قانون جدید چک صیادی: تاثیر موجودی حساب بر اعتبار چک ها
از سال ۱۳۹۶ در فرآیند صدور چک، شعب بانکی دیگر نقش مستقیمی نداشته و اکنون افراد برای دریافت چک باید در سامانه صیادی که تحت نظر بانک مرکزی است، هویت خود را تایید کنند. این فرآیند به بررسی اعتبار و شرایط متقاضی می انجامد و تنها در صورتی که متقاضی شرایط لازم را داشته باشد، مجاز به دریافت دسته چک خواهد بود.
قوانین جدیدی که درباره چک های صیادی وضع شده‌اند، به این اسناد مالی اعتبار بیشتری افزود و آمار جرایم مربوط به چک های برگشتی و بلا محل را به طرز چشمگیری کاهش داده‌است. قانون تازه ای که به تازگی به تصویب رسیده، درباره وضعیت موجودی حساب افراد در مقایسه با مبلغ چک ها نیز نکات دقیقی ارائه می دهد.
طبق یکی از بندهای این قانون، در صورتی که موجودی حساب شخص دارنده چک از مبلغ درج شده در چک کمتر باشد، بانک موظف است به درخواست دارنده، تمام موجودی حساب را به او پرداخت کند. فرد دارنده چک باید در پشت آن مبلغ دریافتی، مشخصات شناسنامه ای، شماره تلفن و امضای خود را قید کند و چک را به بانک ارائه دهد.
به عنوان مثال، اگر شخصی چکی به ارزش ۱۰ میلیون تومان کشیده‌باشد، اما موجودی حساب او ۸ میلیون تومان باشد، بانک موظف است با صدور یک رسید پرداخت و اخذ امضا از دارنده، تمامی موجودی را به وی پرداخت کند. در این حالت، برای مبلغ باقی مانده، یک گواهینامه عدم پرداخت صادر خواهد شد.
تفاوت چک صیادی و چک های قدیمی: الزامات ثبت در سامانه
بر اساس مقررات جدید صدور چک، تمامی فرآیندها از ثبت و انتقال تا استعلام و تایید چک ها، باید از طریق سامانه صیاد انجام شود. این اقدام، باعث افزایش امنیت چک ها و ضمانت نقدشوندگی آن ها می شود. در گذشته، چنین قانونی برای چک های قدیمی وجود نداشت و صدور و انتقال آن ها به صورت حامل انجام می شد، که این موضوع منجر به فقدان اعتماد به اعتبار و امنیت آن ها می گشت.
به علاوه، در حال حاضر انجام ثبت، انتقال و استعلام چک های صیادی به واسطه سامانه بانک مرکزی امکان پذیر نیست. این امور تنها از طریق اپلیکیشن های مالی و درگاه های پرداخت اینترنتی بانکی و همچنین سامانه صیاد قابل پیگیری است.
سامانه صیاد: گامی موثر در ارتقاء امنیت چک ها
سامانه صیاد یک پلتفرم آنلاین است که توسط بانک مرکزی ایجاد شده و امکان ثبت و استعلام چک ها را به کاربران می دهد. با تصویب قانون جدید صدور چک صیادی، علی رغم عدم وجود ضمانت اجرایی قوی، این سامانه در ابتدا با چالش هایی مواجه بود. اما از فروردین سال ۱۴۰۰، ثبت چک ها در این سیستم الزامی شناخته شد.
به این ترتیب، تنها در صورتی که فرآیند اعتبارسنجی متقاضی انجام شود، به او حق دریافت دسته چک داده‌خواهد شد. در این سامانه، اطلاعات هویتی متقاضی ثبت و دارنده چک می تواند با استعلام حساب به وضعیت مالی او پی ببرد. این رویکرد به معاملات مالی ارزش و اعتبار بیشتری بخشیده و موجب افزایش امنیت در استفاده از چک ها شده است.
مزایای چک صیادی
چک های صیادی به دلیل طراحی یکپارچه و استانداردسازی‌شده، به هویت اوراق بهادار واقعی نزدیک شده‌اند. این دسته چک ها علاوه بر زیبایی ظاهری، از مزایای قابل توجهی برخوردارند که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود:
- اختصاص کد ۱۶ رقمی: هر برگه چک دارای یک کد ۱۶ رقمی است که اطلاعات اعتباری صاحب چک را نشان می دهد و امکان پیگیری اعتبار او را فراهم می کند.
- امنیت بالا: چک های صیادی از کاغذی غیر قابل جعلی ساخته‌شده‌اند و آرم های برجسته ایی دارند که به شناسایی بهتر آن ها کمک می کند.
- قابلیت نقد شدن در تمام بانک ها: این چک ها می توانند در تمامی بانک های کشور نقد شوند، که این موضوع امکان دسترسی راحت تری را فراهم می آورد.
- حذف نقش شعب بانکی: صدور دسته چک ها دیگر در اختیار شعب بانکی نیست و این امر فرآیند را تسهیل کرده است.
- پیشگیری از صدور چک در وجه حامل : این اقدام خطراتی نظیر سرقت چک ها را کاهش می دهد.
- سقف مبلغ چک : سامانه صیاد سقف مشخصی برای چک ها تعیین می کند و از صدور چک هایی با مبالغ بالاتر از توان مالی فرد جلوگیری می کند.
- ظاهر یکسان: ت مامی چک های صیادی ظاهری مشابه دارند که این ویژگی به استانداردسازی آن ها کمک می کند.
- استعلام اعتبار صادر کننده: امکان استعلام اعتبار چک و تایید معاملات به واسطه سامانه صیاد فراهم شده‌است.
ویژگی های امنیتی
چک های صیادی دارای ویژگی های امنیتی خاصی هستند که به جلوگیری از جعل و افزایش اعتبار آن ها کمک می کند:
- سریال های برجسته: این چک ها دارای سریال هایی هستند که به طور برجسته چاپ شده‌اند.
- طرح مخفی: وجود طرح مخفی در پشت چک ها، وجه تمایز آن ها با سایر چک هاست.
- شماره یکتا : هر برگه چک یک شماره یکتا و اختصاصی دارد که قابلیت استعلام اعتبار را با استفاده از کدهای دستوری و سرویس های پیامکی فراهم می آورد.
- استانداردهای طراحی: رعایت ابعاد و استانداردهای خاص در طراحی چک ها از جعل شدن و به خطا افتادن آن ها پیشگیری می کند.
چک صیادی و جایگزینی آن با چک های قدیمی
طبق قانونی که در سال ۱۴۰۰ تصویب شد، چک صیادی به طور کامل جایگزین چک های قدیمی گشته‌است. این تغییر به تقویت اعتبار در معاملات خرد و کلان کمک کرده‌است. چرا که چک های صیادی تنها به افرادی تعلق می گیرد که دارای سابقه و صلاحیت مستند هستند.
با این حال، در صورت بروز اشتباهات در صدور چک های با مبلغی بیشتر از موجودی، قانونی وضع‌شده که طی آن، بانک ها مبلغ موجود در حساب را به دارنده‌چک پرداخت‌کرده و برای باقیمانده گواهینامه ای صادر می کنند. این اقدام نگرانی های صاحبان چک را به طور قابل توجهی کاهش داده‌است.
دیدگاهتان را بنویسید