مفهوم کارگر در قانون کار چیست؟

کارگر در قانون کار به چه معناست؟

بهره مندی از موارد ساپورت کارگران که در قانون کار ایران تعیین شده است، در نخستین درجه احتیاج به تشریح کارگر و درک دامنه مفهومی آن در قوانین مربوطه می باشد. بدین علت است که قانون کار مصوب ۱۳۶۹ به معرفی نمودن کارگر پرداخته و معنی کارگر را مورد ارزیابی قرار داده است که مطابق آن: کارگر در قانون کار شخصی است که به هر عنوان در ازای دریافت حق زحمت چون مزد، پاداش، حقوق، سهم سود و دیگر امتیازات به تقاضای کارفرمایان کار و تلاش می کند.

با ملاحظه به تعریف فوق می توان بیان کرد هر شخصی که کار می کند، کارگر است. با این وجود معنی کارگر در قدیم شامل کسانی می شد که به اعمال امور عضلانی و جسمی نظیر کشاورزی و باربری می پرداختند. ولی امروزه از لحاظ مفهومی کارگر شخصی است که کار می کند و عبارت کار را می توان در خصوص همه کارهای ارادی انسان استفاده کرد. بدین ترتیب با عنایت به گستره شمول فوق در ماده21 قانون کار کشور ایران، اسم کارگر تمام کسب و کار انجام دهنده کار در شرکت های تولیدی، خدماتی، صنعتی و کشاورزی را در بر می گیرد. همچنین امکان دارد وکیل، پزشک، استاد دانشگاه، مهندس و… را در برگیرد که در کارگاه های خاص مناسب با حرفه خود، مبادرت به انجام کار می نمایند.

مشخصات انواع کارگر در قانون کار

به منظور اینکه با انواع متنوع کارگر در قانون کار آشنا شوید لازم است بدانید شخصی که از لحاظ قانون کار به اسم کارگر شناخته می شود بایستی چه خصوصیاتی داشته باشد‌. این خصوصیات عبارتند از:

شخص حقیقی باشد

در ضوابط جمهوری اسلامی ایران دو گونه شخصیت، اولی شخصیت حقیقی و بعدی شخصیت حقوقی وجود دارد. شخص حقیقی به یک شخص اشاره دارد. در صورتی که شخصیت حقوقی می تواند یک موسسه، یک نهاد و… باشد. شخصیت حقوقی در کنار هم واقع شدن چند شخص حقوقی در یک نهاد ایجاد می شود که شامل حقوق و وظایفی هستند. ولی شخص حقوقی نهاد، فطرت و طبیعت بشری ندارد برای این است که کارگر بایستی یک هویت حقیقی داشته باشد.

دریافت حق الزحمه از کارفرما

کارگر در مقابل کاری که انجام می دهد پاداش و دستمزد می گیرد. چنانچه به مفهوم قرارداد کار هم توجه نمایید می دانید که قراردادی است که مطابق آن، کار در قبال مزد صورت می گیرد. اگرچه ممکن است این پاداش پول نباشد، به عنوان مثال محصول یا سهام باشد. ولی چنانچه کار به شکل رایگان صورت گیرد، آن موقع از نظر قانون شخصی که کار را انجام داده، دیگر کارگر به حساب نمی آید.

وابستگی کاری و حقوقی و اقتصادی از کارفرما

کارگر در قانون کار و در چارچوب مسئله کاری که در قرارداد معلوم شده بایستی از کارفرمای خود پیروی کند. در این صورت در اینجا معلوم می شود که اشخاصی که برای خودشان کار می کنند و به گونه ای غیر وابسته می باشند، کارگر به شمار نمی آیند.

از سوی دیگر کارگر و کارفرما بایستی ارتباط حقوقی داشته باشند. بدین مفهوم که طرفین توسط قرارداد کار با هم مشارکت می کنند و مطابق آن، کارگر از کارفرما دستور می گیرد. افزون بر وابستگی حقوقی انواع مختلف کارگر در قانون کار، از لحاظ اقتصادی هم تابع نماینده خود می باشند و از او پاداش دریافت می کنند. در این صورت افرادی که در شرکت های غیر انتفاعی فعالیت می کنند و هیچ پاداشی نمی گیرند کارگر به حساب نمی آیند.

انواع کارگر در قانون کار

در قانون کار چیزی به اسم کارگر بیان نشده است. ولی انواع قرارداد کاری موجود می باشد. بدین علت به منظور اینکه انواع کارگر در قانون کار تشریح شود می توان با ملاحظه به نوع قرارداد کاری آن ها به این مسئله پرداخت. قراردادهای کاری که میان کارگر و کارفرما بسته می شوند به ۴ گروه طبقه بندی می شوند که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد.

کارگر در قانون کار با قرارداد دائم

یکی از انواع قراردادی که در قانون کار بیان شده است قرارداد دائم می باشد. مطابق ماده ۷ قانون کار، قولنامه های کاری از لحاظ زمانی به دو گروه موقت و غیر موقت طبقه بندی می شوند. قرارداد غیر موقت، قرارداد کاری دائم می باشد که چارچوب زمانی برای آن تعیین نشده است. در این صورت کارگرانی که مطابق این قولنامه کار می کنند به آنها کارگرانی با قرار داد دائمی گفته می شوند.

می توان عنوان کرد که این قرارداد بهترین قرارداد کاری می باشد. مطابق این قرارداد، کارگر از امتیازاتی که در یک کار ثابت موجود است، بهره مند می شود. با بالا رفتن سنوات کاری، سابقه بیمه او هم بیشتر می شود و این به سود کارگر می باشد. همچنین بعد از پایان کار، او از مزیت هایی نظیر بازنشستگی، صندوق تامین اجتماعی، بیمه، از کار افتادگی و… بهره مند خواهد شد.

کارگر با قرارداد کار موقت

در بخش پیشین در خصوص کارگر با قرارداد دائم حرف زدیم و بیان شد که در این قرارداد زمان تعیین نشده است. ولی در قرارداد کار موقت محدودیت زمانی وجود دارد. در ماده ۶ قانون کار این قرارداد نام برده شده است و مشخص نموده که ماهیت کار فوق در این قرارداد موقتی و ناپایدار می باشد.

در این صورت به کارگری که این گونه قرارداد کاری را امضا می کند کارگر با قرارداد موقت گفته می شود. اگرچه بهتر است بدانید که کسانی که شامل این نوع قرارداد می باشند از مزایای بیمه بهره مند می شوند. اگرچه بایستی دقت نمایید که دست کم مدت زمان این قرارداد به وسیله سازمان کار و امور اجتماعی تعیین می شود تا بدین صورت حقی از کارگرانی که قرارداد موقت دارند زایل نشود. توجه نمایید که چنانچه در قرارداد هیچ اشاره ای به زمان آن نشده باشد معمولا دائمی به حساب می آید.

کارگر در قانون کار با قرارداد کار معین

در دو قسمت قبل با انواع کارگر در قانون کار که شامل قرارداد موقت و دائم بودند آشنا شدید. در این بخش قصد داریم شما را با کارگر با قرارداد کار معین آشنا سازیم. مطابق هر آنچه در مواد ۲۴ و ۲۵ قانون کار آمده است، این قرارداد به قراردادی اطلاق می شود که جهت انجام یک فعالیت خاص و مشخص امضا می شود.

کارگرانی که این نوع قرارداد را دارند از امتیازات بیمه تامین اجتماعی هم بهره مند می شوند. حتی چنانچه کاری که در خصوص آن قرارداد بسته شده است، ۱ سال یا بیشتر به طول بیانجامد؛ کارفرما موظف است مطابق آخرین حقوق و مزایای کارگر و برای هر سال سابقه کاری او، ۱ ماه حقوق به اسم پاداش پایان کار به او پرداخت نماید.

بهتر است بدانید که مدت زمان ذکر شده می تواند پیوسته یا گسسته باشد. همچنین مطابق ماده ۲۴ قانون کار با این قرارداد کاری، نمی تواند قرارداد خود را به شکل یک طرفه باطل نماید. برعکس این مسئله هم این شرایط را دارد بدین مفهوم که کارفرما حق ابطال یک طرفه قرارداد کار معین را ندارد.

کارگر با قرارداد کار ساعتی

یکی دیگر از اقسام کارگر در قانون کار، کارگر با قرارداد کار ساعتی می باشد. احتمالا تاکنون اسم این قرارداد را شنیده باشید. کسانی که این قرارداد را با کارفرما منعقد می نمایند نیاز نیست به شکل تمام وقت در محل کار حاضر باشند. قانون کار این افراد را همواره به رسمیت شناخته و حقوق و مزایایی برای آنها لحاظ نموده است.

مطابق تبصره ۱ ماده ۳۵ قانون کار، چنانچه حقوق و پاداش با ساعات انجام کار سرو کار داشته باشد، به آن مزد ساعتی گفته می شود. حتی در بند الف ماده ۳۷ قانون کار بیان شده است که چنانچه قرارداد به صورت روزانه یا ساعتی تعیین شده باشد دستمزد آن با ملاحظه به ساعات کاری بایستی در پایان روز، هفته یا دو هفته یکبار پرداخت شود.

کارگرانی که ساعتی کار می کنند در قیاس با کارگران تمام وقت، از امتیازات کمتری بهره مندند و مزایای آنها مطابق ساعات کاری آن ها مشخص می شود. اگرچه این افراد زیر پوشش قانون کار و بیمه تامین اجتماعی قرار می گیرند ولی بیمه یک روز آنها در مقابل هر ۸ ساعتی که فعالیت می کنند، داده می شود. در این صورت ممکن است برای یک کارگر با این نوع قرارداد، برای هر روز، بیمه کامل به وسیله کارفرما پرداخت نشود.

با ملاحظه به آن چه در این مبحث به آن اشاره شده اقسام متنوع کارگر در قانون کار به ۴ گروه کارگر با قرارداد دائمی، موقت، معین و ساعتی طبقه بندی می شوند.

جمع بندی

مفهوم کارگر در قانون کار دربرگیرنده افرادی می شود که در ازای دریافت مزد، کار مورد تقاضا را انجام می دهند. با ملاحظه به این مفهوم حتی معلم ها و استاد ها هم کارگر به حساب می آیند و از حقوق و مزایای کار برخوردار می باشند.

مفهوم کارگر همیشه حقوق و وظایفی دارد که با توجه به چارچوب قانون آنها را ساپورت می کند. فردی که می خواهد به اسم کارگر در مکانی کار کند بایستی بداند که نخست کارگر چه کسی است و دوما چه حقوق و وظایفی دارد. این مسئله سبب می شود که کارگران حق و حقوق خود را بدانند و زیر بار حرف زور کارفرمایان نروند.