در حال حاضر مبحث حسابداری پخش مویرگی بسیار داغ است و به یکی از دغدغه های اصلی افراد فعال در حوزه ی صنعت پخش و توزیع، تبدیل شده است. حسابداری پخش مویرگی زیر مجموعه از حسابداری بازرگانی می باشد که طراحی کدینگ آن، دقیقا مطابق با حسابداری بازرگانی انجام می شود. البته در همین راستا ذکر این موضوع از این قاعده مستثنی نمی باشد که پخش مویرگی در حسابداری ارتباط مستقیمی با پخش کالا دارد.
این روش پخش، اکثرا در شبکه های بزرگ انجام می شود، به این صورت که نحوه ی پخش کالاهایی که به فروش رفته یا خریداری شده، در یک سطح گسترده و وسیع پخش می گردند و به دست خریدار می رسند. منظور از پخش گسترده و وسیع این است که انجام این کار در محدوده ی شهر، استان و یا کشور صورت بگیرد. در برخی اوقات ممکن است پخش مویرگی محصولات برای کشورهای همسایه هم امکان پذیر باشد.
حسابداری پخش مویرگی یکی از موضوعات بسیار مهمی است که مورد توجه فعالان صنعت قرار گرفته می شود. انجام این روش حسابداری بایستی به بهترین شکل ممکن صورت بگیرد. از این روش حسابداری بیشتر در زمینه ی محصولاتی مانند لوازم آرایشی و مواد غذایی استفاده می شود؛ این محصولات از حاشیه ی سود پایین تری برخوردار هستند.
نحوه ی کار حسابداری پخش مویرگی
حسابداری پخش مویرگی بر مبنای کدینگ طراحی و اجرا می شود. حسابداری شرکت های پخش مویرگی به دلیل این که دارای حاشیه ی سود پایین تری هستند، متفاوت تر می باشد. در شرکت های پخش مویرگی، شخصی که به عنوان مدیر فروش انتخاب می شود، مسئول تحقق بودجه ی فروش بوده و موظف است در ارتباط با سود و زیان شرکت پاسخگو باشد.
مدیران فروش می توانند با استفاده از نرم افزارهای مرتبط با حسابداری پخش مویرگی، مدیریت خیلی بهتری را برای حسابداری شرکت داشته باشند. این نرم افزارها موجب ایجاد هماهنگی لازم با واحد فروش و زیر سیستم ها می شود. به این صورت که در این سیستم های حسابداری، پیمانکار توزیع، وظیفه ی انجام فرایند پخش و عملیات توزیع را دارد و هزینه های مربوطه را پیمانکار توزیع دریافت می کند. همچنین فرایند عملیات توزیع از وظایف فروشندگان و نمایندگان می باشد. از این رو طراحی حسابداری پخش مویرگی باید بر مبنای اجرای زیرسیستم های بازرگانی، صندوق، انبار، حقوق و دستمزد و … باشد.
یکی از نکات متمایز در حسابداری پخش مویرگی و حسابداری بازرگانی، نحوه ی کدینگ آن ها می باشد. در شرکت های بازرگانی، مشتریان مبالغ عمده را با تعداد گردش پایین، خرید و فروش می کنند. در حالی که در پخش مویرگی مشتریان با مبالغ جزئی تر ولی تعداد دفعات بالاتر فعالیت می کنند.
دو رویکرد اصلی در رابطه با حسابداری شرکت پخش مویرگی
دو رویکرد اصلی در ارتباط با حسابداری پخش مویرگی وجود دارد که به شرح زیر است:
- فرایند عملیات توزیع بر عهده ی فروشندگان و نمایندگان آن ها می باشد.
- فرایند عملیات توزیع و پخش به وسیله ی پیمانکار توزیع صورت می پذیرد و هزینه ی آن بر حسب تناژ به پیمانکار مربوطه پرداخت می شود.
وظایف حسابداران شرکت های پخش مویرگی
افرادی که در سمت حسابداری پخش مویرگی در حال فعالیت هستند، وظایفی همچون پوشش دهی تعداد زیادی از تراکنش های مالی به خاطر پایین بودن قیمت سبد عرضه را دارند. به این صورت که کارکنان واحد حسابداری پخش مویرگی باید تمامی فروشگاه های مواد غذایی و خرده فروشان را تحت پوشش خود قرار دهند. از دیگر وظایف حسابداران شرکت های پخش مویرگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محاسبه ی سود و زیان به دست آمده از فروش
- محاسبه ی حقوق کارکنان
- محاسبه ی کارکرد پیمانکاران بخش توزیع
- حسابداری فروش بر مبنای قیمت تمام شده ی کالاهای به فروش رفته
- تهیه ی گزارش مالی از دوره ی فروش، دوره ی وصول مطالبات یا گزارش کردن در انبار
- تهیه ی ترازنامه و صورت های مالی مرتبط با آن
- طبقه بندی و دسته بندی انواع اقلام کالاها همچون کالاهایی با سود بالا یا پایین
مراحل حسابداری پخش مویرگی به چه صورت است؟
بیش از هر چیزی بایستی این موضوع را در نظر گرفت که حسابداری پخش مویرگی به عنوان زیر مجموعه ی حسابداری به شمار می آید. با توجه به این که حاشیه ی سود در این شرکت ها نقش به سزایی را در مدیریت عملکرد آن ها دارد، مراحل حسابداری به شرح زیر است:
- دریافت سفارش از مشتریان یا همان درخواست کالا
- مرحله ی تبدیل سفارشات به فاکتور یا فاکتورنویسی
- مرحله ی ارسال کالا برای مشتری یا دریافت کالا
- مرحله ی ثبت حسابداری مربوط به خروجی و تسویه ی کالا
- ثبت سند یا تسویه ی وصولی
- مرحله ی تسویه حساب
نکات مهم در ارتباط با حسابداری شرکت های پخش مویرگی
حسابداری پخش مویرگی دارای نکات بسیار مهمی می باشد. یکی از نکات قابل توجه در ارتباط با آن، حاشیه ی سود پایین و کم آن است. شرکت هایی که به طور مویرگی کار پخش را انجام می دهند با کنترل روزانه ی سود و زیان، نقش قابل توجهی را در ارتباط با کسب و کار مرتبط دارند. به عنوان نمونه، شرکت هایی که در شهرهای بزرگ اقدام به پخش مواد غذایی می کنند، در مقایسه با شهرستان های کوچک مشمول هزینه ی بیشتری می شوند.
اگر مجموعه ی مورد نظر دارای بودجه و سرمایه ی کافی باشد، بایستی در زمان راه اندازی آن در خصوص جذب منابع انسانی، استاندارد بالایی را در نظر گرفت. این امر موجب می شود تا از سوخت و اتلاف سرمایه جلوگیری به عمل بیاید. هزینه و دستمزد مورد نظر برای شرکت پخش مویرگی در تهران بیش از پنج درصد نسبت به دیگر استان ها برای صاحبان سرمایه در می آید.
ویژگی های مورد نیاز برای شرکت های پخش مویرگی
شیوه ی پخش مویرگی از دستاوردهای زیادی در عرصه ی توزیع برخوردار می باشد. از این رو یکی از مهم ترین ویژگی های شرکت های پخش مویرگی، استراتژی اجرای صحیح فرایند توزیع است. گرفتن تصمیمات اصولی و درست در مورد کانال فروش، توزیع کالا و زمانبندی برای این شرکت ها دارای اهمیت بسیار زیادی است. از جمله ویژگی های شرکت های پخش مویرگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرکت های پخش مویرگی عملیات خود را از انبار شروع می کنند.
- در صورت داشتن تقاضای زیاد و دریافت سفارش از مشتری، کالا را به مشتری تحویل می دهند.
- تراکنش های مالی مورد نیاز را انجام می دهند.
- آخر سر هم از بازار فروش، بازخورد مورد نیاز کنترل و دریافت می شود.
بررسی مزایای حسابداری شرکت های پخش مویرگی
حسابداری پخش مویرگی به دلیل ویژگی ها و مشخصات زیادی که دارد، از مزیت های بسیار زیادی برخوردار است. از جمله مزیت های این روش حسابداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جمع آوری و ارائه ی اطلاعات از مشتریان و بازار به صورت بهینه شده
- کم شدن مطالبات به دلیل داشتن مشتریان زیاد
- توزیع گسترده و قدرت پخش شوندگی برای کالاهایی با تاریخ انقضای نزدیک
- ریسک مالی کمتر با داشتن تعداد مشتریان بیشتر
- ضایعات کم
- افزایش بلند مدت سود و درآمد
- زیاد شدن و افزایش نقدینگی
- رشد قابل ملاحظه ای از سرمایه به ازای افزایش تعداد کالاهای قابل عرضه
- ایجاد اعتبار بیشتر برای تولید کنندگان
- کاهش احتمال به وجود آمدن رقبای جدید در بازار محصولات غذایی و بهداشتی
- افزایش ارزش اسم تجاری شرکت تولیدی
- افزایش اعتبار سازمان در واگذاری نمایندگی پخش محصولات در تمام کشور
معایب و ایرادات پخش مویرگی
با در نظر گرفتن این موضوع که تمامی فعالیت های اقتصادی دارای برخی نقاط ضعف و قوت هستند، پخش مویرگی هم از این قاعده مستثنی نبوده و با برخی چالش ها و دغدغه هایی رو به رو است. از جمله معایب و ایرادات این روش حسابداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برای افزایش مشتری و توسعه ی مناطق تحت پوشش نیاز به سرمایه ی بسیار زیادی می باشد.
- مدیریت همزمان تمامی شبکه های توزیع مانند انبار، بخش اداری و فروش و لجستیک، کار بسیار سخت و طاقت فرسایی است.
- افزایش هزینه های شرکت به دلیل خرید ماشین های حمل و نگهداری کالا و همچنین استخدام منابع انسانی
- امکان پوشش تمامی محصولات را در کل شهر ندارد.
- روند انبارداری و نگهداری محصولات، سفارش گیری و حمل و … نیاز به دانش و تخصص بالا دارد و مدیریت در آن ممکن است دارای برخی نقاط ضعفی باشد.
نتیجه گیری
در حال حاضر وجود حسابداری پخش مویرگی در اکثر شرکت ها ضروری می باشد. در حقیقت اکثر شرکت ها ترجیح می دهند امور مربوط به حسابداری را که امری بسیار حساس است را با این نرم افزار انجام دهند. استفاده از این سیستم حسابداری برای فروش محصولات عمده بسیار قابل اعتماد می باشد. گزارش گیری این سیستم هم به صورت کاملا دقیق است. مدیران شرکت ها با استفاده از این حسابداری می توانند اطلاعات کاملی در مورد نحوه ی پخش محصولات داشته و آن ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. با بررسی این تجزیه و تحلیل ها می توانند اقدامات مورد نیاز را برای افزایش کارایی شرکت انجام دهند.
