مزایده، انواع، شرایط و مراحل آن چیست؟
مزایده، انواع، شرایط و مراحل آن چیست؟
مزایده یکی از روش های متداول برای خرید و فروش کالاها، خدمات و املاک است که از طریق رقابت بین خریداران یا فروشندگان به انجام می رسد. در این فرآیند، اشخاص حقیقی یا حقوقی می توانند در یک فضای رقابتی، پیشنهادات خود را ارائه دهند تا بیشترین قیمت یا بهترین شرایط برای معامله به دست آید. در این مقاله به بررسی انواع مزائده، شرایط آن و مراحل انجام این فرآیند بر اساس قوانین و مقررات ایران خواهیم پرداخت.
انواع مزایده
مزایده ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:
- مزایده عمومی: این نوع مزایده برای همه افراد و با هدف فروش عمومی کالایی خاص برگزار می شود. هر شخصی می تواند با ثبت نام در مزایده و ارائه پیشنهاد، در این بازار شرکت کند. مزایده های عمومی معمولا در ارتباط با فروش املاک، خودروها و کالاهای دولتی است.
- مزایده خصوصی: در این نوع مزایده تنها افراد یا شرکت های خاصی می تواند شرکت کنند. مزایده های خصوصی معمولا برای فروش کالاها یا خدمات با ارزش بالا و در تعاملات تجاری بین شرکت ها انجام می شود.
شرایط مزایده
برای برگزاری یک مزایده معتبر در ایران، شرایط زیر باید رعایت شود:
اعلام کتبی: برگزاری مزایده باید به صورت کتبی اعلام و شرایط آن به وضوح مشخص شود. این اعلام شامل زمان، مکان، نوع کالا یا خدمات، حداقل قیمت و سایر شرایط لازم است.
داشتن پروانه فعالیت: در برخی از مزایده ها، شرکت کنندگان باید دارای مجوز و پروانه فعالیت مرتبط با کالا یا خدمات مورد نظر باشند.
شرط ضمانت نامه: برای شرکت در مزایده، در برخی موارد لازم است تضمینی به عنوان پیش پرداخت ارائه شود که نشان دهنده جدیت خریدار در ارائه پیشنهاد است.
پاسخگویی به شرایط قانونی: همه پیشنهادات باید تابع قوانین و مقررات موجود در کشور باشند و هیچگونه تضاد قانونی وجود نداشته باشد.
مراحل برگزاری مزائده
آمادگی و اعلام مزایده: در این مرحله، برگزارکننده مزایده باید نیازهای خود را شناسایی کرده و مدارک و مستندات لازم را آماده کند. سپس مزایده را از طریق رسانه های مختلف به اطلاع عموم برساند.
جمع آوری پیشنهادات: پس از اعلام مزائده، شرکت کنندگان می توانند پیشنهادات خود را در قالب قیمت و شرایط مشخص وارد کنند. معمولا این مرحله شامل مهلت مشخصی برای ارائه پیشنهادات است.
بررسی پیشنهادات: پس از پایان مهلت اعلام شده، برگزارکننده مزایده پیشنهادات دریافتی را بررسی می کند و از بین آن ها بهترین پیشنهاد را انتخاب می کند. این بررسی معمولا شامل ارزیابی قیمت، شرایط و توانایی خریدار برای انجام توافق است.
اعلام برنده: پس از انتخاب بهترین پیشنهاد، نتیجه به صورت رسمی اعلام می شود و برنده مزایده به صورت کتبی مطلع می گردد.
تسویه حساب و انجام قرارداد: پس از اعلام برنده، مراحل تسویه حساب و امضای قرارداد نهایی انجام می شود. در این مرحله، شرایط و جزئیات مربوط به تراکنش مالی، تحویل کالا یا خدمات و دیگر موارد توافق شده به طور دقیق مشخص می شود.
بررسی ماده 79 قانون محاسبات عمومی کشور در مورد مزایده
ماده 79 قانون محاسبات عمومی کشور به معاملات مربوط به اموال دولتی اشاره دارد و تصریح می کند که معاملات وزارتخانه ها و موسسات دولتی، اعم از خرید و فروش، اجاره، استجاره، پیمانکاری و اجرت کار و موارد مشابه (به استثنای مواردی که تحت پوشش مقررات استخدامی هستند) باید حسب مورد از طریق مناقصه یا مزایده انجام شود. این ماده تاکید دارد که برای حفظ شفافیت و از بین بردن زمینه های فساد، تمامی معاملات دولتی باید در قالب فرآیندهای قانونی و مشخصی انجام شوند.
همچنین، علاوه بر اموال دولتی، اموال توقیف شده نیز باید از طریق مزائده به فروش برسند. به عنوان مثال، در صورتی که یک ملک یا املاک شخصی توسط دولت توقیف شود، بر اساس ماده 114 قانون مدنی، باید طبق تشریفات و مقررات رسمی، از طریق مزایده در دادگاه های رسمی به فروش برسد.
شرکت در این مزایده ها محدودیتی از حیث نیاز به کد اقتصادی ندارد و هر فردی که امکان مالی برای خرید مال را داشته باشد می تواند در این مزایده ها شرکت کند. به این ترتیب، فضای مشارکت در این روند برای عموم باز است و افراد بیشتری می توانند به خرید اموال دولتی و توقیف شده بپردازند.
شرایط و تشریفات مزائده دولتی و عمومی
شرایط و تشریفات مربوط به مزایده یکی از جنبه های اساسی برگزاری آن است و بسته به نوع مزایده باید به دقت رعایت شود. عدم توجه به این شرایط می تواند منجر به ابطال مزایده از سوی هر یک از طرفین شود.
اولین مرحله در برگزاری مزایده، دعوت عمومی است، که بر اساس مواد 113 تا 145 قانون اجرای احکام مدنی، دادگاه موظف است یک آگهی عمومی را در روزنامه منتشر کند. این آگهی باید حداقل یک ماه و ده روز قبل از برگزاری مزائده منتشر شود. اگر طرفین خواستار آن باشند، امکان درج آگهی به صورت خصوصی نیز وجود دارد.
پس از انتشار آگهی در روزنامه یا مکان های عمومی، قیمت پایه توسط فروشنده یا دادگاه تعیین می شود و مال به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می شود. طرفین تا سه روز پس از تعیین قیمت پایه برای اعتراض و درخواست تجدید نظر کارشناسی فرصت دارند.
فرد برنده مزایده موظف است ده درصد از ارزش کل مال را به عنوان پیش پرداخت پرداخت کند. باقی مانده مبلغ باید حداکثر ظرف یک ماه به دادگاه واریز شود. در صورت عدم پرداخت مابقی مبلغ، وجه پرداختی بابت هزینه آگهی ضبط و مزایده مجددا برگزار خواهد شد.
پس از پرداخت کامل مبلغ مزایده، سند رسمی به نام خریدار ثبت می شود. اگر صاحب قبلی مال حاضر نباشد، نماینده دادگاه در دفترخانه اسناد رسمی سند را به نام خریدار امضا میکند. همچنین در صورتی که ملک مزائده ای با هدف اجرای پروژه پیمانکاری خریداری می شود، ثبت فاکتورهای فروش در نرم افزار حسابداری پروژه پیمانکاری الزامی است.
درباره حسابداری دولتی بخوانید.
دسته بندی انواع مزایده بر اساس نوع معامله
بر اساس فصل پنجم آیین نامه معاملات دولتی، مزائده ها به سه بخش تقسیم می شوند:
معاملات جزئی: طبق ماده 67 قانون، مامور فروش موظف است به داوطلبان مراجعه کند و پس از تحقیق کامل از قیمت ها، معامله را انجام دهد. سند مربوطه باید با توجه به حداکثر قیمت ممکن و با ذکر نام شخص فروشنده، سمت و تاریخ امضا شود.
معاملات متوسط: ماده 37 آیین نامه نحوه مزایده معاملات متوسط را توضیح می دهد و خاطرنشان می کند که اطلاعات کلی درباره نوع، مشخصات و مقدار مورد معامله، زمان و محل حراج و سایر شرایط باید از طریق آگهی در روزنامه و در صورت لزوم از طریق رسانه های دیگر مانند رادیو و تلویزیون یا با الصاق آگهی در معابر به اطلاع عموم برسد.
معاملات عمده: در ماده 38 آیین نامه دولتی به شرایط آگهی مزایده معاملات عمده اشاره شده است. اگر شرایطی که برای آگهی مناقصه پیش بینی شده در آگهی مزایده نیز رعایت شود، این موضوع باید بهطور کامل مورد توجه قرار گیرد.
در مجموع، رعایت شرایط و تشریفات مناسب در برگزاری مزائده ها از اهمیت بالایی برخوردار است و تضمین کننده شفافیت و سلامت فرآیند معاملات دولتی می باشد. اگر سوال دیگری دارید یا نیاز به توضیحات بیشتری هست، لطفا بفرمایید.
نتیجه گیری
مزایده به عنوان یک ابزار موثر در معامله کالاها و خدمات، باید با رعایت قوانین و مقررات خاص خود برگزار شود. در ایران، مزایده ها دارای مراحل و شرایط مشخصی هستند که برای حصول اطمینان از عدالت و شفافیت در معاملات ضروری اند. فهم صحیح این فرآیند می تواند به شرکت کنندگانی که در این بازار شرکت می کنند کمک کند تا با دانش و آگاهی کامل تری در زمینه خرید و فروش اقدام کنند.
دیدگاهتان را بنویسید