مرخصی فوت اقوام درجه یک و دو طبق قانون اداره کار
در طول دوران کاری، ممکن است کارگران و کارمندان با شرایط ناگهانی و ناخوشایندی مانند فوت بستگان رو به رو شوند. قانون کار ایران در راستای حمایت از حقوق انسانی و عاطفی کارکنان، مرخصی هایی را برای چنین شرایطی در نظر گرفتهاست. مرخصی فوت اقوام درجه یک و دو یکی از انواع مرخصی هایی است که به کارکنان در این مواقع تعلق می گیرد. آشنایی با قوانین و مقررات مربوط به این مرخصی، هم برای کارگران و هم کارفرمایان اهمیت زیادی دارد. در این مطلب، به بررسی کامل قوانین و ضوابط مرخصی فوت اقوام درجه یک و دو طبق قانون اداره کار ایران می پردازیم.
تعریف اقوام درجه یک و دو در قانون مرخصی اداره کار
یکی از موضوعات مهم در زمینه مرخصی فوت اقوام درجه یک و دو طبق قانون اداره کار، آشنایی با تعریف اقوام درجه یک و دو در این قانون است. بر اساس این قانون، بستگان هر فرد به دو دسته اصلی تقسیم می شوند که هر یک شرایط و ضوابط خاص خود را درخصوص دریافت مرخصی دارند. اقوام درجه یک شامل پدر، مادر، همسر و فرزند هستند. این افراد به دلیل نزدیکی عاطفی و نقش پررنگ در زندگی شخصی فرد، در صورت فوت، مشمول سه روز مرخصی با حقوق می شوند که جزء مرخصی استحقاقی سالانه محسوب نمی شود و کارفرما موظف به موافقت با آن است.
در مقابل، اقوام درجه دو شامل خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ و نوه هستند. دررابطه با این گروه، قانون کار مرخصی اجباری مشخصی تعیین نکرده و اعطای مرخصی در این مواقع بیشتر تابع عرف سازمانی، توافق میان کارفرما و کارگر یا مفاد آیین نامه داخلی شرکت ها است. درون بسیاری از مجموعه ها مرسوم است که در صورت درخواست کارگر یا کارمند، یک یا دو روز مرخصی استحقاقی یا بدون حقوق برای فوت اقوام درجه دو در نظر گرفته می شود.
مرخصی فوت اقوام درجه یک طبق قانون اداره کار
براساس ماده ۷۳ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، در صورت فوت هریک از اقوام درجه یک، کارگر می تواند سه روز مرخصی با حقوق دریافت کند. این سه روز جزء مرخصی استحقاقی سالانه محاسبه نمی شود و از امتیازات قانونی جداگانه برخوردار است.
نکات مهم در این زمینه عبارتند از:
- نحوه استفاده: مرخصی می تواند به صورت متوالی یا مقطعی باشد. یعنی کارگر می تواند با هماهنگی کارفرما سه روز متوالی یا در صورت نیاز در بازه زمانی نزدیک به فوت بستگان، به صورت غیر متوالی از آن استفاده کند.
- با حقوق بودن: این مرخصی جزو حقوق قانونی کارگر محسوب می شود و کارفرما موظف است معادل سه روز دستمزد را پرداخت کند.
- مدارک لازم: برای استفاده از این مرخصی، ارائه گواهی فوت و مدرکی که نسبت فامیلی را اثبات کند (مانند شناسنامه) ضروری است.
- نکات مهم دیگر: اگر فوت در ایام تعطیل رسمی یا جمعه باشد، این روزها جزو مرخصی فوت محاسبه نمیشود. همچنین مرخصی فوت اقوام درجه یک در هر سال محدود به یکبار برای هر نفر از بستگان است.
مرخصی فوت اقوام درجه دو طبق قانون اداره کار
قانون کار در خصوص فوت اقوام درجه دو مانند خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ و نوه، مرخصی اجباری در نظر نگرفتهاست. اما در بسیاری از سازمان ها و ادارات، عرف بر این است که در چنین مواقعی یک یا دو روز مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق به کارمند تعلق می گیرد.
نکات مهم در این زمینه عبارتند از:
- تصمیم کارفرما: کارفرمایان میتوانند طبق آیین نامه داخلی شرکت، در صورت رضایت، مرخصی با حقوق یا بدون حقوق در این مواقع اعطا کنند.
- موارد خاص: در مواردی که کارگر یا کارمند مسئولیت های خاص خانوادگی دارد یا در نبود وی خللی در مراسم ایجاد می شود، کارفرما می تواند برای حفظ شرایط انسانی، با مرخصی بیشتر موافقت کند.
شرایط و مدارک لازم برای دریافت مرخصی فوت
برای دریافت مرخصی فوت اقوام درجه یک و دو طبق قانون کار، رعایت برخی شرایط و ارائه مدارک مشخص الزامی است. در این شرایط، کارگر یا کارمند باید پس از وقوع فوت، در سریع ترین زمان ممکن مدارک مربوط را به واحد منابع انسانی یا کارفرمای خود تحویل دهد. مدارکی که ارائه آن ها ضروری است شامل گواهی فوت رسمی، مدرک شناسایی برای اثبات نسبت فامیلی و فرم درخواست مرخصی می شود. در صورتی که این مدارک ارائه نشود، کارفرما می تواند از ثبت مرخصی با حقوق خودداری کرده و آن را به عنوان مرخصی استحقاقی سالانه محاسبه کند.
مدارک لازم برای دریافت مرخصی فوت اقوام درجه یک و دو طبق قانون کار عبارتند از:
- گواهی فوت: صادر شده توسط ثبت احوال
- مدرک اثبات نسبت فامیلی: مانند شناسنامه
- فرم درخواست مرخصی: تکمیلشده و تاییدشده توسط مدیر مربوطه
نکات حقوقی مرخصی فوت اقوام
نکات حقوقی مرتبط با مرخصی فوت و الزام کارفرما به رعایت این حق از جمله مهم ترین موضوعاتی است که هر کارگر و کارفرمایی باید از آن آگاه باشد. بر اساس ماده ۷۳ قانون کار، کارفرما موظف است در صورت فوت اقوام درجه یک کارگر، با سه روز مرخصی با حقوق موافقت کند و نمی تواند به بهانه های مختلف مانع این مرخصی شود. در صورت خودداری کارفرما، کارگر حق دارد با مراجعه به هیئت های تشخیص و حل اختلاف اداره کار، از طریق شکایت رسمی پیگیری کند و حقوق خود را مطالبه نماید.
درمورد فوت اقوام درجه دو، قانون کار الزام مستقیمی برای کارفرما تعیین نکرده و این موضوع بیشتر وابسته به عرف سازمانی، آیین نامه های داخلی و توافق شفاهی یا کتبی میان طرفین است. در بسیاری از شرکت ها، در صورت فوت اقوام درجه دو نیز مرخصی یک تا دو روزه استحقاقی یا بدون حقوق اعطا می شود که البته این مورد اختیاری و وابسته به نظر کارفرما است.
عواقب قانونی
چنانچه کارفرما از اعطای مرخصی فوت اقوام درجه یک امتناع کند و شکایت کارگر در مراجع قانونی ثبت شود، احتمال صدور رای به پرداخت خسارت و جریمه نقدی علیه کارفرما وجود دارد. این موضوع در صورت تکرار یا گزارش در بازرسی های اداره کار نیز می تواند برای مجموعه متخلف پیامدهای اداری و اعتباری به همراه داشته باشد.
مقایسه با دیگر قوانین مرخصی
در قانون کار ایران، انواع مختلفی از مرخصیها برای کارگران و کارمندان در نظر گرفتهشده که هرکدام شرایط و مزایای خاص خود را دارند. از جمله مرخصی های رایج می توان به مرخصی استحقاقی، استعلاجی، بدون حقوق، زایمان و ازدواج اشاره کرد. در این میان، مرخصی فوت اقوام درجه یک جایگاه ویژه ای دارد و از نظر امتیاز و نحوه محاسبه با سایر مرخصی ها متفاوت است. این مرخصی برخلاف مرخصی استحقاقی، جزو مرخصی سالانه محاسبه نمی شود و کارفرما موظف است در صورت فوت اقوام درجه یک، سه روز مرخصی با حقوق به کارگر اعطا کند.
در حالی که مرخصی های استحقاقی و بدون حقوق با درخواست کارگر و موافقت کارفرما انجام می شوند، مرخصی فوت اقوام درجه یک، یک حق قطعی و قانونی است و نیاز به موافقت ندارد. در مقابل، برای فوت اقوام درجه دو، قانون اجباری در نظر نگرفته و اعطای مرخصی در این مورد بستگی به عرف اداری، توافق میان طرفین یا آیین نامه داخلی شرکت ها دارد.
از سوی دیگر در روز فوت، اگر به هر دلیل امکان استفاده از مرخصی روزانه وجود نداشته باشد، کارگر می تواند با هماهنگی کارفرما، از مرخصی ساعتی برای شرکت در مراسم ترحیم یا امور مربوط به خاکسپاری استفاده کند. این مزیت در مقایسه با سایر مرخصی ها انعطاف پذیری بیشتری دارد و به کارگر این امکان را می دهد تا در شرایط اضطراری، بدون دغدغه حضور در مراسم و انجام کارهای ضروری را در اولویت قرار دهد.
دیدگاهتان را بنویسید