تعریف بدهکار و بستانکار

تعریف بدهکار و بستانکار

 در حسابداری، حساب‌ها به سه بخش ساده. عنوان حساب، بدهکار و بستانکار طبقه بندی می شوند. این موارد از اصطلاحاتی است که در رویدادهای مالی بسیار از آن استفاده می‌شود. هر رویداد مالی را در دو حساب متفاوت ثبت می‌کنند. این حساب‌ها بین دو شخص حقیقی و حقوقی شکل خواهد گرفت. بدهکار فردی است که وظیفه عودت وجه کالا یا خدمات دریافت شده در زمان مقرر را دارد. بستانکار هم کسی است که به ازای پرداخت این موارد وجه دیگری را از فرد بدهکار دریافت می‌کند. در برخی مواقع ممکن است بانک یا سایر موسسات اعتباری بدهکار یا بستانکار باشند. در این زمینه می‌توان مثال زیر را مطرح کرد. برای مثال یک کارفرما حقوق کارگران خود را پرداخت نکرده است. در این حالت کارفرما بدهکار و کارگران بستانکار شناخته می‌شوند.

بررسی انواع بدهکاران

بدهکاران به دو دسته کلی تجاری و غیرتجاری تقسیم بندی می‌شوند. بدهکاران تجاری به عنوان مشتری در معامله تجاری شناخته خواهند شد. این مشتریان می‌توانند یک شخص حقیقی یا حقوقی باشند. یک بدهکار تجاری در زمان عملیات مالی یا در مقابل فروش یا درآمد قرار داده می‌شود. بدهکار غیرتجاری هم از اشخاص حقیقی و حقوقی هستند، که معامله تجاری با آنها صورت نمی‌گیرد. بین افراد معمولاً وام یا قرضی به عنوان بدهی پرداخت می‌شود.

انواع بستانکاران

 در سیستم حسابداری بستانکاران را هم می‌توان به دو دسته غیرتجاری و تجاری تقسیم کرد. معمولاً بستانکاران غیرتجاری بانک‌ها و موسسات مالی هستند. در این حالت هیچ نوع معامله تجاری انجام نخواهد شد. وام یا قرضی به صورت موقتی به افراد بدهکار در این حالت پرداخت می‌شود. بستانکاران تجاری هم معمولاً تامین کنندگان یا عرضه کنندگان خدمات هستند. در ازای فروش محصول خودشان، این افراد وجهی را دریافت خواهند کرد. نکته مهم در این بخش این است که همه دارایی‌ها و هزینه‌ها ماهیت بدهکاری دارند. این جمله را بیشتر در مورد قانون بستانکار و بدهکار توضیح خواهیم داد.

دارایی‌ها و هزینه‌ها یک بدهی

 هر چیزی که در سیستم حسابداری به ازای آن باید وجه پرداخت شود در بخش بدهکاری قرار می‌گیرد. همه بدهی‌ها و درآمدها یک ماهیت بستانکاری دارند. اعضای دریافت خدمات توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی فرد بستانکار وجهی را دریافت خواهد کرد. در این حالت فرد پرداخت کننده وجه همان بدهکار است. برای مثال در این زمینه می‌توان به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده اشاره کرد. در این حالت همه افراد بدهکار شناخته می‌شوند. چند مثال برای بدهکاری‌ها و بستانکاری‌ها

دارایی‌ها، هزینه‌ها و برداشت سرمایه، تمام این موارد از بدهکاری‌ها هستند. بدهی‌ها، درآمد و سرمایه در تقسیم بندی حسابداری در قسمت بستانکاری قرار می‌گیرد. موجودی نقد و موجودی بانک شما و همچنین موجودی کالاهایی که به صورت دارایی ثابت هستند، بهای تمام شده یک کالا هم از بدهکاری‌ها محسوب می شود. تسهیلات حساب‌های پرداختی و سرمایه و درآمد و فروش تسهیلات این موارد همگی در دسته‌بندی بستانکاری‌ها قرار داده می‌شوند.

 ابزارهای لازم برای محاسبه میزان بدهکاری و بستانکاری معمولاً از انواع نرم‌افزارهای حسابداری برای تشخیص میزان بدهکاری و بستانکاری استفاده می‌شود. وجود فرمول‌ها و تعریف‌های حسابداری پیچیده نیاز به یک سری از نرم‌افزارهای خاصی در این زمینه است. تنها ابزار اصلی لازم برای محاسبه بدهکار و بستانکار، فقط نرم‌افزارهای حسابداری است. تمامی پرونده‌های مالی در این حالت توسط نرم‌افزارها طبقه‌بندی شده و محاسبه خواهند شد.

یک مثال برای مفهوم بدهکاری و بستانکاری

 شخص آ مبلغ 30 میلیون ریال را در اردیبهشت ۱۴۰۰ به عنوان سپرده کوتاه مدت در یک بانک می‌گذارد. این شخص در تاریخ مهر ۱۴۰۰ درخواست پرداخت ۱۰ میلیون ریال از سپرده را می‌کند. در این حالت بانک یک بدهکار شناخته شده و فرد مذکور بستانکار در نظر گرفته می‌شود. در این حالت بانک باید پول را به فرد سپرده گذار پرداخت کند. تعریف بدهکار و بستانکار در این مورد بسیار دقیق بیان شد.

 تفاوت‌های اصلی بدهکاری و بستانکاری

 تا اینجا اشاره کردیم که همه دارایی‌ها و هزینه‌ها ماهیت بدهکاری دارند. یعنی به ازای پرداخت هر وجهی یک بدهکار شناخته می‌شویم. در مقابل تعریف بدهی‌ها و درآمدها قرار دارد. بدهی‌ها و درآمدها همیشه ماهیت بستانکاری دارند. بدهکار و بستانکار دو مفهوم کاملاً مقابل یکدیگر هستند.

 تعریف بدهکار و بستانکار در سیستم حسابداری

 در یک سیستم حسابداری بدهکار، در قسمت سمت راست حساب بدهکاری قرار داده می‌شود. به بدهکار گیرنده انتفاع نیز گفته می‌شود. در همان سیستم بستانکار هم در سمت چپ ذکر خواهد شد. به یک بستانکار دهنده انتفاع هم می‌گویند.

نحوه استفاده از ماهیت بدهکار و بستانکار در حسابداری

حسابداران معمولاً از شکل تی برای دیدن تاثیر معامله در چند حساب استفاده می‌کنند. شکل تی، اطلاعات دقیق در مورد ماهیت بدهکار و بستانکار به فرد حسابدار می‌دهد. قبل از شروع حسابداری باید به این مفاهیم کاملاً دسترسی پیدا کرد. ماهیت این نوع حساب‌ها از مفاهیم اصلی و بنیادی حسابداری است. استفاده از قواعد اصولی در سیستم بدهکاری و بستانکاری یکی از موارد بسیار مهم در این سیستم است.

قاعده بدهکار و بستانکار کردن

 معمولاً قاعده بدهکار و بستانکار در یک سیستم حسابداری به این شکل است. برای بدهکار کردن یک حساب مبلغ را در سمت راست حساب وارد می‌کنند. جهت بستانکار کردن یک حساب هم، آن مبلغ را در سمت چپ حساب وارد می‌کنند. قبل از ثبت کامل مبلغ در یک حساب باید اطلاعات کاملی در مورد آن مبلغ داشته باشید. ذکر مبلغ در سمت معادله حسابداری صحیح امکان یک حسابرسی دقیق را به شما می‌دهد. افزایش در دارایی در سمت راست ذکر خواهد شد و کاهش در دارایی در سمت چپ حساب ثبت می‌شود. علت این موضوع بدهکار بودن دارایی و بستانکار بودن هر نوع کاهش در دارایی است. پس از پرداخت صورتحساب ارزش این حساب کاهش پیدا می‌کند و ارزش حساب دیگری در این سیستم افزایش پیدا خواهد کرد. در این حالت ارزش بدهکاری کاهش پیدا کرده و ارزش بستانکاری افزایش پیدا می‌کند.

 معمولا حساب دارای ماهیت بدهکار، دارای هویت مانده بدهکار هم می‌باشد. به طور کلی هر فردی که معامله تجاری با او نداشته‌ایم و از او وام یا قرضی گرفته‌ایم،  بدهکار در نظر گرفته می‌شود.

اعلامیه بدهکار و بستانکار

 اعلامیه، سندی برای انتقال و اصلاح حساب‌های سیستم خرید و فروش است. حساب بانکی ما هم می‌تواند نوعی اعلامیه بدهکار و بستانکار باشد. این اعلامیه را مبنای صورت مغایرت بانکی هم قرار می‌دهند. می‌توان برای این اطلاعات موارد و امکانات زیر را در اختیار داشت:

• جابجا کردن و انتقال مانده دو حساب در حساب‌های مختلف بین یک طرف حساب
• جابجا کردن و انتقال مانده حساب بین دو طرف حساب مختلف
• صادر شدن سند حسابداری برای اعلام کردن بدهکاری و بستانکاری.

 اهمیت بدهکاری و بستانکاری

 با تمام مواردی که در مطلب بالا ذکر شد، متوجه می‌شویم که بدهکار و بستانکار دو مفهوم مهم در سیستم حسابداری هستند. نکته مهم در این بخش این است که مبلغ بدهی‌ها باید برابر با کل بستانکاری‌ها در یک معامله باشد. در این صورت معامله در حسابداری دارای تعادل لازم خواهد بود. این اطلاعات به صورت شفاف و دقیق نشان دهنده سلامت مالی تجاری شرکت است. پس اطلاع داشتن از میزان بدهکاری و بستانکاری می‌تواند سلامت مالی شرکت را تضمین کند. دفترداران و حسابداران از بدهی‌ها و بستانکاری‌ها جهت متعادل کردن معامله‌های مالی یک دفتر استفاده می‌کنند. در پایان هر دوره زمانی مالی دفاتر مالی باید متعادل سازی شوند. سیستم بدهکار و بستانکار بین متعادل سازی کمک بسیار زیادی می‌کند.

نحوه رفتار مناسب با بستانکاران

 داشتن یک عملکرد ضعیف در بازپرداخت بدهی‌ها، سبب نارضایتی بستانکاران می‌شود. در این حالت به برند تجاری شما آسیب بسیار جدی وارد می‌شود. فروشندگان و تامین کنندگان از یک فرد بدحساب اجتناب می‌کنند. همکاری شما با هیچ فروشنده و تامین کننده در این صورت وجود نخواهد داشت. نکته مهم دیگر این است که در صورت پرداخت دیر هنگام باید خسارتی هم شما بپردازید. این پرداخت‌های دیر هنگام می‌تواند آسیب جدی به کسب و کار و برند شما وارد کند. لازم است قبل از پرداخت هر موردی و گرفتن وام از موجودی حساب‌های خود اطمینان حاصل کنید. با بستانکاران وارد مذاکره شوید در صورتی که لازم است از آنها وقت بگیرید. روابط کاری مثبت با تامین کنندگان در بازار امری بسیار لازم است. تمام تلاش شما باید در جهت بهبود روابط خود با بستانکاران باشد.

روش‌هایی برای مدیریت بدهی‌ها

 با انجام تکنیک‌هایی می‌توانید روند دریافت مطالبات خود را بهبود ببخشید. بر اساس قوانین بدهکار و بستانکار ایجاد طرح‌های تشویقی می‌تواند انگیزه‌ای برای پرداخت زود هنگام باشد. در این صورت در گردش کار با سرعت بالاتری انجام خواهد شد. باید یک سیاست مستمر در ارائه اعتبار به بدهکاران داشته باشید. از سری وظایف کاری مهم شما بررسی وصول بدهی به موقع است. تنظیم محدودیت‌های اعتباری و ارائه شرایط پرداخت مناسب هم می‌تواند از روش‌هایی برای وصول به موقع باشد. بررسی کردن چک‌های اعتباری و درخواست‌های مربوط به آن هم یکی از وظایف اصلی یک بستانکار است. لازم است برای دریافت به موقع بدهی‌ها یک سیاست اعتباری واضح داشته باشید. اجرا کردن این سیاست از اموری است که یک بستانکار به خوبی از آن آگاه است. نکته دیگر در نظر گرفتن امور مالی بدهکار است. در صورت لزوم باید همکاری لازم را با یک فرد بدهکار داشته باشید.

بدهکار و بستانکار به زبان ساده

به زبان ساده بدهکار کسی است که باید پولی را به یک حساب واریز کند. بستانکار هم به کسی گفته می‌شود که باید مبلغ به حساب او پرداخت شود. بدهی‌ها نشان دهنده پرداخت شده از طریق یک حساب هستند. بستانکاری‌ها هم نشان دهنده پولی هستند که به آن حساب پرداخت می‌شود. حساب‌های دارایی معمولاً در ترازنامه‌ها ذکر خواهد شد. حساب‌های هزینه هم در صورت سود و زیان ذکر می‌شوند. در حالت عادی باعث افزایش درآمد حقوق هر صاحب سهام می‌شود. حساب درآمد را در صورت سود و زیان حتماً ذکر می‌کنیم. حقوق صاحبان سهام هم باید در ترازنامه قید شود.