با جزئیات پرداخت مالیات ارث بیشتر آشنا شویم!

مالیات ارث چیست؟

تمام کشورهای دنیا به منظور تامین هزینه های جاری و همچنین رفاه شهروندان خود، منابع درآمد مختلفی را در نظر می گیرند. مالیات یکی از منابع اصلی درآمد دولت ها محسوب می شود و در عین حال وزنه ای برای ایجاد ثبات، توازن و عدالت در جامعه است. در یک جامعه آرمانی، دارایی بیشتر به معنای پرداخت مالیات بیشتر است. بدین ترتیب، افراد ثروتمند جامعه با دادن مالیات دارایی ها و درآمد های خود، به تامین بخشی از هزینه زندگی، درمان، تحصیل و رفاه افراد کم درآمد، کمک می کنند. از سویی دیگر، مالیات ها صرف گسترش و نگهداری از زیرساخت های تولیدی کشور می شود و این موضوعی است که هر جامعه مولد و پویایی باید آن را جدی بگیرد. مالیات بر روی دارایی ها و درآمدهای افراد وضع می شود و شکل های متفاوتی دارد. مالیات ارث نیز نوعی از این مالیات است.

همه افراد در کشور موظف هستند در قبال درآمدی که دارند، خانه ای که در آن زندگی می کنند و معاملاتی که در طول سال انجام می دهند، مالیاتی را به دولت پرداخت کنند. این قانون شامل اموال و دارایی هایی که فرد به صورت ارث دریافت می کند نیز می باشد. مالیات ارث در اکثر کشورهای دنیا رایج است و قوانین خاص خودش را دارد. ما در این مقاله قصد داریم قوانین مالیات ارث و شرایط آن در داخل ایران را مرور کنیم.

منظور از مالیات ارث چیست؟

مالیات ارث در واقع مالیاتی است که دولت به خاطر دریافت ارث (یا ماترک) از فرد دریافت می کند. زمانی که فردی فوت می کند، طبق قانون اموال و دارایی هایش باید به وراث برسد. گاهی افراد شیوه تقسیم بندی ماترک را در وصیت نامه های خود مشخص می کنند و گاه وصیت نامه ای وجود ندارد و همه چیز باید طبق قانون، تقسیم شود. این بدان معناست که هر یک از وراث، مقداری دارایی (به شکل های مختلف) را دریافت خواهند کرد. به بیان ساده تر، دارایی ها و یا درآمد سالانه وراث افزایش پیدا می کند. طبق قانون، وراث به نسبت ارثی که دریافت می کنند، موظف به پرداخت مالیات ارث هستند.

مالیات بر ارث و گواهی انحصار وراثت

مالیات بر ارث پس از تنظیم گواهی انحصار وراثت مشخص می شود. زمانی که فردی از دنیا می رود، هیچ کس حق تصرف و یا دخالت در اموال وی را ندارد. هزینه های کفن و دفن، دیون متوفی و بدهی هایش از محل دارایی هایش خرج می شود. سپس دارایی ها بر اساس وصیت نامه و یا بر طبق قانون، تقسیم می شوند.

در این مرحله، وراث مکلف هستند به شورای حل اختلاف محل خود مراجعه کنند. گواهی حصر در این محل تنظیم می شود و اطلاعاتی مانند مشخصات متوفی، مشخصات ورثه، میزان اموال و سهم هر فرد در آن مشخص می شود. وراث با در دست داشتن این مدرک می توانند اقدامات حقوقی بعدی، از جمله پرداخت مالیات ارث را انجام دهند.

مالیات ارث بر اساس چه پارامتر هایی تعیین می شود؟

در تعیین مالیات‌ارث، دولت پارامترهای مختلفی را در نظر می گیرد که در ادامه مهم ترین آن ها را مرور خواهیم کرد:

• نسبت وارثان با متوفی: بر اساس قانون، وارثان متوفی به طبقات مختلف تقسیم می شوند. هرچه وارثان از نظر نسبت خانوادگی به متوفی نزدیک تر باشند، طبقه بالاتری دارند. به عنوان مثال، قانون همسر، پدر، مادر و اولاد را در طبقه اول قرار می دهد. اجداد، خواهران، برادران و اولاد آن ها در طبقه دوم جای می گیرند و سایر اعضای خانواده، از جمله عموها، دایی ها، خاله ها، عمه ها و اولاد آن ها در طبقه سوم قرار می گیرند. بدیهی است که هر چه طبقه بالاتر باشد، میزان سهم الارث وارثان، و در نتیجه مالیات ارث آن ها نیز بیشتر خواهد بود.
• نوع اموال به جا مانده: شیوه محاسبه مالیات بر ارث اموال منقول از سال 1395 به بعد، تغییر کرده است. تا پیش از سال 1395، میزان مالیات ارث با توجه به مجموع اموال منقول به ارث رسیده و به صورت درصدی برای وراث طبقه های مختلف تعیین می شد. به عنوان مثال، اگر وراث طبقه اول اموال منقولی با ارزش پنج میلیون تومان دریافت می کردند، مکلف به پرداخت 5 درصد از ارزش مال به عنوان مالیات ارث بودند. وراث طبقه دوم و سوم نیز به ترتیب مکلف به پرداخت 15 درصد و 35 درصد از ماترک بودند.

پس از سال 95، این قانون تغییر کرد و حالا به ازای هر یک از اموال منقول (مانند ماشین، حساب بانکی، اوراق مشارکت، سهام، خانه، زمین و غیره)، افراد مکلف به پرداخت مالیات ارث هستند. به عنوان مثال، اگر شما به عنوان وارث طبقه اول از شخصی خودرو به ارث ببرید، مکلف به پرداخت 2 درصد از ارزش خودرو به عنوان مالیات ارث هستید. وراث طبقه دوم و سوم نیز به ترتیب مکلف به پرداخت 4 درصد و 8 درصد از ارزش خودرو به عنوان مالیات ارث هستند. مالیات‌ارث زمین، اوراق بهادار و یا مسکن نیز به صورت جداگانه برای شما محاسبه می شود. شایان ذکر است که دولت برای محاسبه مالیات بر ارث اموال غیر منقول نیز قوانینی را در نظر می گیرد.

شیوه پرداخت مالیات ماترک

بر اساس قانون جدید مالیاتی، وراث یا نماینده قانونی آن ها مکلف هستند ظرف یک سال پس از تاریخ فوت فرد، نسبت به تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی، اقدام کنند. برای تنظیم اظهارنامه مالیاتی، شما به مدارک مختلفی نیاز خواهید داشت که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• فرم اظهارنامه مالیاتی (قابل دانلود از وب سایت اداره مالیات)
• گواهی انحصار وراثت
• آخرین وصیت نامه فرد متوفی (در صورت وجود)
• وکالت نامه یا قیم نامه
• گواهی فوت مورد تایید مراجع ذی ربط
• لیست کاملی از ماترک متوفی به همراه ارزش واقعی آن ها در زمان فوت فرد و مدارک مستند.
• لیست کاملی از دیون متوفی و هزینه های کفن و دفن

پس از ارائه این مدارک، اداره مالیات در ابتدا ارزش املاک و دارایی ها را ارزیابی می کنند. سپس از مجموع دارایی ها، دیون قابل پرداخت متوفی، هزینه های کفن و دفن، واجبات مالی و عبادی، بدهی ها و موارد مشابه حذف می گردد. از آنچه که باقی می ماند، با توجه به گواهی انحصار وراثت و بر اساس قوانین، مالیات ارث هر یک از ورثه مشخص می شود. توجه داشته باشید که انجام هر نوع اقدام حقوقی ( مانند خرید یا فروش) بر روی ماترک فرد فوت شده، بدون وجود گواهی پرداخت مالیات ارث امکان پذیر نیست. به بیان ساده تر، بدون پرداخت مالیات هیچ یک از وراث امکان دریافت ارث خود را ندارند.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث برای املاک و خودرو

مالیات بر ارث موضوعی مهم در قوانین مالیاتی است که به وراثت اموال بعد از فوت فرد متوفی اشاره دارد. در زیر به نحوه محاسبه مالیات بر ارث برای املاک و خودرو می‌ پردازیم:

مالیات بر ارث ملک

مالیات بر ارث برای انواع مختلف املاک، بسته به نوع ملک متفاوت است:

• ملک مسکونی: 7.5% از ارزش معاملاتی ملک.
• ملک تجاری و اداری: 3% از ارزش روز ملک.
• باغ و زمین‌ های کشاورزی و اراضی بایر: 7.5% از ارزش معاملاتی ملک.

نکته:

• ارزش معاملاتی به قیمتی اطلاق می ‌شود که توسط سازمان امور مالیاتی برای مناطق مختلف منتشر شده و معمولا کمتر از قیمت واقعی ملک است.
• برای املاک تجاری و اداری، ارزش‌ گذاری توسط کارشناس اداره امور مالیاتی انجام و براساس ارزش واقعی ملک در تاریخ روز تعیین می ‌شود.

مالیات بر ارث خودرو

برای محاسبه مالیات بر ارث خودرو، تاریخ فوت و طبقه وراث به‌طور چشم ‌گیری اهمیت دارد:

• اگر تاریخ فوت متوفی قبل از سال 95 باشد، وراث تحت قوانین مالیاتی قدیم قرار می‌ گیرند.
• اگر تاریخ فوت بعد از سال 95 باشد، وراث مشمول قانون جدید خواهند بود.

جدول مالیات بر ارث

به طور کلی، میزان مالیات بر ارث در یک جدول مشخص می ‌شود که این جدول بسته به طبقه وراث و نوع ارث (همچون سهام، لوازم نقلیه و املاک) محاسبه می ‌شود.

طبقه ‌بندی وراث

وراث به سه طبقه تقسیم می ‌شوند که میزان مالیات بر ارث به نزدیکی فرد به متوفی بستگی دارد:

• طبقه اول: پدر، مادر، همسر، اولاد و اولاد اولاد – نسبت به سایر وراث تقدم دارند.
• طبقه دوم: اجداد، خواهر و برادر و اولاد آن‌ ها.
• طبقه سوم: عمو، عمه، خاله، دایی و اولاد آن ‌ها.

به همین دلیل، هرگاه یک نفر از طبقات بالاتر (اول یا دوم) حیات داشته باشد، ارث به طبقات پایین ‌تر تعلق نمی ‌گیرد.

مهم ‌ترین تفاوت‌ های قانون جدید و قدیم مالیات بر ارث

چه کسانی از مالیات ارث معاف هستند؟

معافیت های مالیاتی با هدف حمایت سیستماتیک دولت از قشرهای خاصی از جامعه طراحی شده اند. مانند سایر قوانین مالیاتی، برخی از پرداخت کنندگان این مالیات نیز بر اساس قانون از پرداخت این مالیات، معاف هستند. به طور خاص، وراث طبقه دوم و اول شهدای انقلاب، مشمول مالیات ارث نخواهند شد. این افراد تنها می توانند با دریافت گواهی انحصار وراثت، نسبت به تقسیم اموال اقدام کنند. همچنین برخی از اموال مشمول مالیات ارث نمی شوند. به عنوان مثال:

• بدهی های متوفی به سایرین
• هزینه های کفن و دفن
• خسارت های فوت و دیه
• وسایل زندگی محل سکونت فرد متوفی
• بیمه های زندگی و عمر و همچنین مطالبات مرتبط با خسارت اخراج، بیمه های اجتماعی و مرخصی های استحقاقی استفاده نشده
• اموالی که وقف موسسات دولتی شده اند

خلاصه

ما در این مقاله به جزئیات قانون مالیات ارث پرداختیم. مالیات ارث یکی از زیرشاخه های مالیات مستقیم در کشور ایران است و تصاحب ارث بدون پرداخت آن، امکان پذیر نمی باشد. افراد با توجه به نسبت خانوادگی خود با فرد متوفی و همچنین نوع ماترک، موظف به پرداخت درصدی از ارزش مال به عنوان مالیات به دولت هستند. ارزش مال در زمان مرگ متوفی ملاک محاسبات است و برخی از اموال و دارایی های متوفی، از جمله اسباب و وسایل محل زندگی وی، از پرداخت مالیات ارث معاف هستند. پس از مگر فرد، وراث و یا نماینده های قانونی آن ها یک سال زمان دارند تا لیست کاملی از دارایی های فرد متوفی جمع آوری کرده و در کنار بدهی های موجود، هزینه کفن و دفن و سایر مدارک قانونی، آن ها را به اداره مالیات ارائه کنند.

پر کردن اظهارنامه مالیات ارث نیز چندان دشوار نیست. اما شما می توانید برای این کار از افراد خبره و موسسات قانونی کمک بگیرید. پس از ارائه این مدارک و پرداخت مالیات ارث، وراث می توانند نسبت به دریافت ارثیه خود اقدام کنند. در صورتی که مدارک فوق و اظهارنامه مالیاتی بیش از یک سال پس از مرگ متوفی به اداره مالیات ارائه شوند، هیچ گونه جریمه یا دیرکردی وجود ندارد. با این حال، اداره مالیات از پذیرفتن هزینه های رایج، مانند هزینه کفن و دفن خودداری خواهد کرد.

بدیهی است که در چنین شرایطی، هر یک از وراث مجبور به پرداخت مالیات بیشتری خواهند بود. همچنین توجه داشته باشید که هر چه نسبت وراث با فرد متوفی دورتر باشد ( وراث طبقه دوم و سوم) درصد مالیاتی که افراد مجبور هستند از ماترک پرداخت کنند، بیشتر خواهد بود. البته این قانون برای ورثه طبقه اول و دوم شهدا اجرا نمی شود، چرا که این افراد از پرداخت مالیات معاف هستند.