تفاوت مساعده، پیش پرداخت و علی الحساب
تفاوت مساعده، پیش پرداخت و علی الحساب
در دنیای حسابداری، مفاهیم مختلفی درباره مبالغ و پرداخت ها مورد استفاده قرار می گیرد که هرکدام نقش مهمی در ثبت صحیح عملیات مالی دارند. دو اصطلاح پرکاربرد و مهم در این حوزه، «علی الحساب» و «پیش پرداخت» است. این دو مفهوم در ظاهر مشابه به نظر می رسند. اما حقیقت آن است که هر یک کاربردها، ماهیت و ویژگی های خاص خود را دارند که باید به خوبی فهمید.
در این مقاله، قصد داریم هر آنچه که باید درباره علی الحساب و پیش پرداخت بدانید را بررسی کنیم. همچنین تفاوت های اصلی و جزئی آن ها را شرح دهیم و در نهایت، نشان دهیم چه مواردی هر یک را متمایز می سازد. نقش هر کدام در صورت های مالی و کاربردهای عملی آن ها را مورد بحث قرار می دهیم.
علی الحساب چیست؟
واژه علی الحساب در حسابداری به مبلغی گفته می شود که قبل از انجام کامل فعالیت یا تحقق کامل پیمان، به صورت موقت دریافت یا پرداخت می گردد. این مبلغ معمولا به عنوان بخشی از مبلغ کلی، بر اساس برآورد یا توافق اولیه در نظر گرفته می شود و به حساب های موقت و در حال تسویه وارد می شود.
در واقع، علی الحساب نشان دهنده نوعی پیش پرداخت یا قسط است که بر اساس عملیات های جاری یا توافقات موقت ثبت می شود و هنوز کامل و نهایی نیست. این مفهوم در موارد مختلفی، از جمله قراردادهای پیمانکاری، معاملات اقساطی و درخواست های کارمندان، کاربرد دارد.
مثلا، فرض کنید کارمندی در انتهای ماه درخواست مبلغی به عنوان علی الحساب حقوق کند. یا یک پیمانکار در ابتدای پروژه مبلغی علی الحساب بابت قسمتی از کار دریافت کند. در این صورت، مبلغ مزبور به عنوان علی الحساب در حساب ثبت می شود.
نمونه ها و مصادیق علی الحساب
در پرداخت حقوق: فردی مانند کارمند ممکن است در پایان ماه یا پیش از دریافت حقوق کامل، مبلغی درخواست کند که به عنوان علی الحساب حقوق ماه جاری ثبت می شود.
در معاملات پیمانکاری: پیمانکار ممکن است در ابتدای پروژه مبلغی علی الحساب بگیرد که نشان دهنده شروع فعالیت است و مابقی پس از اتمام مراحل مشخص یا صدور صورت وضعیت ها تسویه می گردد.
های دریافتنی و پرداختنی: مبلغ علی الحساب در حساب هایی ثبت می شود که در آن ها مبلغ پرداختی یا دریافتی اولیه در قالب نیمه کاره یا موقت است و پس از انجام مرحله کامل، تسویه صورت می گیرد.
ماهیت حقوقی و مالی علی الحساب
علی الحساب معمولا در سمت دارایی ها یا بدهی ها در ترازنامه قرار می گیرد، بسته به طرف مقابل و نوع عملیات:
اگر مبلغ علی الحساب دریافتنی باشد (یعنی از طرف مقابل دریافت شده)، در حساب های دارایی به عنوان مبالغ علی الحساب دریافتنی ثبت می شود.
اگر مبلغ علی الحساب پرداختنی باشد (یعنی مربوط به پرداخت است)، در حساب های بدهی به عنوان مبالغ علی الحساب پرداختنی ثبت می گردد.
در نهایت، زمانی که عملیات نهایی انجام شد و صورت حساب نهایی صادر گردید، باید این مبلغ تسویه یا تعدیل شود و حساب ها به وضعیت نهایی برسند.
صورت حساب علی الحساب (صورتحساب علی الحساب)
در کنار مفهوم علی الحساب، اصطلاح صورتحساب علی الحساب وجود دارد که در واقع گزارش یا صورت مالی است که مبلغ علی الحساب در آن ثبت شده است. این صورت حساب معمولا از سیستم های حسابداری استخراج می شود و نشان دهنده میزان پرداخت، دریافتی یا مبلغ برآوردی بر اساس برگه های موقت است.
در حسابداری، صورتحساب های علی الحساب نقش مهمی در کنترل و مدیریت تراکنش ها دارند.
پیش پرداخت چه تفاوتی با علی الحساب دارد؟
پیش پرداخت به مبلغی اطلاق می شود که قبل از شروع اجرای پروژه یا ارائه خدمات توسط طرف مقابل، پرداخت می شود. این مبلغ ممکن است کامل باشد، یعنی کل مبلغ هزینه، یا تنها بخشی از هزینه کل در نظر گرفته شود.
فرض کنید شرکتی قصد دارد خدمات خاصی را به طرف مقابل ارائه دهد. اگر مشتری بهای کامل خدمات را قبل از شروع کار پرداخت کند، این فرآیند را «پیش پرداخت کامل» می نامیم. اما اگر مبلغی بابت شروع پروژه یا بخش خاصی از هزینه در ابتدای کار پرداخت شود، این مبلغ به عنوان پیش پرداخت جزئی محسوب می شود.
در مقابل، علی الحساب بیشتر در مواردی به کار می رود که هزینه نهایی هنوز مشخص نیست و پرداخت ها به صورت بخش های موقت صورت می گیرد تا پس از کامل شدن کار، تسویه حساب نهایی انجام شود.
مساعده چه تفاوتی با پیش پرداخت و علی الحساب دارد؟
مساعده نوعی پیش پرداخت است که معمولا در راستای کمک به کارکنان یا اعضای مجموعه برای تامین مخارج روزمره یا پروژه های خاص پرداخت می شود. این مبلغ بر خلاف پیش پرداخت یا علی الحساب، بیشتر برای حمایت مالی از کارکنان و افراد درگیر در پروژه است و معمولا در قالب پیش پرداخت برای هزینه های جاری است.کارکنانی که در یک پروژه فعالیت می کنند، می توانند در موارد اضطراری یا نیازهای اولیه، مساعده دریافت کنند تا هزینه های اولیه خود را تامین کنند. در واقع، مساعده یک نوع پرداخت موقت است که بعدا از درآمد یا حقوق کارکنان تسویه می شود.
مالیات علی الحساب واردات کالا چیست؟
در فرآیند واردات کالا، واردکنندگان موظف هستند مالیاتی مشخص شده از سوی دولت را پرداخت کنند تا کالاهای وارداتی بتوانند از مرزهای گمرکی عبور کنند و به بازار داخلی وارد شوند. این مبلغ در هنگام اظهارنامه گمرکی، بر اساس ارزش گمرکی کالا، تخمین زده می شود و به آن «مالیات علی الحساب واردات کالا» می گویند.
این نوع پرداخت معمولا به صورت پیش پرداخت است و ماهیت بدهکار دارد. یعنی، فرد واردکننده این مبلغ را قبل از نهایی شدن فرآیند و مشخص شدن مبلغ نهایی مالیات پرداخت می کند. در انتهای سال یا پس از ارزیابی نهایی، ممکن است تفاوتی در پرداخت نهایی مالیات وجود داشته باشد یا تسویه کامل صورت گیرد.
مثال:
یک واردکننده کالا روی ارزش گمرکی کالا، مالیات به نرخ مشخصی، مثلا ۴ درصد، در اظهارنامه واردات ثبت می کند و این مبلغ را به عنوان مالیات علی الحساب پرداخت می کند. این پرداخت، در واقع مقدار تقریبی مالیات است و پس از ارزیابی دقیق، ممکن است مبلغ نهایی بالاتر یا پایین تر باشد.
تفاوت میان مالیات مقطوع و مالیات علی الحساب از این جهت اهمیت دارد که هر کدام نقش متفاوتی در نظام مالیاتی دارند و نحوه پرداخت آن ها هم با یکدیگر تفاوت می کند. برای یک فعال اقتصادی یا کسی که با فرآیندهای مالی سر و کار دارد، درک صحیح این تفاوت ها می تواند در برنامه ریزی مالی و مدیریتی کمک کند.
مالیات مقطوع
مالیات مقطوع به عنوان یک نوع مالیات ثابت و قطعی تعریف می شود که در یک زمان مشخص و بر اساس مقررات، میزان آن تعیین شده است و دیگر نیاز به تعدیل یا تسویه نهایی ندارد. در واقع، پس از پرداخت این نوع مالیات، فرد یا شرکت مسئول باید دیگر مالیات دیگری در رابطه با همان دوره یا موضوع پرداخت نکند. در قانون به صراحت آمده است که این نوع مالیات، مجزا از سایر مالیات ها است و به عنوان هزینه نهایی و قطعی محسوب می شود.
مالیات علی الحساب
در مقابل، مالیات علی الحساب نوعی پیش پرداخت است که بر پایه تخمین های اولیه و بر اساس دوره های زمانی مشخص پرداخت می شود. این مبلغ، بخشی از مالیات نهایی است و در پایان دوره مالی، بر اساس حساب های واقعی، تسویه حساب نهایی انجام می شود. ممکن است پس از تسویه، مبلغ پرداختی بیشتر یا کمتر از مالیات نهایی باشد که باید به مراجع مربوطه پرداخت یا دریافت شود.
جمع بندی تفاوت ها
ثبات و قطعی بودن: مالیات مقطوع مبلغ ثابت و قطعی است و پس از پرداخت، نیاز به تسویه دیگر نیست. در حالی که مالیات علی الحساب تنها یک برآورد اولیه است که ممکن است در پایان دوره تغییر کند.
زمان پرداخت: مالیات مقطوع معمولا در زمان مشخص و یک جا پرداخت می شود. در حالی که مالیات علی الحساب ممکن است در چند مرحله یا در طول سال پرداخت شود و در نهایت تسویه گردد.
هدف و کاربرد: مالیات مقطوع در مواردی است که میزان مالیات نهایی به صورت قطعی و بر اساس قانون تعیین شده است. در حالی که مالیات علی الحساب بیشتر به عنوان پیش پرداخت یا برآورد اولیه در نظر گرفته می شود تا در زمان مقرر نهایی محاسبه و تسویه گردد.
در نتیجه، شناخت صحیح این تفاوت ها برای برنامه ریزی مالی، کاهش ریسک های مالی و رعایت مقررات حائز اهمیت است.
مثال ملموس از مالیات مقطوع و تفاوت آن با سایر مالیات ها
فرض کنید قصد خرید ملکی دارید. در این حالت، مالیاتی که به عنوان مالیات انتقال ملک پرداخت می کنید، به صورت یک جا و در زمان ثبت معامله است و پس از آن نیاز نیست مجددا در دوره های بعدی مالیات مربوطه را پرداخت کنید. مگر اینکه دوباره ملک معامله شود. این نوع مالیات، به نوعی مالیات بر انتقال دارایی است که تنها یکبار در زمان مشخص تعلق می گیرد. سایر هزینه ها و مالیات ها در این قالب جای نمی گیرند.
در جریان ثبت این مالیات، نیازی به مراجعه حضوری به اداره دارایی نیست. پرداخت آن معمولا از طریق دفاتر رسمی ثبت سند انجام می شود. اما سوال مهمی که ممکن است برای خیلی ها مطرح شود، این است که آیا مالیات مقطوع به نوعی مالیات علی الحساب دسته بندی می شود یا خیر؟
اگر بر اساس تعاریف و نکات مربوط به علی الحساب دقت کنید، پاسخ به این سوال منفی است. زیرا مالیات مقطوع، هزینه ای است که تنها یک بار در دوره ای مشخص پرداخت می شود. حال آن که مالیات علی الحساب، به صورت موقت و پیش دستانه است و معمولا به عنوان پرداخت اولیه یا پیش پرداخت محسوب می شود که در آینده ممکن است تسویه نهایی شود یا نگردد.
کاربردهای مختلف و موارد استفاده از علیالحساب
مبلغ علی الحساب
در پروژه های مختلف، کارفرما بر اساس توافق های انجامشده، مبلغی علی الحساب به پیمانکار می پردازد. این مبلغ معمولا نباید از ۷۰ درصد بهای کامل پروژه یا خدمات انجام شده تجاوز کند. هدف از این روند، ایجاد تعهد مالی جزئی در ابتدا و جلوگیری از ضررهای مالی در مراحل اجرایی است.
شهریه علی الحساب در مراکز آموزشی
در سازمان های آموزشی مانند دانشگاه ها و موسسات غیر انتفاعی، «شهریه علی الحساب» ممکن است به عنوان پرداخت موقت در زمان انتخاب واحد یا قبل شروع ترم مورد استفاده قرار گیرد. این پرداخت ها به صورت موقت انجام می شود تا دانشجو بتواند مجوز حضور در ترم را دریافت کند. مابقی هزینه ها در طول ترم و بر اساس سنوات آموزشی، وصول می شود.
سود علی الحساب در بانک ها و موسسات مالی
در بخش بانکداری، سود علی الحساب به سودی گفته می شود که بانک ها در دوره زمانی مشخص به حساب های جاری یا پس انداز مشتریان پرداخت می کنند. قبل از اینکه سود نهایی و قطعی اعلام شود. این نوع سود، نوعی پیش پرداخت یا سود پیش دستانه محسوب می شود که در اصل نشان دهنده سودهای مقطعی است.
کدینگ علی الحساب در ثبت های مالی و ترازنامه
در حسابداری، دسته بندی رویدادهای مالی و رخدادهای اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از ابزارهای مدیریت این اطلاعات، کدینگ حساب ها است، یعنی تخصیص کدهای خاص به هر رویداد برای شناسایی سریع و سازمان یافته.
در ساختار حسابداری، حساب های متعلق به علی الحساب در گروه دارایی ها قرار می گیرند. به خصوص، در قالب دارایی های جاری، این حساب ها معمولا با کد 11 شناخته می شوند. به عنوان مبالغ علی الحساب دریافتنی یا پرداختنی در ترازنامه ثبت می گردند.
دیدگاهتان را بنویسید