استاندارد شماره 25 حسابداری: گزارشگری بر حسب قسمت های مختلف
استاندارد حسابداری شماره 25: گزارشگری بر حسب قسمت های مختلف
گزارشگری بر حسب قسمتهای مختلف به تعیین اصول گزارشگری اطلاعات مالی بر اساس بخش ها و قسمتهای مختلف یک واحد تجاری پرداخته است. این اطلاعات شامل انواع محصولات و خدمات ارائه شده و نواحی جغرافیایی مختلف فعالیتهای واحد تجاری می باشد. هدف از این کار کمک به استفاده کنندگان صورت های مالی در زمینه های زیر است:
الف. فهم بهتر عملکرد گذشته واحد تجاری
ب. ارزیابی دقیق تر ریسک ها و بازده های واحد تجاری
ج. اتخاذ تصمیم های آگاهانه تر درباره کل واحد تجاری
درباره استانداردهای حسابداری در ایران بخوانید.
دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره ۲۵ (گزارشگری بر حسب قسمت های مختلف)
تمامی واحدهای تجاری که سهام آن ها به طور عمومی عرضه می شود یا در حال انتشار عمومی هستند، ملزم به رعایت الزامات این استاندارد هستند. همچنین سایر واحدهای تجاری که به صورت داوطلبانه اطلاعات مالی خود را مطابق با استانداردهای حسابداری بر اساس بخش های مختلف افشا می کنند، باید به طور کامل الزامات این استاندارد را رعایت کنند. در صورت ارائه مجموعه صورت های مالی جداگانه واحد تجاری اصلی همراه با صورت های مالی تلفیقی، اطلاعات مربوط به بخش ها فقط در صورت های مالی تلفیقی ارائه خواهد شد.
تعیین قسمت های تجاری و جغرافیایی
تشخیص قسمت های تجاری یا جغرافیایی به قضاوت نیاز دارد. مدیریت واحد تجاری باید هدف گزارشگری اطلاعات مالی بخش را با توجه به این استاندارد و ویژگی های کیفی اطلاعات مالی مورد نظر قرار دهد.
قسمت های جغرافیایی
قسمت های جغرافیایی می تواند به یکی از دو شکل زیر تعریف شود:
الف. مکان استقرار تجهیزات تولید یا ارائه خدمات و سایر دارایی های واحد تجاری،
ب. مکان بازارها و مشتریان.
یک قسمت جغرافیایی به عنوان بخشی مجزا از واحد تجاری که در ارائه محصولات یا خدمات در یک منطقه خاص جغرافیایی، شامل یک کشور یا گروهی از کشورها فعالیت دارد، شناخته می شود. این قسمت ها دارای مخاطره و بازدهی متفاوت نسبت به سایر نواحی هستند. عوامل زیر در شناسایی قسمت های جغرافیایی باید در نظر گرفته شود:
الف. شباهت شرایط اقتصادی و سیاسی
ب. ارتباطات بین عملیات در مناطق مختلف
ج. نزدیکی عملیات
د. مخاطرات خاص مربوط به فعالیت در مناطق مشخص
ه. قوانین ارز و کنترل آن
و. خطرات ناشی از نوسانات ارزی
قسمت تجاری
قسمت تجاری به عنوان یک بخش مجزا از واحد تجاری تعریف می شود که یک محصول، خدمت، یا گروهی از محصولات و خدمات مرتبط را ارائه می دهد و دارای مخاطره و بازدهی متفاوت از سایر قسمت هاست. در تعیین محصولات و خدمات مرتبط، عوامل زیر باید مد نظر قرار گیرند:
الف. ماهیت محصولات یا خدمات
ب. ماهیت فرآیندهای تولید
ج. نوع و دسته بندی مشتریان برای محصولات یا خدمات
د. روش های توزیع محصولات یا ارائه خدمات
ه. ویژگی های مرتبط با مقررات، به عنوان مثال، قوانین بانکداری و بیمه
دارایی های قسمت
دارایی های قسمت به دارایی هایی اشاره دارد که به صورت غیر مستقیم یا بر اساس یک مبنای منطقی، قابلیت انتساب به فعالیت های عملیاتی آن قسمت را دارند.
استاندارد حسابداری
برای اندازه گیری دارایی های هر قسمت، توجه به نکات زیر ضروری است:
- در صورت ترکیب تجاری به روش خرید : دارایی های قسمت باید بر اساس ارزش منصفانه اندازه گیری شوند.
- در صورت تجدید ارزیابی دارایی های ثابت : این دارایی ها بر اساس مبلغ تجدید ارزیابی تعیین می شوند.
بدهی های قسمت
بدهی های قسمت به بدهی هایی اطلاق می شود که به صورت مستقیم قابل انتساب یا بر مبنای منطقی قادر به تخصیص به فعالیت های عملیاتی آن قسمت هستند.
قسمت قابل گزارش
قسمت قابل گزارش به واحد تجاری یا جغرافیایی اطلاق می شود که براساس تعاریف قبلی تفکیک شده و طبق این استاندارد، افشای اطلاعات مربوط به آن الزامی است.
درآمد عملیاتی قسمت
این عبارت به درآمد حاصل از فعالیت های اصلی و مستمر اشاره دارد که به صورت مستقیم یا بر اساس یک مبنای منطقی قابل انتساب به آن قسمت است، چه از طریق فروش به مشتریان خارجی و چه از طریق معاملات با دیگر قسمت های همان واحد تجاری به دست آمده باشد.
هزینه عملیاتی قسمت
هزینه های عملیاتی به هزینه هایی اطلاق می شود که مرتبط با فعالیت های اصلی و مستمر هستند و به صورت مستقیم یا بر یک مبنای منطقی قابل تخصیص به قسمت می باشند، چه مربوط به فروش به مشتریان خارجی و چه معاملات با سایر قسمت های واحد تجاری.
نتیجه عملیات قسمت
این به معنای درآمد عملیاتی قسمت پس از کسر هزینه های عملیاتی آن است.
آستانه های ۱۰ درصد
- درآمد عملیاتی ناشی از فروش به مشتریان خارجی و معاملات با سایر قسمت ها باید کمتر از یا برابر با ۱۰ درصد از مجموع درآمدهای تمام قسمت ها، اعم از برون سازمانی یا داخلی باشد.
- نتیجه عملیات قسمت، اعم از سود یا زیان، باید کمتر از یا برابر با ۱۰ درصد از مجموع سود عملیاتی قسمت های سود ده یا مجموع زیان عملیاتی قسمت های زیان ده، به هر کدام که بیشترین مقدار باشد، باشد.
- دارایی های قسمت باید کمتر از یا برابر با ۱۰ درصد از کل دارایی های تمام قسمت ها باشد.
تشخیص قسمت های قابل گزارش
اگر قسمتی در دوره گذشته به دلیل احراز یکی از آستانه های ۱۰ درصد بهعنوان قسمت قابل گزارش شناخته شده باشد، در صورتی که مدیریت واحد تجاری آن را همچنان حائز اهمیت بداند، باید در دوره جاری نیز به عنوان قسمت قابل گزارش در نظر گرفته شود، حتی اگر درآمد عملیاتی، نتیجه عملیات و دارایی های آن از آستانه های ۱۰ درصد بالاتر باشد.
اگر قسمتی به دلیل احراز یکی از آستانه های ۱۰ درصد در دوره جاری به عنوان قسمت قابل گزارش تعیین شود، اطلاعات مقایسه ای دوره قبل آن باید دوباره ارائه گردد، مگر در مواردی که انجام این کار عملی نباشد.
رویه های حسابداری قسمت ها
رویه های حسابداری قسمت ها شامل موارد زیر است:
الف. رویه های حسابداری اصلی : این رویه ها در تهیه و ارائه صورت های مالی تلفیقی یا صورت های مالی واحد تجاری به کار می روند.
ب. سایر رویهها : این رویه ها مختص گزارشگری قسمت ها هستند، از جمله تشخیص قیمت ها، روش قیمت گذاری انتقالات بین قسمت ها و مبانی تخصیص درآمدها و هزینه های عملیاتی به قسمت ها.
استفاده از رویه های حسابداری در سطح واحد تجاری به این معنا نیست که رویه های حسابداری تلفیقی یا واحد تجاری باید به همان شکل برای قسمت های قابل گزارش به کار رود. ارقام محاسبه شده با استفاده از یک رویه حسابداری خاص، در صورت وجود مبنای منطقی، به قسمت ها تخصیص می یابد.
داراییهایی که به طور مشترک توسط دو یا چند قسمت استفاده می شوند، تنها در صورتی باید به آن قسمت ها تخصیص یابند که درآمدها و هزینه های عملیاتی مربوط به آن دارایی ها نیز به همان قسمت ها تخصیص داده شود.
افشا در گزارشگری بر حسب قسمت های مختلف
واحد تجاری باید موارد زیر را برای هر قسمت قابل گزارش تجاری یا جغرافیایی که مبتنی بر مکان استقرار دارایی ها است، افشا کند:
الف. درآمد عملیاتی قسمت ناشی از فروش به مشتریان برون سازمانی و معاملات با سایر قسمت ها به طور جداگانه
ب. نتیجه عملیات قسمت
ج. جمع مبلغ دفتری دارایی های قسمت
د. بدهی های قسمت
ه. جمع اضافات دارایی های ثابت مشهود و دارایی های نامشهود هر قسمت در طول دوره
و. جمع مبلغ هزینه استهلاک دارایی های ثابت مشهود و نامشهود هر دوره قسمت که در نتیجه عملیات آن قسمت منظور شده است.
ز. جمع مبلغ سایر هزینه های غیر نقدی عمده هر دوره قسمت که در هزینه های عملیاتی آن قسمت لحاظ شده است.
در صورتی که قسمت جغرافیایی براساس مکان بازارها و مشتریان با مکان استقرار دارایی ها متفاوت باشد و اگر درآمد عملیاتی آن از فروش به مشتریان برون سازمانی کمتر از یا برابر با ۱۰ درصد از جمع درآمد عملیاتی واحد تجاری باشد، باید اطلاعات مربوط به چنین قسمت هایی به طور جداگانه افشا شود. واحد تجاری باید صورت تطبیق اطلاعات افشا شده برای قسمت های قابل گزارش را با اطلاعات تجمیعی در صورت های مالی تلفیقی یا صورت های مالی واحد تجاری ارائه کند.
اندازه گیری و گزارشگری درآمد عملیاتی قسمت
در اندازه گیری و گزارشگری درآمد عملیاتی قسمت ناشی از معاملات با سایر قسمت ها، انتقالات بین قسمت ها باید بر اساس مبنای قیمت گذاری که واحد تجاری در عمل استفاده می کند، اندازه گیری شود. همچنین، مبنای قیمت گذاری انتقالات بین قسمت ها و هرگونه تغییر مرتبط باید در صورت های مالی افشا شود.
واحد تجاری باید انواع محصولات و خدمات را که در هر قسمت تجاری گزارش شده، و همچنین ترکیب هر قسمت جغرافیایی را افشا کند.
تغییر رویه حسابداری
در صورتی که تغییر رویه حسابداری تاثیر عمده ای بر اطلاعات قسمت داشته باشد، باید این تغییر و همچنین اطلاعات دوره گذشته قسمت به منظور مقاصد مقایسه ای افشا شوند.
اگر ارائه اطلاعات مقایسه ای ممکن نباشد، باید شرحی از ماهیت و دلایل تغییر، غیر عملی بودن عدم افشای اطلاعات مقایسه ای و اثر مالی این تغییرات ارائه گردد.
به عنوان مثال، اگر تغییر در نحوه تشخیص قسمت های مختلف یک واحد تجاری باعث شود ارائه مجدد اطلاعات دوره گذشته غیر عملی باشد، واحد تجاری باید اطلاعات قسمت را در سالی که روش تشخیص قسمت ها تغییر کرده، به صورت جداگانه برای قسمت های قدیم و جدید گزارش کند.
تاریخ اجرای استاندارد حسابداری شماره 25
الزامات این استاندارد از تاریخ ۱ فروردین ۱۳۸۱ برای تمام صورت های مالی که دوره مالی آن ها از این تاریخ آغاز می شود، لازم الاجراست.
دیدگاهتان را بنویسید