اظهارنامه عملکرد | نحوه نوشتن و ثبت اطلاعات مالیاتی
اظهارنامه عملکرد چیست؟
اگر بخواهیم اظهارنامه عملکرد را به ساده ترین حالت تعریف کنیم، باید بگوییم که این عمل، عبارت است از گزارش به دولت، درباره درآمد دریافتی و همچنین مالیاتی که فرد، در یک سال پرداخت کرده است.
در مطالب زیر، به تعریف جامع تری از اظهارنامه عملکرد می پردازیم و همچنین شرایطی که شما را مشمول این گزارش میکنند، معرفی می کنیم. در آخر، نحوه خودارزیابی عملکرد و چگونگی ثبت اطلاعات مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی را بررسی می کنیم.
اظهارنامه عملکرد چیست؟
اظهارنامه عملکرد به برگه یا اصطلاحا فرم اطلاعاتی می گویند که م,دی با وارد کردن اطلاعات درآمد و مالیات خود، آن را به سازمان دارایی ارائه می کند. سپس بدهی مالیاتی مؤدی بر اساس میزان درآمدی وی محاسبه می شود.
درصورتی که مودی طی یک سال، مالیاتی اضافه بر آنچه که بوده پرداخت کرده است (مالیات مازاد)، از سوی سازمان امور مالیاتی به وی استرداد می گردد.
طبق قوانینِ مالیات بر درآمد، اظهارنامه عملکرد باید هر سال، توسط شخص یا شغلی که طی یک سالِ مالیاتی درآمد کسب میکند، ارائه گردد. در اینجا منظور از کسب درآمد، مبالغی است که به حالت های حقوق، سود کسب و کار، سود ملکی یا سود سهامی، سود سرمایه، بهره یا منابع دیگر بهدست می آیند.
اظهارنامه ها باید قبل از سررسید موعد مقرر، توسط شخص حقیقی یا حقوقی ثبت شوند. درصورت پایان زمان تعیین شده، مؤدی موظف به پرداخت جریمه می گردد.
تاریخچه نحوه ارسال اظهارنامه مالیاتی
روند پیشرفت نحوه ارسال اظهارنامه عملکرد طی سال های متمادی، به شرح زیر می باشد:
در سال 1345، تدوین اولین فرم اظهارنامه مالیاتی صورت گرفت. پس از آن، در سال 1346، ماده 83 قانون قدیم مالیاتهای مستقیم، مؤدیان را مکلف به تسلیم اظهارنامه کرد.
سال 1366، با اصلاح مواد قانونی مالیات های مستقیم، اصلاح ماده 83 و اضافه شدن چند ماده قانونی به ماده 110 قانون مالیات های مستقیم و همچنین در اصلاحیه ای که در سال 1380 صورت گرفت، قانون مالیات های مستقیم، مؤدیان را مکلف به تسلیم اظهارنامه کرد.
در سال 1386، فرم اظهارنامه مالیاتی در قالب فایل الکترونیک اکسل طراحی شد. سپس در سال 1388، کامل تر شده و در سال 1389، طراحی نهایی و تکمیل فرم اظهارنامه ماشینی توسط مؤدیان به صورت آزمایشی صورت گرفت.
سال 1392، سامانه الکترونیکی اظهارنامه در پورتال سازمان بارگزاری شد اما همچنان اظهارنامه مالیاتی به صورت دستی باید چاپ میشد. در نهایت، در سال 1394، تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی با امضای الکترونیکی توسط مؤدیان صورت گرفت.
زمان بندی ارسال اظهارنامه مالیاتی
مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی، تا پایان خرداد ماه هر سال (۳۱/۰۳) است. در مقابل، این مهلت برای اشخاص حقوقی، حداکثر چهار ماه پس از پایان سال مالی، یعنی تا پایان تیر ماه همان سال می باشد. البته لازم است ذکر شود که گاهی سازمان امور مالیاتی این مهلت ها را تمدید می کند، اما نباید روی این تمدیدها حساب کنیم. زیرا ممکن است تمدید صورت نگیرد. بنابراین، توصیه می شود اظهارنامه را در آخرین روزهای مهلت، ارسال نکنید. چرا که در صورت وقوع هرگونه اشتباه در اظهارنامه، فرصت کافی برای اصلاح آن نخواهید داشت.
ارسال به موقع اظهارنامه مالیاتی نه تنها شما را از جریمه های مالیاتی محفوظ می دارد، بلکه شما را به عنوان مودی معتبر در نظر سازمان مالیاتی معرفی می کند، که ممکن است در نتیجه، تخفیف هایی در مالیات خود دریافت کنید. همچنین، مهلت پرداخت مالیات بر اساس قبض مالیاتی صادر شده توسط سازمان، مشخص می شود و مودیان باید در زمان تعیین شده، مالیات مربوطه را پرداخت کنند.
فرصت اصلاح اظهارنامه
بر اساس تبصره ماده ۲۲۶ قانون مالیات های مستقیم، در صورت بروز خطا در اظهارنامه، مودیان اکنون فرصت یک ماه پس از انقضای مهلت اولیه، جهت اصلاح و ارسال مجدد آن دارند. در این مدت، می توانند اظهارنامه اصلاحی را تهیه و به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.
جریمه های مالیاتی در صورت عدم ارسال اظهارنامه
مودیان مالیاتی، در صورت عدم ارسال اظهارنامه در مهلت مقرر، مشمول جریمه های غیرقابل بخشودگی می شوند. این جریمه ها بر اساس نوع مودی و میزان مالیات، متفاوت است:
- اشخاص حقوقی: ۳۰٪ از مالیات متعلق
- اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل (گروه های مختلف): ۳۰٪ از مالیات متعلق
- سایر مودیان: ۱۰٪ از مالیات متعلق
بر اساس ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم، در مواردی که مودی یا نماینده اش اظهارنامه را در زمان مقرر ارسال نکنند، جریمه های غیرقابل بخشودگی اعمال می شود. این جریمه ها شامل مواردی مانند عدم ارسال اظهارنامه، کتمان درآمدها، یا وارد کردن هزینه های غیرواقعی در اظهارنامه است.
جرایم مربوط به عدم تسلیم اظهارنامه در دوره های معافیت
مطابق تبصره ماده ۱۹۳ قانون مالیات های مستقیم، اگر در دوره های معافیت، اظهارنامه، ترازنامه و صورت های سود و زیان ارائه نشود، از معافیت مالیاتی آن سال بهره مند نخواهید شد. به عبارت دیگر، عدم تسلیم این مدارک، موجب حذف معافیت مالیاتی همان سال میشود.
جریمه های مربوط به تسلیم اظهارنامه مالیاتی و اطلاعات نادرست
موارد مربوط به اظهارنامه هایی که بر اساس ماده ۱۵۸ قانون مالیات های مستقیم مورد بررسی قرار می گیرند، چنانچه اختلاف درآمد مشمول مالیات قطعی با رقم اعلام شده توسط مودی بیش از ۱۵٪ باشد، مشمول جریمه های زیر خواهند شد:
- جریمه غیرقابل بخشودگی: این جریمه ها در صورت اختلاف بیش از ۱۵٪، اعمال می شود و پس از ابلاغ مالیات، تا سه سال مهلت استفاده از هرگونه تسهیلات و بخشودگی های مالیاتی را نخواهید داشت.
- کتمان درآمد: در صورت مخفی کاری در گزارش درآمدها، مودی مشمول جریمه ۳۰٪ مطابق ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم خواهد شد.
جریمه های عدم تسلیم اسناد و مدارک مربوط به اظهارنامه مالیاتی
بر اساس مواد مختلف قانون مالیات های مستقیم، عدم ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز یا دستکاری در دفاتر قانونی، جریمه های متفاوتی در پی دارد که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
1.عدم ارائه دفاتر، اسناد و مدارک همراه با اظهارنامه مالیاتی:
مطابق ماده ۱۹۳ و تبصره های مربوطه، در صورت عدم نگهداری یا عدم ارائه ترازنامه، حساب سود و زیان، یا دفاتر قانونی، جریمه های زیر اعمال می شود:
- جریمه نقدی: معادل ۲۰٪ از مالیات متعلق در هر یک از موارد ذکر شده
- جریمه اعتباری: محرومیت از بهره مند شدن از معافیت ها و بخشودگی های سال مربوطه
۲. تغییر دفاتر قانونی یا اسناد و مدارک برای فرار مالیاتی:
اگر مودی به منظور فرار مالیاتی، دفاتر یا اسناد و مدارکی خلاف واقعیت تهیه و ارائه کند، مرتکب جرم مالیاتی شده است. در این حالت، مجازات ها شامل موارد زیر است:
- جریمه نقدی: مطابق با جریمه های مقرر در ماده ۲۰۱ قانون مالیاته ای مستقیم
- جریمه اعتباری: محرومیت از تمامی معافیت ها و بخشودگی های مربوطه
- جریمه تعزیری: اجرای مجازات های درجه شش مطابق ماده ۲۷۴ قانون مالیات های مستقیم
در چه صورتی باید فرم اظهارنامه را پر کنیم؟
مؤدیان و صاحبان مشاغل باید اقدام به ثبت فرم اظهارنامه عملکرد کنند اگر:
1- درآمد شغل آزاد آن ها بیشتر از یک ریال باشد (حتی هر مقداری که از معافیت مالیاتی کمتر باشد).
2- درآمد مؤدی از اجاره ملک، بیشتر از یک ریال باشد.
3- مدیر یا نماینده یک شرکت باشد (برای اظهارنامههای اشخاص حقوقی).
4- مودی درآمد خارج از کشور داشته باشد که نیاز به پرداخت مالیات دارد یا اینکه در خارج از کشور زندگی می کند ولی درآمد از ایران دارد.
5- درآمد مشمول مالیات، بیش از معافیت باشد.
6- اگر مؤدی در سال مالیاتی 1401- 1400 درآمد کسب کند، باید فرم ارزیابی ای را پر کند تا معافیت مالیاتی خود را دریافت و نسبت به مابه التفاوت آن درآمد ، مالیات پرداخت کند.
نحوه نوشتن اطلاعات در فرم اظهارنامه
نوشتن اظهارنامه عملکرد یا خودارزیابی ممکن است اندکی استرس زا به نظر برسد اما اگر از قبل خود را آماده کنید، اطلاعات را دسته بندی کنید و آن چه را که از شما می خواهند، متوجه شوید، بسیار ساده تر خواهد شد. حتما از نوشتن صحیح اطلاعات خود اطمینان حاصل کنید تا مبادا با پرداخت جریمه مواجه شوید.
نحوه ثبت اظهارنامه عملکرد برای مشاغل آزاد، اعلام درآمد انفرادی یا شراکتی متفاوت است.
اطلاعات مورد نیاز در ثبت اظهارنامه
همانطور که گفتیم، پر کردن فرم اظهارنامه عملکرد ممکن است استرس زا به نظر بیاید. به خصوص برای کسانی که تجربه ای در این کار ندارند. باید در نظر داشته باشید که تا وقتی تمام اطلاعات مورد نیاز را در اختیار دارید، فرایند ثبت بسیار ساده تر خواهد بود.
قبل از نوشتن اطلاعات، از به همراه داشتن این موارد، اطمینان حاصل کنید:
1- کد رهگیری ثبت نام و کد اقتصادی مختص مؤدی.
2- شماره ملی
3- جزئیات درآمد بدون مالیات از سال مالیاتی، که شامل درآمد شغل آزاد، سود و بهره سهام می شود.
4- سوابق هرگونه هزینه ی مرتبط با شغل آزاد.
5- هرگونه مشارکت در خیریه یا حقوق بازنشستگی که ممکن است برای معافیت مالیاتی در نظر گرفته شود.
6- سوابق دیگر اعم از مقدار دریافتی درآمد که قبلا مالیات آن را پرداخت کرده اید.
اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی
طبق اطلاعات داده شده توسط سایت سازمان امور مالیاتی، اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی به صورت زیر ثبت می شود:
اشخاص حقیقی می توانند به دو صورت، اظهارنامه عملکرد خود را تسلیم نمایند. اول، بهصورت اظهارنامه انفرادی و دوم، اظهارنامه مشارکتی.
پس از آنکه مؤدیان در سامانه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی ثبت نام کردند، اطلاعاتی از آن ها درخواست می شود که با وارد کردن آن، می توانند مواردی از جمله اطلاعات هویتی شخص، واحد کسبی و دیگر اطلاعات شخص حقیقی را در اظهارنامه مشاهده کنند.
علاوه بر این موارد، اشخاص حقیقی می وانند کلیه حساب های بانکی مورد استفاده در کسب و کار و همچنین مجوزهای فعالیت خود را از سامانه ثبت نام دریافت کنند.
برای تسلیم اظهارنامه عملکرد که مربوط به واحدهای مشارکتی هستند، نیازی به ارائه اظهارنامه انفرادی از طرف هر شخص که مشارکت در کار دارد، نمی باشد.
اشخاصی که در واحدهای مشارکتی مشغول به کار هستند، می توانند اطلاعات خود را از طریق سامانه ثبت نام الکترونیکی بارگزاری کنند. در صورتی که اطلاعات لازم این اشخاص ناقص بوده یا ثبت نشده باشند، شریک اصلی موظف است تا نسبت به تکمیل اطلاعات در سامانه ثبت نام اقدام نماید.
مراحل ثبت و ارسال اظهارنامه مالیاتی
1- ابتدا از اتصال اینترنت خود مطمئن شوید.
2- سپس به سامانه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی مراجعه کنید.
3- اطلاعات درخواست شده در سامانه اظهارنامه مربوطه را وارد کنید.
4- مؤدی، اطلاعات هویتی خود را از سامانه ثبت نام الکترونیکی دریافت میکند.
5- مؤدیان نسبت به تکمیل جداول اطلاعاتی و مالی اقدام کنند.
6- نسخه پیش نویس را چاپ و بررسی کنید.
7- اطلاعات مربوطه را به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال فرمایید.
8- کد رهگیری را دریافت کنید.
9- قبض مالیاتی به صورت الکترونیکی برای مؤدی صادر می شود.
10- پرداخت الکترونیکی قبض مالیاتی امکان پذیر می گردد.
اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی
اطلاعات فرم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی شامل مالیات، اطلاعات هویتی و مکانی، درآمدها، هزینه ها، دارایی ، بدهی ، سرمایه، درآمد مشمول مالیات، بخشودگی مالیاتی و معافیت ها می شود.
طبق سایت سازمان دارایی، اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی به صورت زیر ثبت می شود:
1- با نام کاربری و کلمه عبور دریافت شده از سامانه ثبت نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور در سامانه وارد شوید.
2- اظهارنامه خود را در سامانه ثبت کنید و از طریق عملیات مشاهده به محتوای اظهارنامه ورود کنید.
3- مؤدیان حقوقی نسبت به تکمیل جداول مالی و ترازنامه اقدام فرمایند.
4- نسخه پیش نویس را چاپ و بررسی کنید.
5- اطلاعات را تایید نهایی کنید.
6- کد رهگیری را دریافت کنید.
7- قبض مالیاتی را که به صورت الکترونیکی صادر شده است، دریافت کنید.
8- پرداخت الکترونیکی قبض مالیاتی امکان پذیر می باشد.
نکات قانونی در خصوص تکمیل اظهارنامه عملکرد
اگر پس از رسیدگی یا قطعی شدن اظهارنامه مالیاتی، ثابت شود که مودی از روش های دیگری درآمد داشته یا فعالیت های انتفاعی کتمان شده ای نیز انجام داده که مالیات متعلق به آن ها مطالبه نشده است، با رعایت ماده 157 (مرور زمان مالیاتی)، درصورتی مالیات بر درآمد آن فعالیت ها قابل مطالبه است که پنج سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات گذشته باشد (بر اساس سال مالی مؤدی). پس از آن، مالیات متعلق، قابل مطالبه نخواهد بود.
اگر مؤدی در موعد مقرر، نسبت به ارائه اظهارنامه اقدامی نکند، مرور زمان مالیاتی به صورت پنج سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات محاسبه می شود (بر اساس سال مالی مؤدی). پس از گذشتن این پنج سال، مالیات متعلق، قابل مطالبه نخواهد بود.
درصورتی که مؤدیان مالیاتی، نسبت به انحاء در اظهارنامه يا ترازنامه يا حساب سود و زيان تسليمي اعتراضی مبنی بر محاسبات اشتباه داشتند، می توانند با ارائه مدارک مربوطه برای رفع اشتباه اقدام کنند.
البته مؤدیان توجه داشته باشند که برای رفع مشکلات پیش آمده، باید یک ماه پیش از تاریخ انقضای مهلتی که برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی اختصاص یافته است، نسبت به ارائه اظهارنامه یا ترازنامه يا حساب سود و زيان اصلاحي اقدام فرمایند. در هر صورت، تاریخ ارائه اظهارنامه مؤدی را همان تاریخ ارائه اظهارنامه اول قرار می دهند.
دیدگاهتان را بنویسید