حسابرسی مستقل به چه معناست؟

حسابرسی مستقل، معنا و مفهوم

در عصر حاضر بخش مهم و حساسی از کار در حوزه تجارت بر عهده حسابرسان و حسابداران است. این فضا دارای ابعاد مختلفی است که هر کدام در حیطه مشخصی کار می کنند. یکی از این ابعاد حسابرسی مستقل است که در این مقاله درباره آن مفصلا به صحبت خواهیم پرداخت. پس می توانید برای پیدا کردن درک درستی از حسابرسی مستقل و حسابرس مستقل این مقاله را دنبال کنید.

در گام اول باید حسابرسی را معنا کنیم. حسابرسی به طور کلی به هر گونه رسیدگی و پیگیری دفاتر، اسناد و مدارک گفته می شود که توسط فردی مستقل از تهیه کننده کار، انجام می شود و هدف از آن نیز ارائه اظهار نظر نسبت به صورت های مالی است. حالا می توانیم راجع به حسابرسی مستقل این نکته را بیفزاییم که در حسابرسی مستقل علاوه بر اظهار نظر نسبت به صورت های مالی، حسابرس باید یک مطالعه و ارزیابی مستقل درباره نتایج مالی عملیات و فعالیت های سیستم و کنترل های داخلی برقرار شده نیز داشته باشد.

تفاوت حسابرس و حسابدار

1. در حسابداری، فرد حسابدار سندها را تهیه و تنظیم می کند و در دفاتر مالی ثبت می کند. همین طور صورت ها و گزارشات مالی را تهیه و ثبت می کند. اما در طرف دیگر ماجرا حسابرس کسی است که آنچه از قبل توسط حسابدار تهیه و تنظیم شده است را بررسی می کند و درباره آن اظهار نظر می کند.
2. کار حسابدار به طور مستمر و روزانه است و در هر روز کاری که معاملات و قراردادها در جریان هستند، حسابدار نیز در حال کار و تهیه و تنظیم است. از سوی دیگر کار حسابرس به طور مقطعی و دوره ای است و تا پایان سال مالی انجام می شود.
3. در حسابرسی، تهیه گزارش از آنچه مورد بررسی قرار گرفته است مهم و ضروری است. این در حالی است که در حسابداری این امر کمتر اتفاق می افتد.

حسابرسی مستقل و داخلی

با توجه به آنچه قبل تر گفتیم، حسابرسی مستقل شاخه ای از حسابرسی است که در کنار آن شاخه دیگری تحت عنوان حسابرسی داخلی نیز داریم. این دو نیز با هم تفاوت هایی دارند که می توانیم به چندی از آن ها اشاره کنیم. حسابرس مستقل، معمولا شخصی خارج از کارمندان خواهد بود تا به طور بی طرفانه به سیستم و ساز و کار های حاکم بر شرکت و کارخانه نظارت داشته باشد. اما در حسابرسی داخلی، حسابرس به عنوان کارمند در شرکت استخدام خواهد شد. خب این مسئله، خود تعیین کننده تفاوت ها و تمایزهای این دو کار در حیطه اهداف، دامنه اسناد، جهت گیری زمانی، مخاطبین و… است.

بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که حسابرس مستقل، از مکانی خارج از شرکت یا کارخانه و… به آن فضا می آید و فعالیت های او یک گزارش از نحوه فعالیت سیستم مالی در آن نهاد تجاری به ما خواهد داد. اما این کار چه ضرورتی دارد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا چندی از این ضرورت ها را عنوان کنیم.

ضرورت های وجود انتخاب فردی مستقل

جداسازی مالکیت و مدیریت 

در یک مجموعه که دولتی است باید نظارت از بیرون شکل گیرد تا فساد به حداقل خود برسد. زمانی که مالکیت و مدیریت مجموعه، یکی باشد احتمال فساد و فعالیت غیرقانونی بالا می رود. با وجود یک حسابرس مستقل می توان این نظارت را ایجاد کرد و احتمال فساد را در آن سیستم کاهش داد. بخصوص که فرد حسابرس منفعت مالی در این میان نخواهد داشت.

توجه به منافع عامه

همان طور که پیش از این نیز چندین بار اشاره کردیم حسابرس مستقل، در جریان امور نفع شخصی نخواهد داشت. بنابراین طبق قانون عمل خواهد کرد و قانون نیز منافع عامه را در نظر گرفته و برخورد شخصی با افراد نخواهد داشت. این نکته را به عنوان مهمترین ویژگی این ساز و کار می توان در نظر گرفت.

راهکاری برای تنوع و پیچیدگی در فعالیت های مالی

بسیاری از این نهادها و واحدهای تجاری اقتصادی امور مالی بسیار پیچیده ای دارند. خب پیچیدگی بیش از حد نیز یکی از راه های ایجاد فساد است. تصور کنید که در یک شرکت نود و پنج درصد افراد از پیچیدگی ها و رفت و آمدهای مالی مطلع نیستند. مسلم است که آن پنج درصد تشویق می شوند تا از ناآگاهی بقیه استفاده کنند و چیزی را در این بین دستکاری کنند. اما حسابرس مستقل به عنوان یک متخصص مالی می تواند این گره ها و پیچیدگی ها را باز کند و جلوی این گونه دستکاری ها را بگیرد.

خب ما از این ضرورت ها آگاه شدیم و فهمیدیم که وجود حسابرس مستقل بسیار ضروری است. سوال بعدی این خواهد بود که چه کسی را به عنوان حسابرس مستقل استخدام کرده و به کار بگیریم؟ در اینجا با چند ویژگی از ویژگی های متعدد حسابرس مستقل آشنا می شویم.

ویژگی های فرد مشغول به این حرفه

علم به اصول پذیرفته شده و مورد قبول حسابرسی

حسابرس باید علم حسابرسی بداند. این نکته بدیهی و مسلم است. اما بعد دیگری نیز قابل اهمیت است و آن توانایی فرد در به کارگیری آن علم و اصول است. تصور کنید که ما یک گل خام را به دست آورده ایم. حالا این که این گل را در چه قالب و ظاهری ارائه کنیم، نکته مهمی است که باید توانایی آن را داشته باشیم. در واقع در هر شاخه ای از علم به کارگیری علم بخش مهمتر و سخت تر است.

داشتن اطلاعات کافی از قوانین و مقررات

بخش مهمی از قانون اساسی هر کشور مختص به امور اقتصادی است و بسیاری از ساز و کار های اقتصاد کشورها با این قوانین سر و کار دارند؛ بنابراین این قوانین دارای اهمیت هستند. حسابرس مستقل، از این قوانین نیز باید آگاه باشد. قانون تجارت، مالیات های مستقیم، بودجه سالانه، محاسبات عمومی کل کشور و… از این دست هستند. حتی ممکن است در موارد خاص به قوانینی اجتماعی یا قضایی نیز نیاز پیدا شود. این از ذکاوت و علم حسابرس است که از آن ها در زمان مناسب خود استفاده کند.

توجه به استانداردهای جهانی و به روز بودن

تا قبل از این آنچه گفته شد بیشتر معطوف به داخل کشور بود. اما بد نیست که حسابرس به استانداردها و قوانین جهانی نیز اشراف داشته باشد. در این صورت فعالیت شرکت ها با همکاران خارجی شان را نیز می تواند به راحتی کنترل کند.

این موارد ذکر شد و البته در کنار اینها ویژگی های دیگری مانند تجربه داشتن، به خرج دادن دقت و حساسیت و… نیز به افزایش کیفیت کار کمک خواهند کرد.

انواع حسابرسی مستقل

در حسابرسی مستقل دسته بندی های متنوع و زیادی وجود دارد که بر اساس ویژگی های خاصی تقسیم می شوند. به طور مثال از دسته بندی های مهم این مورد است:

انواع حسابرسی مستقل از نظر ماهیت حسابرسی

• حسابرسی عملیاتی: این مورد بر روی عملیات سازمان و یا نهاد تمرکز دارد و گزارشات، اظهار نظرها و پیشنهادات حول این محور می گردند.
• حسابرسی رعایت: در این مورد تمرکز و دقت روی قوانین و چارچوب هاست. همان طور که از نام آن پیداست، حسابرس باید توجه کند که واحد اقتصادی تا چه حد چارچوب ها را «رعایت» می کند.
• حسابرسی صورت های مالی: در این روش حساب های مالی موسسات و شرکت ها بررسی می شود و ایرادات بر روی هر کدام نمایش داده می شوند. از این طریق محوریت با همان صورت های مالی خواهد بود و با تمرکز بر آن ها می توان ایرادات کار را رفع کرد.

یا مثلا دسته بندی دیگری که از نظر شیوه انجام کار عنوان شده است، به این شکل است:

• شیوه سندرسی
• شیوه ترازنامه ای

هر کدام از این موارد را به طور تقریبی می توانیم از روی عنوان آن بشناسیم. اما خب مسلما در هر کدام توضیحات و تعاریف متنوعی وجود دارد که باید به طور دقیق تر مطالعه کرد و طبیعتا در این مقاله نمی گنجند. علاوه بر اینها حسابرسی در سال های اخیر پیشرفت های بسیاری داشته است و توانسته به کیفیت بالایی دست پیدا کند. این خبر خوبی است و نشان می دهد که هنوز هم می توان پیشرفت هایی دیگری نیز حاصل کرد. پس به عنوان شغل، موقعیت خوبی خواهد داشت.

وظیفه حسابرسان مستقل

حسابرسان مستقل نقش حیاتی در بررسی و تایید صحت و دقت گزارش ‌های مالی دارند. وظایف اصلی آن ها به شرح زیر است:

• بررسی اسناد و مدارک مالی و تطابق آن ها با استانداردهای حسابداری و قوانین مربوطه.
• تهیه گزارش بی‌ طرفانه و مستند درباره وضعیت مالی شرکت و ارائه آن به مدیریت و ذینفعان.
• شناسایی هرگونه تقلب یا سوء استفاده مالی و ارائه پیشنهاداتی برای اصلاح و پیشگیری از وقوع مجدد آن.
• محاسبه درآمد واقعی و تطبیق آن با موارد درج شده در دفاتر حسابداری.
• تعیین میزان درآمد مشمول مالیات طبق قوانین و مقررات مالیاتی.
• تطبیق ترازنامه، حساب سود و زیان و دیگر حساب ‌ها و دفاتر با یکدیگر برای اطمینان از صحت آن ها.

مهارت‌ های مورد نیاز برای حسابرسی مستقل

حسابرسان مستقل نیاز به مجموعه‌ ای از مهارت ‌ها دارند، از جمله:

• توانایی مشاهده و شناسایی نکات مهم در اسناد و معلومات مالی.
• توانایی تحلیل و ارزیابی اطلاعات مالی و حسابداری.
• تسلط به نرم‌ افزارهای حسابداری و مالی و استفاده از ابزارهای دیجیتال.
• مهارت ‌های نوشتاری و کلامی برای ارائه گزارشات واضح و دقیق و برقراری ارتباط موثر با ذینفعان.
• توانایی انجام کارها به‌ صورت مستقل و اتخاذ تصمیمات مربوط به نتایج حسابرسی.

درآمد حسابرس مستقل

درآمد حسابرسان مستقل به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع شرکت، سابقه کار و تخصص. به طور کلی، حقوق حسابرسان مستقل در شرکت ‌های کوچک و بزرگ بین 11 تا 55 میلیون تومان در ماه متغیر است.

تفاوت میان بازرس قانونی و حسابرسان مستقل

• انتخاب حسابرس مستقل اختیاری است و به درخواست سهامداران انجام می‌ شود، در حالی که انتخاب بازرس قانونی الزامی است.
• بازرس قانونی دارای اختیارات مشخص ‌شده در قانون است، در حالی که حسابرس مستقل باید اختیارات خود را بر اساس شرایط تعیین ‌شده کسب کند.
• حق ‌الزحمه بازرس قانونی توسط سهامداران تعیین می ‌شود، در حالی که حق ‌الزحمه حسابرس مستقل بر مبنای توافق با شرکت و مدت زمان کار تعیین خواهد شد.
• خدمات حسابرسی مستقل اغلب برای کسب اعتبار در نزد بانک‌ ها و تامین‌کنندگان مالی استفاده می‌ شود، در حالی که اعتبار گزارشات بازرس قانونی محدود به سهامداران فعلی است.

در نتیجه، حسابرسان مستقل با تخصص و دقت خود به ایجاد اعتماد و شفافیت در فرآیندهای مالی کمک می‌ کنند و نقش حیاتی در تامین اطمینان از صحت اطلاعات مالی دارند.

جمع بندی

در این نوشته و مقاله تلاش کردیم تا به ابعاد مختلفی از حسابرسی مستقل بپردازیم. این امر را با دیگر موارد مشابه آن مقایسه کردیم و ويژگی ها را بیان کردیم. انواع آن را عنوان کردیم و تلاش کردیم تا تعاریفی ساده و همه فهم به دست دهیم. سعی کردیم در هر بخش به نکته تازه ای نیز دست پیدا کنیم که به ما در فهم بیشتر حسابرسی مستقل کمک کند. امیدواریم که از این نوشتار استفاده کافی را برده باشید. برای شما آرزوی موفقیت و پیروزی در امور تجاری خود را داریم. امیدواریم بتوانید به خوبی به حساب خود برسید!