مالیات فراورده های نفتی چیست؟

مالیات فراورده های نفتی

مالیات فراورده های نفتی، نوعی مالیات است که بر مصرف فرآورده‌ های نفتی مانند بنزین، گازوئیل، نفت کوره، نفت سفید و صادرات آنها تعلق می ‌گیرد. این مالیات در ایران توسط دولت وضع می ‌شود و هدف از آن، تأمین منابع مالی برای دولت، تنظیم مصرف فرآورده ‌های نفتی و حمایت از محیط زیست است. مالیات بر ارزش افزوده نیز نوعی مالیات غیرمستقیم است که به قیمت فرآورده‌هایی مانند بنزین، گازوئیل، نفت سفید و سایر مشتقات نفتی اضافه می‌ شود. این مالیات در زمره ابزارهای مهم سیاست‌گذاری اقتصادی دولت ‌ها به حساب می ‌آید و اهداف مختلفی دارد. در ادامه با این نوع از مالیات بیشتر آشنا می شویم و تعرفه و مزایای آن را نیز بیان می کنیم.

آشنایی با نرخ مالیات فراورده ‌های نفتی در ایران

مالیات فراورده های نفتی، قدمتی طولانی دارد. اولین بار در سال 1660 میلادی، در کشور انگلستان این مالیات وضع شد. در آن زمان، هدف از وضع این مالیات، تأمین منابع مالی برای جنگ با فرانسه بود. از آن زمان تاکنون، مالیات بر فرآورده های نفتی در اکثر کشورهای جهان به عنوان ابزاری برای سیاست گذاری اقتصادی مورد استفاده قرار گرفته است. نرخ مالیات فراورده‌های نفتی در ایران به نوع فرآورده و نحوه مصرف آن بستگی دارد. به طور کلی، نرخ مالیات برای بنزین و گازوئیل بیشتر از سایر فرآورده ‌های نفتی است.

نرخ مالیات برای صادرات فرآورده ‌های نفتی نیز بر اساس قیمت جهانی نفت و سایر عوامل تعیین می‌ شود. مالیات فراورده ‌های نفتی می ‌تواند یک ابزار سیاستی مفید برای تنظیم مصرف انرژی و حمایت از محیط زیست باشد. با این حال، باید به اثرات این مالیات بر اقتصاد و جامعه نیز توجه کرد.

منظور از مالیات بر ارزش افزوده نفت چیست؟

مالیات فراورده های نفتی شامل نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی است که توسط شرکت ‌های زنجیره تولید، خریداری می ‌شوند. توجه داشته باشید که واردات بنزین، گاز طبیعی و سوخت هواپیما توسط شرکت‌ های تابعه وزارت نفت، نیاز به پرداخت مالیات و عوارض در حلقه بعدی ندارند. همچنین مالیات و عوارض فروش تولیدات از کالای ذکر شده (بنزین، گاز طبیعی، سوخت هواپیما) طبق مقررات مربوطه محاسبه و دریافت می ‌شوند.

علاوه بر این عوارض و مالیات خرده فروشی نفت گاز و بنزین توسط شرکت ‌های غیر دولتی با اخذ مجوز از وزارت نفت محاسبه می ‌شود. شرکت ‌های نیز خصوصی می‌توانند مابه‌التفاوت قیمت محصولاتی که از شرکت ‌های پالایش خریداری کرده‌اند را به مصرف کننده ارائه دهند. این مابه‌التفاوت به عنوان درآمد جایگاه‌ ها برای ارائه خدماتشان در نظر گرفته می ‌شود. پرداخت مالیات و عوارض برای خرید نفت گاز و بنزین توسط جایگاه داران، اعتبار مالیاتی محسوب نمی ‌شود. لازم به ذکر است که شرکت ملی نفت ایران برای خرید نهادهای مورد نیاز خود در زمینه طرح‌ های تملک دارایی سرمایه، باید مالیات و عوارضی پرداخت کند. این شرکت می ‌تواند مبلغ مالیات فراورده های نفتی و عوارض را در بهای تمام شده دارایی خود لحاظ کند.

هدف از تعیین نرخ مالیات برای نفت چیست؟

تعیین و دریافت مالیات فراورده های نفتی اهداف و مزایای بسیار زیادی برای کشورها دارد. در ادامه مهم ترین اهداف این نوع مالیات را بیان می کنیم:

• تأمین منابع درآمدی: مالیات بر فرآورده های نفتی، منبع مهمی برای درآمد دولت ها محسوب می شود. این درآمد می تواند برای تأمین هزینه های عمومی، سرمایه گذاری در زیرساخت ها و یا ارائه خدمات اجتماعی به کار گرفته شود.
• کنترل مصرف: افزایش مالیات بر فرآورده های نفتی، می تواند به عنوان ابزاری برای کنترل و تعدیل مصرف این محصولات عمل کند. با افزایش قیمت، انگیزه مصرف کنندگان برای استفاده از این محصولات کاهش می یابد.
• کاهش آلودگی: استفاده از فرآورده های نفتی، یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا به شمار می آید. افزایش مالیات بر این محصولات، می تواند به عنوان ابزاری برای تشویق به استفاده از منابع انرژی پاک تر و کاهش آلودگی محیط زیست مورد استفاده قرار گیرد.
• توزیع عادلانه ثروت: مصرف فرآورده های نفتی در بین اقشار مختلف جامعه به طور یکسان نیست. در نتیجه مالیات بر این محصولات می تواند به عنوان ابزاری برای توزیع عادلانه ثروت و افزایش عدالت اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.

میزان نرخ مالیات فراورده های نفتی

 نرخ مالیات فراورده های نفتی در کشورهای مختلف، متفاوت است. این نرخ به عوامل مختلفی از جمله سیاست های اقتصادی دولت، وضعیت اقتصادی کشور و قیمت جهانی نفت خام بستگی دارد. همچنین مالیات بر فرآورده های نفتی، دارای مزایا و معایبی بسیاری نیز است. از جمله مزایای این مالیات می توان به تأمین منابع درآمدی، کنترل مصرف، کاهش آلودگی و توزیع عادلانه ثروت اشاره کرد. مهم ترین معایب این مالیات نیز شامل افزایش تورم، کاهش رفاه عمومی و ایجاد نارضایتی در بین مردم است.

اثرات مالیات فراورده های نفتی بر اقتصاد کشورها

مالیات فراورده های نفتی می ‌تواند اثرات مختلفی بر اقتصاد و جامعه داشته باشد. از جمله این اثرات می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش قیمت فرآورده ‌های نفتی: مالیات باعث افزایش قیمت فرآورده‌ های نفتی می ‌شود که می ‌تواند به افزایش تورم و هزینه‌ های زندگی منجر شود.
• کاهش مصرف فرآورده‌ های نفتی: افزایش قیمت فرآورده‌ های نفتی می ‌تواند منجر به کاهش مصرف آنها شود. این امر می ‌تواند به نفع محیط زیست باشد.
• افزایش درآمد دولت: مالیات فراورده ‌های نفتی یکی از منابع مهم درآمدی دولت است. افزایش این مالیات می ‌تواند به افزایش درآمد دولت و تأمین منابع مالی برای برنامه ‌های توسعه‌ای و عمرانی کمک کند.

محاسبه ارزش افزوده خرده فروشی بنزین و نفت گاز

مبنای محاسبه مالیات فراورده های نفتی به شرح زیر است:

• قیمت عرضه به مصرف کننده: قیمتی که در نهایت توسط مصرف کننده برای بنزین یا نفت گاز در جایگاه سوخت پرداخت می ‌شود.
• قیمت خرید از شرکت پالایش: قیمتی که جایگاه‌ های سوخت برای خرید بنزین یا نفت گاز از شرکت ‌های پالایش پرداخت می‌ کنند.

ارزش افزوده مصوب: 9% در سال 1402 و 10% در سال 1403

فرمول محاسبه: ماخذ محاسبه = قیمت عرضه به مصرف کننده – (قیمت خرید از شرکت پالایش + ارزش افزوده مصوب)

اعتبار مالیاتی برای کالاهای نفتی

استفاده از اعتبار مالیات فراورده های نفتی شرایط خاصی دارد. مالیات و عوارض پرداختی بابت کالاهای نفتی در دو حالت زیر به عنوان اعتبار مالیاتی برای مودیان منظور می ‌شود:

• کالاهای نفتی به عنوان مواد اولیه اصلی در واحدهای تولیدی: در این حالت، مودیان می ‌توانند مالیات و عوارض پرداختی بابت خرید این کالاها را به عنوان اعتبار مالیاتی در اظهارنامه ‌های مالیاتی خود منظور کنند. همچنین می توانند از آن برای جبران بدهی ‌های مالیاتی خود بهره ببرند.
• واردکنندگان و توزیع کنندگان کالاهای نفتی: واردکنندگان و توزیع کنندگان کالاهای نفتی نیز می ‌توانند مالیات و عوارض پرداختی بابت این کالاها را به عنوان اعتبار مالیاتی در نظر بگیرند.

استرداد مالیات و عوارض خرید نهاده ‌های شرکت ملی نفت

حال که با مالیات فراورده های نفتی آشنا شدیم، در این بخش می خواهیم نحوه استرداد مالیات و عوارض خریده نهاده های شرکت ملی نفت را بیان کنیم. به طور کلی شرکت ملی نفت ایران برای تهیه و عرضه محصولات نفتی خود، نیازمند خرید نهاده ‌ها و پرداخت مالیات و عوارض بر ارزش افزوده آنها است. نحوه برخورد سازمان مالیاتی با این نهاده‌ ها به شرح زیر است:

• نهاده‌ های مورد نیاز جهت طرح ‌های تملک دارایی ‌های سرمایه‌ای: مالیات و عوارض پرداختی بابت این نهاده ‌ها قابل استرداد یا تهاتر نیست. شرکت ملی نفت می‌ تواند این مبالغ را به عنوان بخشی از بهای تمام شده دارایی‌های سرمایه‌ای منظور نماید.
• نهاده‌ های تهیه شده برای مصارفی غیر از تملک دارایی ‌های سرمایه‌ای: مالیات و عوارض پرداختی بابت این نهاده‌ ها، با رعایت مقررات، به عنوان اعتبار مالیاتی شرکت ملی نفت منظور می‌گردد. این اعتبار قابل تهاتر با بدهی مالیاتی شرکت ملی نفت یا سایر شرکت ‌های تابعه وزارت نفت است.

توجه داشته باشید که برای استفاده از اعتبار مالیاتی، مودیان باید مستندات و مدارک مربوط به خرید کالاهای نفتی و پرداخت مالیات و عوارض آنها را ارائه دهند. در صورت عدم ارائه مستندات و مدارک کافی، سازمان مالیاتی می ‌تواند از اعطای اعتبار مالیاتی به مودیان خودداری کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط و ضوابط استفاده از اعتبار مالیاتی برای کالاهای نفتی، می ‌توانید به بخشنامه ‌ها و دستورالعمل ‌های سازمان مالیاتی مراجعه کنید.

سامانه ثامن برای جلوگیری از قاچاق محصولات نفتی و پتروشیمی توسط افراد سودجو؛ از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز راه اندازی شده است.

کلام اخر

با توجه به مطالب ذکر شده در بالا، مالیات فراورده های نفتی، ابزاری مهم در سیاست گذاری اقتصادی دولت ها است. این مالیات می تواند برای اهداف مختلفی از جمله تأمین منابع درآمدی، کنترل مصرف، کاهش آلودگی و توزیع عادلانه ثروت مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، این مالیات دارای مزایا و معایبی نیز می باشد که باید در نظر گرفته شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این نوع مالیات یا هر مالیات دیگری می توانید با کارشناسان و متخصصان ما در ارتباط باشید.