بررسی قوانین حاکم بر مالیات کارتخوان| استعلام مالیات کارتخوان با کد ملی

قانون حاکم بر مالیات کارتخوان

قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، در مهر ماه 1398 در مورد مالیات کارتخوان به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. به دلیل عدم وجود زیرساخت ها، اجرای قانون مزبور تا سال 1401 به طول انجامید. این قانون تکالیف متعددی را برای دستگاه های مختلف و مردم تعیین نموده است. طبق این قانون کلیه کارتخوان های فروشگاه ها و سایر مراکز تولیدی و خدماتی باید در سامانه مودیان به ثبت برسد.

طبق قانون پایانه های فروشگاه و سامانه مودیان، کلیه پایانه های فروشگاهی کشور مشمول مالیات بر درآمد می گردند و این مالیات توسط سازمان امور مالیاتی کشور برداشت می شود. در ادامه به تعریف برخی از مفاهیم قانونی مرتبط با مالیات کارتخوان، که به موجب ماده 1 این قانون بیان گردیده اند، می پردازیم.

مفاهیم قانونی مرتبط با مالیات کارتخوان

• پایانه فروشگاهی: منظور رایانه یا دستگاه کارتخوان بانکی (POS)، درگاه بانکی پرداخت الکترونیکی یا هر وسیله دیگری که با استفاده از آن امکان اتصال به شبکه های رسمی پرداخت کشور برقرار می گردد. پایانه فروشگاهی باید از قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی برخوردار باشد.
• سامانه مودیان: یکی از سامانه های تحت نظارت سازمان امور مالیاتی کشور است که در آن به هر مودی مالیاتی کارپوشه ای اختصاص داده شده و کلیه تبادلات میان سازمان و مودی مالیاتی از آن طریق انجام می گیرد. مودیان می توانند با هر رایانه یا سخت افزار دیگری که قابلیت حمل حافظه مالیاتی داشته باشد، به سامانه مودیان متصل شوند. صدور صورتحساب نهایی، ثبت و استعلام نهایی مالیات کارتخوان توسط سامانه مودیان انجام می گیرد.
• صورتحساب الکترونیکی: این صورت حساب دارای شماره منحصر به فردی بوده که اطلاعات درج شده در آن، در حافظه مالیاتی مودی، ثبت و ذخیره می شود. مشخصات و موارد مالیاتی صورتحساب الکترونیکی با توجه به نوع کسب و کار هر مودی مالیاتی تعیین می گردد. رسید کاغذی که دستگاه های کارتخوان صادر میکنند، در حکم صورتحساب الکترونیکی است.

تکالیف اشخاص مشمول پرداخت مالیات کارتخوان

اشخاص مشمول پرداخت مالیات کارتخوان، به موجب بند ج ماده 1 قانون پایانه های فروشگاهی عبارت از صاحبین کلیه مشاغل صنفی و غیر صنفی، همچنین افراد موضوع قانون مالیات های مستقیم افراد مشمول مالیات کارتخوان هستند. به موجب قانون این اشخاص به عنوان مودی مالیاتی شناخته می شوند. در قانون پایانه های فروشگاهی، اشخاص حقوقی خاصی به عنوان شرکت های معتمد ارائه کننده خدمات مالیاتی معرفی شده اند.

طبق ماده 2 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان مالیاتی، همه اشخاص مشمول مکلفند در سامانه مودیان مالیاتی ثبت نام نمایند. علاوه بر عضویت در سامانه مذکور، مشمولین مالیاتی موظفند از پایانه فروشگاهی (دستگاه کارتخوان POS) استفاده نمایند. استثنائا برای مودیانی که مستقیماً با مصرف کننده ارتباط ندارند، داشتن دستگاه کارتخوان الزامی نیست.

بر اساس قانون مزبور سازمان امور مالیاتی کشور موظف است با همکاری اتاق اصناف ایران موظف است نسبت به آموزش، مشاوره و توانمندسازی اشخاص مشمول اقدام نمایند. در هر استان کارگروهی متشکل از نمایندگان اداره امور مالیاتی کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و اتاق اصناف کشور تشکیل می گردد. یکی از وظایف این کارگروه رسیدگی به درخواست های مشمولین مالیاتی در خصوص دستگاه های کارتخوان است. برای مثال در صورتی که یک فروشنده به دلیل شرایط جسمی، موقعیت اجتماعی یا دلیل دیگری توانایی استفاده از دستگاه کارتخوان را نداشته باشد باید درخواست خود را به این کارگروه ارائه دهد.

شرکت های معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی نیز به موجب ماده 2 قانون مزبور مکلفند نسبت به آموزش مشمولین، نسب و راه اندازی دستگاه های کارتخوان و … برای مودیان نیازمند اقدام کنند. در صورتی که شرکت های مذکور از انجام این وظیفه خودداری نمایند، جریمه های مالیاتی مشمولین، بر عهده شرکت های معتمد قرار می گیرد.

امکانات سامانه مودیان

همانطور که اشاره شد سامانه جامع مودیان زیر نظر سازمان امور مالیاتی کشور در سال 1401 آغاز به فعالیت کرد، تا پس از دو سال، قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، اجرائی گردد. این سامانه هم اکنون به نشانی اینترنتی tax.gov.ir در دسترس بوده و ارائه دهنده خدمات متعدد مالیاتی برای مودیان می باشد، که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

• طبق تبصره 1 ماده 3 قانون، سامانه مودیان باید به گونه طراحی شود که امکان پاسخ دهی به استعلامات الکترونیکی، اخذ و ارائه استعلامات به دستگاه های اجرایی و قابلیت فراخوان و تبادل اطلاعات به وسیله مرکز ملی تبادل اطلاعات داشته باشد.
• در حال حاضر تنها آندسته از صورتحساب های الکترونیکی که توسط سامانه مودیان صادر شده باشد، مبنای محاسبات مالیاتی بوده و سندیت دارد.
• طبق ماده 4 قانون پایانه های فروشگاهی، اصل بر صحت اظهارات مودی مالیاتی است، مگر خلاف آن ثابت گردد. بنابراین به جز موارد استثنایی مثل زمانی که مشمول، نسبت به ثبت نام در سامانه مودیان اقدام نکرده یا در این راستا مرتکب تقلب شده است، مامورین مالیاتی حق ندارند به محل کسب او رجوع کنند، یا اسناد و مدارکی از او مطالبه نمایند.
• صورتحساب الکترونیکی فروشنده از طریق سامانه مودیان صادر می شود. در خصوص فروشندگانی که مستقیماً با مصرف کننده نهایی در ارتباط هستند، صورتحساب الکترونیکی توسط پایانه فروشگاهی (دستگاه کارتخوان) صادر می شود.
• اگر خریدار مصرف کننده نهایی بوده و خود عضو سامانه مودیان باشد، صورتحساب الکترونیکی علاوه بر فروشنده، به نام خریدار نیز صادر می شود و به عنوان اعتبار مالیاتی برای وی لحاظ می گردد.
• به موجب قانون یاد شده، گمرک جمهوری اسلامی موظف است اطلاعات مربوط کالاها و اقلام وارد شده را به سازمان امور مالیاتی کشور تقدیم کند.

ضمانت اجرای عدم ثبت نام در سامانه مودیان

ماده 8 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان بیانگر ضمانت اجرای عدم عضویت و ثبت نام در سامانه مودیان برای مشمولین مالیاتی است. طبق این ماده در صورتی که افراد مشمول از عضویت در سامانه مودیان خودداری کننند، اصل صحت در مورد آن ها جاری نمی شود. به عبارت دیگر در صورت خودداری از ثبت نام، مامورین سازمان مالیاتی کشور با مراجعه به اسناد و مدارک مشمولین، میزان مالیات بر درآمد آن ها را در سال مالی تعیین می نمایند.

علاوه بر این افراد مذکور از هیچگونه اعتبار مالیاتی بهره نخواهند برد. در این موارد مالیات بر درآمد از سایر اموال شخص مشمول دریافت خواهد شد. در این خصوص، شخصِ مشمول می تواند به مراجع دادرسی مالیاتی مراجعه نموده و نسبت به موضوع اعتراض کند. بنابر تبصره ماده 8 در صورتی که شخص مشمول در حین رسیدگی به عضویت سامانه مودیان درآید، اعتبار مالیاتی وی پذیرفته شده و از بدهی مالیاتی او کسر می گردد.

ممکن است مودی مشمول، برخی از فعالیت های خود را کتمان کند. مثلا از صدور صورتحساب الکترونیکی خودداری کند، یا در ثبت قیمت خرید یا فروش، مرتکب کم اظهاری یا بیش اظهاری شده‌باشد. در این صورت سازمان امور مالیاتی موظف است موارد تخلف او را از طریق سامانه مودیان به اطلاع متخلف برساند. در صورتی که مودی مشمول تخلف خود را نپذیرد، سازمان مالیاتی موضوع را به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع می دهد. چنانچه تخلف توسط هیات حل اختلاف محرز باشد، سازمان امور مالیاتی برای حسابرسی به دفاتر مودی مشمول مراجعه کرده و مالیات و جریمه های مالیاتی برای وی تعیین می گردد.

یکی از وظایف اصلی مودیان مشمول این است که شماره حساب یا حساب های بانکی و شناسه یکتای دستگاه های کارتخوان (POS)، یا سامانه های اینترنتی مورد استفاده برای شغل خود را به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کنند.

نگاهی به طرح ساماندهی دستگاه های کارتخوان بانکی

طبق ماده 11 قانون پایانه های فروشگاهی، بانک مرکزی ایران مکلف است با همکاری سازمان امور مالیاتی کشور، دستگاه های کارتخوان و درگاه های پرداخت الکترونیکی را سازماندهی کند. این کار مستلزم ایجاد تناظر بین آن ها و اختصاص مجوز فعالیت و شماره اقتصادی برای هر یک از دستگاه های کارتخوان است. در پایان این فرایند به هر یک از مودیان شماره یکتا اختصاص داده‌می‌شود.

پس اختصاص شماره یکتا، کلیه تراکنش های بانکی شخص، از طریق بانک مرکزی در چارچوب قانون به سازمان امور مالیاتی کشور تحویل می گردد. سازمان امور مالیاتی نیز با توجه به اطلاعات به دست آمده نسبت به محاسبه و دریافت مالیات بر درآمد (موضوع قانون مالیاتی های مستقیم مصوب سال 1366) در مورد هر مودی مشمول اقدام می نماید.

حسب اعلام مدیر کل بانک مرکزی، طرح ساماندهی کارتخوان ها به طور کامل اجرایی‌شده و در حال حاضر هیچ دستگاه کارت خوانی که به سامانه ملی مالیاتی کشور متصل نباشد، موجود نیست. طبق تبصره ماده 11 چنانچه افرادی به هر نحو خلاف مقررات قانونی نسبت به راه اندازی دستگاه کارتخوان اقدام نمایند، به مجازات تعزیری درجه 6، به جز حبس محکوم می شوند.

مودیان مشمولی که به دلیل تغییر شغل، تغییر محل و … نسبت به قطع و راه اندازی مجدد دستگاه های کارتخوان اقدام می کنند، به موجب ماده 14 قانون پایانه های فروشگاهی می بایست این موضوع را با سازمان امور مالیاتی کشور در میان بگذارند.

استعلام مالیات کارتخوان با کد ملی

برای گرفتن استعلام بدهی مالیاتی دستگاه کارتخوان با کد ملی باید وارد سایت عملیات الکترونیک مالیاتی به آدرس tax.gov.ir شده و گزینه سایر خدمات مالیاتی را انتخاب نمایید. در زیر منوی باز شده، استعلام بدهی مالیاتی را انتخاب کرده و در صفحه جدیدی که باز می شود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید. نام کاربری همان کد ملی برای اشخاص حقیقی یا شناسه ملی برای اشخاص حقوقی می باشد.

در منوی سمت راست صفحه جدید، ابتدا گزینه درخواست ها و سپس گزینه استعلام بدهی مالیاتی را انتخاب کنید. در این جا می توانید بدهی مالیاتی خود را به تفکیک مشاهده نمایید.

نحوه ثبت ‌نام مالیاتی برای دستگاه‌ های کارتخوان

برای ثبت‌ نام مالیاتی دستگاه کارتخوان، ابتدا باید مطمئن شوید که قبلا در سامانه امور مالیاتی کشور پرونده‌تان تشکیل‌شده و کد اقتصادی دارید. در این صورت، تنها کافی است که به سامانه عملیات الکترونیک سازمان امور مالیاتی مراجعه کنید. به آدرس my.tax.gov.ir بروید و با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور خود به سامانه وارد شوید.

سپس با کلیک بر روی گزینه ساماندهی پذیرندگان بانکی در بخش راست سایت، می ‌توانید وضعیت تمامی دستگاه‌ های کارتخوانی که به نام شما ثبت شده‌اند را مشاهده نمایید. اگر از دستگاهی استفاده می ‌کنید، با انتخاب الصاق به پرونده آن را تایید کنید. در این صورت به طور خودکار به پرونده مالیاتی شما پیوند داده‌شود. در غیر این صورت، روی گزینه غیرفعال‌ سازی کلیک کنید.همچنین، در بخش دستگاه ‌های کارتخوانی که هنوز به پرونده شما الصاق نشده‌ اند، می‌ توانید با کلیک بر روی گزینه الصاق به پرونده اقدام کنید.

مراحل تشکیل پرونده مالیاتی

اگر تا کنون برای ثبت ‌نام و تشکیل پرونده مالیاتی اقدام نکرده‌ اید، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. به سایت tax.gov.ir مراجعه کرده و از طریق گزینه پیش ‌ثبت ‌نام اقدام کنید.
2. پس از مطالعه مراحل لازم، بر روی دکمه قرمز رنگ ثبت نام در پایین صفحه کلیک کنید.
3. در این مرحله اطلاعات اولیه ‌ای درباره شغل و فعالیت‌ های اقتصادی خود وارد کنید. این اطلاعات به شکل آنلاین بررسی می ‌شوند و معمولا در کمتر از نیم ساعت برایتان یک نام کاربری و رمز عبور ارسال خواهد شد.
4. حالا با استفاده از نام کاربری و رمز عبور دریافت‌شده، به سامانه وارد و سایر اطلاعات مورد نیاز را تکمیل کنید.
5. پس از وارد کردن اطلاعات تکمیلی، منتظر پاسخ سازمان امور مالیاتی کشور باشید. این سازمان تمام اطلاعات شما را بررسی می ‌کند و در صورت عدم وجود مغایرت، ثبت‌نام شما نهایی خواهد شد.
6. پس از تشکیل پرونده مالیاتی، می‌ توانید دستگاه ‌های کارتخوان ثبت‌شده به نام خود را مشاهده و آن ‌ها را به پرونده الکترونیکی خود متصل نمایید.

محاسبه مالیات دستگاه کارتخوان سیار

میزان مالیات بر دستگاه‌ های کارتخوان سیار نیز مانند کارتخوان‌ های ثابت، بسته به نوع شغل و مقدار سود شما بین صفر تا 25 درصد محاسبه می‌ شود. برای محاسبه دقیق مالیات دستگاه کارتخوان سیار، از فرمول‌ های مالیاتی مشابه دستگاه‌ های ثابت استفاده می ‌شود. به عبارتی دیگر، تفاوتی در نحوه ثبت‌ نام و محاسبه مالیات بین کسب ‌و کارهای آنلاین و غیرآنلاین وجود ندارد و تمامی دارندگان دستگاه کارتخوان باید در سایت سازمان مالیاتی ثبت‌ نام کنند.

لغو مالیات کارتخوان

برای لغو مالیات کارتخوان، مودیان می‌ توانند با ورود به قسمت “ساماندهی پذیرنده‌ های بانکی” در کارپوشه مودیان، تمامی دستگاه‌ های کارتخوان و درگاه‌ های پرداخت الکترونیکی ثبت‌شده به نام خود را مشاهده کنند. در این صفحه، دستگاه‌های کارتخوانی که به بانک مرکزی معرفی شده‌اند و در حال حاضر برای غیر فعال‌ سازی هستند نیز نمایش داده‌می‌شود.

در صورت تمایل به غیر فعال‌ سازی یک یا چند دستگاه کارتخوان، مودیان می‌ توانند درخواست غیر فعال‌ سازی را بدون نیاز به مراجعه حضوری به سازمان مالیاتی ارسال کنند.

محاسبه مالیات بر اساس تراکنش ‌ها

مالیات بر تراکنش 200 میلیون تومان:

با تجه به سقف معافیت 1,440,000,000 ریالی، پس از کسر معافیت، باقی مانده به رقم زیر به میزان 198,000,000 تومان می‌ رسد. در نتیجه، با ضریب 10 درصد بر روی 198,000,000 تومان، مالیات معلق محاسبه می ‌شود.

مالیات بر تراکنش 120 میلیون تومان:

با توجه به اینکه این مبلغ کمتر از سقف معافیت 144,000,000 تومان است، در نتیجه، این درآمد مشمول مالیات نبوده و معاف از مالیات است.

مالیات بر تراکنش 1 میلیون تومان:

با توجه به اینکه این مبلغ نیز کمتر از سقف معافیت 144,000,000 تومان است، لذا مالیاتی به مالک دستگاه تعلق نخواهد گرفت.

عدم تطابق مالک دستگاه کارتخوان با صاحب جواز

اگر مالک دستگاه کارت ‌خوان با صاحب جواز کسب یکی نباشد، در این صورت به منزله وجود رابطه اجاره ای است. صاحب مغازه موظف به پرداخت مالیات مربوط به درآمد اجاره ‌ای خود بوده و صاحب دستگاه کارتخوان نیز باید اظهارنامه مالیاتی مجزایی برای تراکنش‌ های خود ارسال کند.

به ‌طور خلاصه، هر مالک کارتخوان باید به وضعیت مالیاتی خود و نحوه ارائه اظهارنامه توجه کند. در صورت نیاز به مشاوره حرفه ‌ای، با یک مشاور مالیاتی تماس بگیرید.

نکات پایانی

مطابق با آخرین تغییرات قانونی کلیه دستگاه های کارتخوان ساماندهی‌شده و اطلاعات مربوط به تراکنش ها و صورتحساب های الکترونیکی برای تعیین مالیات بر درآمد در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار می گیرد. دستگاه های کارتخوان به موجب قانون باید قابلیت چاپ رسید کاغذی داشته و رسید مذکور در حکم صورتحساب الکترونیکی تراکنش است. با توجه به فراهم شدن ساز و کار های اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان مصوب 1398 پس از دو سال و در تابستان 1401 به طور کامل اجرایی گردید. جهت بررسی نحوه حذف کد مالیاتی دستگاه کارتخوان به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.