چند و چون حسابرسی اجتماعی
حسابرسی اجتماعی چیست و به چه کار می آید؟
حسابداری و همین طور حسابرسی دارای شاخه های متفاوتی هستند که هر کدام در حیطه های مختلفی قرار می گیرند و موارد متفاوتی را شامل می شوند. حسابرسی اجتماعی یکی از این شاخه هاست. در این مقاله تلاش می کنیم تا با یکدیگر به معنا و مفهوم این مسئله پی ببریم و ابعاد متفاوت آن را مورد بررسی قرار دهیم. پس برای دریافت این نکات با ما همراه باشید.
ممیزی اجتماعی که نام دیگری برای حسابرسی اجتماعی است، یک مکانیزم اجتماعی و ایضا اقتصادی محسوب می شود. در این روند حسابرس تلاش ها، فعالیت ها، آیین نامه ها و در کل اعمال شرکت ها را بررسی می کند تا دریابد که تا چه حد به مسئولیت اجتماعی خود عمل کرده اند.
در حسابرسی اجتماعی یک سازمان مورد بررسی قرار می گیرد و پس از آن عملکرد کلی اخلاقی و اجتماعی آن سیستم، درک شده و اندازه گیری می شود. سپس از آن داده ها گزارش ارائه می شود. همین طور در گام بعدی تلاش می شود تا این معیار های اخلاقی ارتقا پیدا کنند. برای دستیابی به این اهداف نیاز است تا تمام افرادی که به نحوی به این سیستم مرتبط می شوند با ما همکاری کنند و مشارکت داشته باشند.
اهداف حسابرسی اجتماعی چه مواردی می توانند باشند؟
خب حالا که این امر را تعریف کردیم ممکن است سوال پیش بیاید که چرا باید حسابرسی اجتماعی را انجام داد و چه ضرورتی وجود دارد که برای انجام چنین کاری، یک ساز و کار به وجود بیاوریم؟ در این جا چند هدف و دلیل برای انجام این کار بیان می کنیم.
۱.اهداف اصلی حسابرسی اجتماعی
اهداف اصلی این کار تامین مالی مشترکین یک سازمان و شرکت است. افرادی که در یک شرکت سهیم هستند و به نحوی مرتبطند به چند دسته تقسیم می شوند:
الف) سهامداران
در گام اول باید پرداخت سهم و سود سهام کنترل شود. از طریق حسابرسی اجتماعی این بخش از امور اجتماعی شرکت کنترل می شود تا سود سهامداران دقیق، به موقع و به اندازه پرداخت شود.
ب) کارفرمایان و کارگران
بخش دیگری که نیاز به شفاف سازی مالی دارد و باید ساز و کار پرداختی به آن ها مشخص و معین شود، راجع به کارگران و کارفرمایان است. در اینجا نیز حقوق و دستمزد کارگران و کارفرمایان کنترل می شود تا منصفانه و منطقی باشد و همین طور به موقع پرداخت شود.
ج) مشتریان و خریداران
قسمت دیگری از کار، بحث قیمت گذاری است. در حسابرسی اجتماعی این موضوع نیز مورد بررسی قرار می گیرد. اینجا توجه می شود تا قیمت ها منطقی و معقولانه باشند. در این صورت برای هر دو طرف سودمند خواهد بود و به دنبال آن، رابطه اجتماعی موجود نیز تقویت خواهد شد.
۲. اهداف ثانویه
در این بخش از اهداف، مواردی مانند ایجاد مشوق ها و پاداش ها برای کارمندان و کارگران، کمک به ارتقا و تقویت امکانات رفاهی جامعه محلی و ارتقای چارچوب تحقیق و توسعه در تکنیک های یک شرکت قرار می گیرد. البته در کنار این موارد نکات دیگری نیز محقق می شوند اما مهم ترین های آن ها به این ترتیب است که گفته شد.
3. اهداف کلی
هدف اصلی حسابرسی اجتماعی، به پایان رساندن فعالیت های نا منظم و کاهش یا کند کردن شکاف های اقتصادی و اجتماعی است. این نوع حسابرسی نه تنها به ارزیابی شرایط محیط کار کارکنان کمک می کند، بلکه اثرات فعالیت های تجاری شرکت بر محیط زیست و جوامع محلی را نیز بررسی می کند. علاوه بر این، حسابرسی اجتماعی به توسعه اقدام ها و ابتکارات لازم برای پیشرفت جوامع محلی و سایر موارد مرتبط می پردازد.
موارد مورد بررسی در حسابرسی اجتماعی
دامنه حسابرسی اجتماعی می تواند متنوع و وسیع باشد. این ارزیابی شامل مسئولیت اجتماعی عمومی و رفتار کارکنان نیز می شود. برخی از جنبه ها و موضوعاتی که در حسابرسی اجتماعی وجود دارند عبارتند از:
- اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت های شرکت ها
- شفافیت در گزارش دهی در خصوص مسائل مربوط به اثرات محیطی یا اجتماعی
- شفافیت مالی و سیستم حسابداری
- توسعه و حمایت از جوامع محلی
- کمک های خیریه
- مشارکت های داوطلبانه کارکنان
- مصرف انرژی و تاثیر آن بر محیط زیست
- شرایط محیط کار شامل ایمنی، فقدان آزار و اذیت و فرصت های برابر
- حقوق و مزایای کارمندان
- رفتار بدون تبعیض
- تفاوت های قومی، فرهنگی، نژادی و جنسیتی
هیچ استانداردی برای موارد تحت پوشش حسابرسی اجتماعی وجود ندارد و این فرایند اختیاری است. در نتیجه، شرکت ها می توانند تصمیم بگیرند که آیا نتایج را به صورت عمومی منتشر کنند یا فقط در داخل سازمان خود از آن ها استفاده کنند.
انعطاف پذیری در حسابرسی اجتماعی به شرکت ها این امکان را می دهد که بسته به اهداف خود، دامنه فعالیت های خود را گسترش یا محدود کنند. در حالی که برخی از شرکت ها ممکن است بخواهند تاثیر اقدامات خود را بر یک شهر یا منطقه خاص ارزیابی کنند، دیگر شرکت ها ممکن است حسابرسی را به گونه ای گسترش دهند که شامل سطح ملی یا حتی جهانی شود.
فرآیند حسابرسی اجتماعی
آغاز
در این مرحله، کاربران باید هدف روشنی را تعیین کنند و آنچه را که نیاز به حسابرسی دارد شناسایی نمایند. همچنین، باید فردی را برای مسئولیت کلیه مراحل حسابرسی انتخاب کرده و تامین مالی لازم را مشخص کنند.
برنامه ریزی
در این مرحله، کاربران باید استراتژی مناسبی را تنظیم و ذی نفعان شرکت را شناسایی کنند. همچنین، باید فرآیند تصمیم گیری در سطح دولتی را بررسی کرده و رویکردهای مختلف را با هم ترکیب نموده و با همتایان خود در سطوح دولتی همکاری نمایند.
پیاده سازی
در این مرحله، کاربران باید فرایند حسابرسی را انجام دهند، مدیریت منابع را به عهده بگیرند و تمام اطلاعات را تحلیل کنند و نتایج را منتشر نمایند. در اینجا باید عواملی مانند پایداری و نهادینه شدن در نظر گرفته شوند.
نهایی سازی
در مرحله نهایی، کاربران فقط نیاز به نظارت بر روندها دارند تا اطمینان حاصل کنند که حسابرسی اجتماعی با موفقیت انجام شده است.
استفاده از یافته های حسابرسی اجتماعی
نتایج حسابرسی اجتماعی می تواند به شکل های مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. از آن جایی که حسابرسی اجتماعی یک فرآیند داوطلبانه است، انتشار یافته ها نیز به تمایل سازمان بستگی دارد. در حالی که نتایج مثبت ممکن است به طور علنی اعلام شوند، نتایج منفی در بسیاری از موارد می تواند فقط به صورت داخلی مورد بررسی قرار گیرد. این نتایج منفی می تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف بالقوه کمک کند و به سازمان امکان دهد که برای بهبود فعالیت های خود برنامه ریزی کند.
به عنوان مثال، اگر یک شرکت متوجه شود که سطح مشارکت آن در فعالیت های خیریه ناکافی بوده است، می تواند اقداماتی برای افزایش این مشارکت طراحی کند. این اقدامات باید دارای اهداف قابل اندازه گیری باشند تا در ممیزی اجتماعی های بعدی قابل ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
انتخاب اعضای کمیته حسابرسی اجتماعی
اعضای کمیته حسابرسی اجتماعی باید از میان ذی نفعان برنامه انتخاب شوند. انتخاب افرادی با سوابق مرتبط و دارای اعتبار در زمینه های مختلف می تواند به افزایش اعتبار این کمیته کمک کند. به طور خاص، توصیه می شود که از کارمندان بازنشسته، معلمان، اساتید و شخصیت های شناخته شده در حوزه های قضایی و قانونی برای تشکیل این کمیته استفاده شود.
همچنین، اعضای کمیته و تسهیلگران می توانند تحت آموزش های کارشناس ممیزی اجتماعی قرار بگیرند تا توانایی های لازم برای ارزیابی مناسب را به دست آورند.
منشا حسابداری اجتماعی
حسابداری اجتماعی در اواخر قرن بیستم شکل گرفت و به فشارهای ناشی از جنبش های زیست محیطی و نیاز به شفافیت در فعالیت های کسب و کار و اثرات آن بر محیط زیست واکنش نشان داد. این پروسه به ویژه به دلیل درخواست های دولت ها و گروه های مدنی برای نمایش تاثیر فعالیت های تجاری بر جوامع و محیط زیست عملیاتی شد.
اهداف اصلی حسابداری اجتماعی شامل ارزیابی هزینه ها و مزایای فعالیت های شرکتی در ارتباط با جوامع و محیط زیست است. به طور خاص، کسب و کارها می توانند تاثیر مشارکت های اجتماعی و کمک به نیازمندان را در مناطق تحت فعالیت خود اندازه گیری کنند.
علاوه بر این، شرکت ها می توانند میزان تاثیر برنامه های استخدامی خود را بر نرخ بیکاری محلی ارزیابی کنند. به عنوان یک نوع رفتار کسب و کار، حسابداری اجتماعی به افزایش رفاه اجتماعی کمک می کند. به همین دلیل، این مفهوم تحت عناوین مختلفی مانند حسابداری اجتماعی و محیطی، گزارشگری اجتماعی شرکتی و گزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکتی شناخته می شود.
نحوه انجام حسابرسی اجتماعی در نهادهای محلی چگونه است؟
خب پس از این که این کار را تعریف کردیم و اهداف آن را توضیح دادیم، باید ببینیم که این کار را باید به چه صورت انجام داد. برای دریافت این نکته ها تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
۱.شفاف سازی اهداف هر شرکت یا سازمان
باید اول مشخص کنیم که کدام یک از اهداف نامبرده شده بیشتر برای نهاد محلی مهم است و محوریت کار را روی آن قرار می دهد. در این صورت اطلاعات جمع آوری شده و بررسی شده دقیق تر پیش می روند و نتیجه به آنچه مد نظر و خواسته افراد است، نزدیکتر می شود.
۲. شناسایی ذینفعان در هر سازمان
هر سازمان و شرکت با افرادی در ارتباط است که به نحوی بهره و نفعی از یک نهاد می برند. همان طور که قبل تر نیز در اهداف نام برده شد، این افراد باید در هر شرکت شناخته شوند و وظیفه و حق و حقوق آن ها به روشنی تبیین شود.
۳. تعریف شاخص های عملکردی
پس از این که افراد ذینفع را مشخص کردیم و به روشنی تبیین کردیم، می توانیم به سراغ مرحله بعدی برویم. در این مرحله شاخص های عملکردی را به دقت تبیین می کنیم و تلاش می کنیم تا موارد آن برای همه قابل درک و قابل پذیرش باشد. بد نیست که برای جمع آوری این شاخص ها از خود ذینفعان نیز کمک بگیریم تا با دقت بیشتری انجام شود.
۴. برگزاری جلسات
بعد از انجام مراحل پیشین در این مرحله شما می توانید جلساتی را به طور منظم و متداول برگزار کنید و راجع به اطلاعاتی که جمع آوری می کنید به بحث و بررسی بنشینید. در این مرحله ممکن است بحث ها به درگیری نیز تبدیل شوند و چالش ایجاد کنند. به همین دلیل باید با دقت هر چه تمام تر این کار را پیش ببریم و تلاش کنیم از نظرات تمام افراد استفاده کنیم.
۵. پیگیری جلسات و رسیدن به تفاهم
جلسات بحث بررسی را باید تا حدی پیش برد و پس از مدتی که معمولا طبق شرایط مشخص خواهد شد، افراد تلاش کنند تا بحث ها را به نقطه ای مطلوب برسانند و تفاهم های اولیه را کسب کنند. در این صورت است که تقریبا می توان به برگزاری این دسته جلسات نیز پایان داد.
۶. ایجاد گروهی از افراد محلی مورد اعتماد
این کار موردی بسیار مهم و مورد نیاز است. ممکن است نتایج و تفاهم های اتخاذ شده در جلسات، دقیق و صحیح نباشند. بنابراین نیاز است تا افرادی بی طرف و مورد اعتماد در این باره به شور بنشینند و باری دیگر موارد بررسی شده را مورد بررسی قرار دهند.
۷. به اشتراک گذاشتن موارد به دست آمده با ذینفعان
به عنوان گام نهایی حسابرسی اجتماعی می توانیم نتایج به دست آمده را با ذینفعان سازمان به اشتراک بگذاریم. این کار کمک می کند تا افراد احساس مسئولیت پذیری را در خود پرورش دهند و از طرفی شفافیت را بیش از پیش در کارهای خود لحاظ کنند. در کنار این کار باید گزارشی نیز به دست مراجع ذی صلاح برسد تا از عملکرد سازمان یا شرکت مطلع باشند و اسناد مکتوبی وجود داشته باشد.
لزوم ممیزی اجتماعی در جوامع امروزی
شاید پیش از این و در جوامع قدیمی نیازی به این کار نبود و افراد به خودی خود روی رفتارهای اقتصادی و اجتماعی خود کنترل داشتند. اما امروزه مسئله کمی پیچیده تر است. به نظر می رسد که در دنیای امروز تغییرات مهمی رخ داده است. نکته مهم و قابل توجه این است که بازار امروز بسیار رقابتی است. یعنی شما در هر حیطه ای که بخواهید فعالیت کنید، حداقل یکی دو رقیب قدر قدرت دارید. همین مسئله ایجاب می کند که افراد دست به حرکت هایی برای جذب مشتری بزنند. یکی از راه های مهم همین حسابرسی اجتماعی است.
از طرفی دو نکته دیگر نیز به برنده شدن در این رقابت ها کمک می کند. اول این که کارکنان خود را راضی نگه داریم و دوم این که تا حد امکان از فساد جلوگیری کنیم. این موارد نیز با استفاده از ممیزی اجتماعی محقق می شود.
معایب حسابرسی اجتماعی چیست؟
خب قاعده آن است که درباره هر موضوعی به محاسن و همین طور معایب آن بپردازیم تا دیدی چند جانبه و نسبتا وسیع از آن امر را به دست بیاوریم. در این موضوع نیز تا اینجا محاسن این کار را گفتیم. در اینجا معایب آن را نیز عنوان خواهیم کرد. البته این معایب به نظر کم و قابل تغییر می آیند.
الف) حسابرسی اجتماعی می تواند پیچیده، سخت و زمان بر باشد.
ب) در این کار روش شناسی شفافی وجود ندارد.
ج) مربیان واجد شرایط و خوب ندارد.
د) کاربرد عملی حسابرسی اجتماعی بسیار محدود و کم است.
ه) ماهیتی ذهنی دارد و می تواند کار را برای انجام دهندگان و ذینفعان سازمان ها و شرکت ها سخت و دل سرد کننده کند.
همان طور که می بینید بیشتر این موارد به یکدیگر مربوط و مرتبط هستند. با بررسی دقیق و آکادمیک این امر می توان بیشتر این مشکلات را حل کرد. زمانی که روش یا روش های مشخصی وجود داشته باشد، از شدت دشواری کار نیز کاسته می شود. در ادامه مربیان خوبی نیز تربیت می شود. با حضور مربیان کار ممکن است در جنبه های عملی نیز بیشتر رشد کند و تبعا این سهولت ها دلگرمی بسیاری برای فعالان این حوزه خواهد بود. بنابراین بازه فعالیت در این حیطه بسیار گسترده و جذاب است.
نتیجه گیری
این مقاله تلاش کوتاهی در جهت تبیین و توضیح حسابرسی اجتماعی بود. در کنار آن ویژگی های مثبت و منفی و لزوم وجود چنین پدیده ای را نیز عنوان کردیم. امیدواریم که توانسته باشیم این محورها توضیح داده باشیم و مفهوم را به بهترین شکل به شما عزیزان رسانده باشیم. همان طور که در انتهای بحث نیز عنوان شد این کار می تواند عرصه فراخی برای فعالیت های نو باشد. برای شما آرزوی موفقیت و پیروزی داریم.
دیدگاهتان را بنویسید