سوت زنی مالیاتی چیست؟

سوت زنی مالیاتی چیست؟ سوالی است که ممکن است ذهن افراد مختلف را درگیر نماید. در چندین سال گذشته با پیشرفت در زمینه ی علم و تکنولوژی، نرم افزارهای مختلفی در حوزه ی امور مالیاتی تولید و طراحی شده اند. این نرم افزارها موجب جلوگیری از فرارهای مالیاتی برخی از افراد می شوند. این نرم افزارها با اخذ مالیات عادلانه، نسبت به ارائه ی خدمات بهتر اقدام می کنند. در این میان برخی از افرادی هم هستند که راه های دور زدن قانون و فرار های مالیاتی را پیدا کرده اند.

مفهوم سوت زنی شباهت زیادی به رفتار ماموران پلیس دارد. کاربرد این اصطلاح در ادبیات به معنای استفاده از روشی است که پلیس های انگلیس برای باخبر کردن سایر پلیس ها از وجود افراد خلافکار استفاده می کنند. در این روش پلیس ها در زمان رو به رو شدن با یک فرد خلافکار، در سوت های همراه خود می دمند. این کار موجب می شود تا پلیس های دیگر از وجود یک فرد خلافکار در اطراف آگاه شوند.

با در نظر گرفتن این موارد، سوت زن در اصطلاح به فردی گفته می شود که در داخل یک سازمان کار می کند و تخلف های ایجاد شده را افشا می کند. این تخلفات شامل رفتارهای غیرقانونی و غیر اخلاقی مدیران و کارکنان سازمان می باشد. از جمله انواع رفتارهای غیراخلاقی و غیر قانونی مدیران و کارکنان یک سازمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رانت خواری
• رشوه
• احتکار
• تولید محصولات غیر ایمن
• نقص قوانین یا مقررات
• تقلب
• و …

سوت زنی مالیاتی می تواند به عنوان نوعی فراخوان عمومی به شمار بیاید. این فراخوان موجب آگاه شدن افراد و سرمایه گذاران شرکت از محل وقوع جرم می شود. هدف از انجام این کار، جلوگیری از آسیب رساندن بیش از حد به افراد جامعه و سازمان ها است.

تاریخچه ی سوت زنی مالیاتی

سوت زنی مالیاتی برای بار اول در کشور انگلیس و در اواسط قرن اول میلادی اتفاق افتاد. به این صورت که قانون سوت زنی مالیات در انگلیس در سال 695 میلادی وضع شد. در آن دوران به تمامی افراد وعده داده شد تا در صورت کشف فساد و اعلام آن به مراکز مربوطه به آن ها پاداش واریز خواهد شد. همین موضوع موجب تشویق افراد زیادی برای انجام این کار شد. به این صورت که هر اندازه فساد بدتر کشف و معرفی می شد، به افشاگر ها پاداش زیادی پرداخت می گردید. همین طور در صورت معرفی فساد بدتر، 50 درصد از سود کشف شده به فرد سوت زن اختصاص داده می شد. به مرور زمان، قوانین سوت زنی مالیاتی در کشور آمریکا هم گسترش پیدا کرد. به این صورت که دولت این کشور تصمیم گرفت تا در عوض استخدام مامور و کارآگاه، از مردم دعوت کند تا در هر کجا که فرار مالیاتی دیدند، آن را به ارگان های مربوطه گزارش دهند.

این قانون در ابتدا به نام قانون حفاظت از رسوا کننده تصویب شد. البته در همین راستا ذکر این موضوع از این قاعده مستثنی نمی باشد که بر اساس قانون حفاظت از رسوا کننده، افشاگر در پناه قانون قرار می گیرد. این قانون مانع از این می شود که دولت آمریکا بتواند فرد افشاگر را از فسادی که در سیستم ها و سازمان های دولتی رخ داده و به نحوی افشا شده است را از کار اخراج نماید.

تفاوت بین سوت زنی مالیاتی با سوت زن مالیاتی در چیست؟

اداره و سازمان های امور مالیاتی با راه اندازی یک سیستم مالیاتی یکپارچه و پیوسته موجب ایجاد برخی قوانین مالیاتی سفت و سخت شده اند. این قوانین مانع فرار و تخلفات مالیاتی می شود. این روزها تخلفات مالیاتی نابود گرایانه ترین راه می باشد که مویان می توانند از آن استفاده کنند. موانع بسیار زیادی بر سر راه متخلفین وجود دارد که از جرائم مالیاتی بسیار سنگینی برخوردار است. یکی از مهم ترین و اصلی ترین موانع مالیاتی که اداره ی امور مالیات وضع کرده است، سوت زنی مالیاتی می باشد.

در قوانین اداره ی امور مالیاتی ماده هایی تعیین شده است که افراد با استفاده از آن ها فسادهای مالیاتی متخلفین را گزارش می دهند. به این قوانین و مفادی که توسط اداره ی امور مالیاتی وضع می شود، سوت زنی مالیاتی می گویند. البته در همین راستا ذکر این موضوع از این قاعده مستثنی نمی باشد که به افرادی که این تخلفات را گزارش می دهند، سوت زن مالیاتی گفته می شود.

سوت زنی مالیاتی در ایران

سوت زنی مالیاتی در ایران به معنای گزارش و افشاگری یک کار فاسد به ارگان های مربوطه می باشد. در چندین سال اخیر به دلیل فرارهای مالیاتی که توسط فعالان اقتصادی صورت گرفته است، مبحث سوت زنی مالیاتی بیشتر شنیده می شود.

به خاطر تصویب ارسال فاکتور و صورتحساب هایی که سالانه به وسیله ی نرم افزارهای صورت حساب الکترونی ارسال می شد، تخلفات انجام شده بیشتر می شود. انجام سوت زنی مالیاتی از طریق روش های مشخص شده، بیش از زمان های دیگر صورت می پذیرد. البته در همین راستا ذکر این موضوع از این قاعده مستثنی نمی باشد که قانون خاصی برای حمایت از سوت زن ها در کشور ما تا به امروز تصویب نشده است. افشاگران بعد از سوت زنی از طرف دولت حمایت نمی شوند و حتی ممکن است تحت فشار مفسدان قرار بگیرند.

روش های فرار مالیاتی

یکی از روش های مبارزه با فرار مالیاتی، سوت زنی مالیاتی در سازمان ها به وسیله ی اشخاص ثالث می باشد. به این صورت که اگر افرادی اقدام به شناسایی مودیانی کنند که از دادن مالیات شانه خالی می کنند، از طرف آن سازمان تشویقی دریافت می کنند. روش های متعددی برای فرار مالیاتی وجود دارند که از جمله ی آن ها به شرح زیر هستند:

• کسب درآمد و عدم پرداخت مالیات
• کم اظهاری درآمد به سازمان امور مالیاتی
• عدم صدور فاکتور
• استفاده از کارت بازرگانی افراد دیگر
• عدم استفاده از دستگاه های کارتخوان
• استفاده از دفتر ها و نرم افزارهای حسابداری متعدد
• تفاوت بین نوع شغل درج شده روی رسید دریافتی از دستگاه های کارتخوان با نوع شغل واقعی
• صادر کردن فاکتورهای غیر واقعی

مزیت های سوت زنی مالیاتی

سوت زنی مالیاتی شاید در وهله ی اول کاری ناخوشایند به شمار بیاید ولی دارای مزیت های بسیار زیادی می باشد. به این صورت که اگر کمی عمیق تر به آن نگاه کنیم متوجه می شویم انجام این کار موجب ایجاد آرامش و امنیت جامعه می شود. از جمله مزیت های سوت زنی مالیاتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از فساد و سودجویی مالیاتی جلوگیری به عمل آورده و موجب از بین رفتن مشکلات ناشی از فساد های مالیاتی می شود.
• هزینه های مختلف سازمان را برای رسیدن به تخلفات مالیاتی کاهش می دهد.
• موجب ایجاد انگیزه برای مودیان مالیاتی برای کاهش اقدامات فرار مالیاتی شده است.
• برای رسیدن به شفافیت مالیاتی به مبارزه با مشکلات ناشی از فساد های مالیاتی می شود.
• موجب افزایش نظارت عمومی در جامعه جهت شفافیت مالیاتی به وسیله ی افراد می شود.
• فضایی امن برای افراد جهت کاهش فساد ایجاد می کند.

انواع مختلف سوت زنی مالیاتی

هدف از سوت‌زنی مالیاتی پیشگیری از آسیب دیدن افراد جامعه، سازمان و نهاد های عمومی می باشد که از انواع مختلفی برخوردار است. در جامعه، گروه های سوت زنی با روش های مختلفی انجام می شوند که به شرح زیر هستند:

• سوت زنی داخلی: منظور از سوت زنی داخلی این است که فردی از داخل سازمان، گزارش تخلف مربوط به همان سازمان را بدهد. به بیان ساده تر این روش به معنای گزارش تخلف های درون سازمانی می باشد.
• رسانه های اجتماعی و خبرنگاران: رسانه های اجتماعی یکی از مهم ترین گروه سوت زنی در جامعه می باشند. ماهیت شغلی این اشخاص با توجه به دسترسی هایی که دارند برای انجام این کار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به این صورت که وظیفه ی اصلی آن ها، افشاگری و گزارش تخلفات، تهدید منافع عمومی، اقدامات غیر قانونی و امنیت ملی است. این افراد با افشاگری تخلفات اقدام به اطلاع رسانی تخلفات به همگان می نمایند.
• سوت زنی شخصی: منظور از سوت زنی شخصی این است که یک فرد اقدام به افشاگری صورت گرفته بر علیه دیگر کارمندان در سامانه ی گزارش فرار مالیاتی نماید.
• سوت زنی غیر شخصی: منظور از سوت زنی غیر شخصی این است که یک فرد حقوقی اقدام به افشای یک تخلف صورت گرفته علیه یک شخصیت حقوقی در شرکت یا سازمان نماید.

جمع بندی

به خاطر رواج دادن فرهنگ مبارزه با فساد و با هدف استفاده از توان نظارتی مردمی برای پیدا کردن و کاهش فرار مالیاتی، دستورالعمل سوت زنی مالیاتی در خصوص حمایت و تشویق گزارش دهنده ها تدوین شده است. در این دستورالعمل با توجه به اطلاعات ارسالی توسط اشخاص ثالث ، مودیان مالیاتی می توانند شناسایی شوند. البته در همین راستا ذکر این موضوع از این قاعده مستثنی نمی باشد که تمامی این موارد در چارچوب دستورالعمل های سوت زنی مالیاتی انجام شده و به تصویب رئیس کل سازمان می رسد.