سختی کار چیست؟

سختی کار؛ قانونی برای ایجاد عدالت در حقوق و مزایا

هر یک از افراد شاغل در فعالیت‌های مختلف بخشی از نیازهای جامعه انسانی را بر طرف می‌کنند. بااین‌حال میزان دشوار بودن فعالبت‌ها و زحمت برخی مشاغل بیشتر است. به همین دلیل قانونی تحت عنوان سختی کار تصویب شده است تا بر اساس معیارهایی مانند سروکار داشتن با مواد شیمیایی و مضر، فشارهای فیزیکی شدید، شب بیداری، ساعات کاری بالا و … حقوق نیروهای انسانی را تامین کند. این قانون در کشورهای مختلف ضوابط و مقررات متفاوتی دارد. در ایران هم فرمول‌های خاصی برای محاسبه و میزان سختی‌ کار مورد استفاده قرار می‌گیرد که در این مطلب از موسسه حسابداری تدبیر به بررسی قانون جدید سختی‌ کار طبق آخرین مصوبات می‌پردازیم.

سختی کار چیست؟

هر انسانی به طور متوسط به یک سوم عمرش مشغول به کار کردن خواهد شد. اما اگر محیط کاری و شرایط کار اصلاً مناسب نباشد متأسفانه فرد دچار فرسودگی جسمی و روانی خواهد شد. از این رو به این مشاغل ماهیت سختی داده خواهد شد. زیان آوری این مشاغل طوریست که حتی نفس کشیدن در محیط کار برای فرد بسیار خطرآفرین خواهد بود. از جمله بررسی نمودن سوابق این شغل‌ها می‌توان به مشکلات قلبی عروقی، فشارهای روانی جسمی و حرکتی و آسیب‌های جسمی و حرکتی و غیره اشاره کرد. به همین خاطر قانونگذار برای کسر کردن این آسیب‌ها تدابیری را در نظر گرفته که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. بنابراین می‌توان تفاوت بین سختی کار و مشاغلی که زیان آور و سخت هستند را تشخیص داد.

در واقع این نوع از مشاغل کارهایی هستند که به خاطر وجود عوامل شیمیایی، مکانیکی، فیزیکی و بیولوژیکی خارج از ظرفیت تنش‌هایی را به کارگر وارد می‌کنند. در واقع محیط کاری بسیار سخت و زیان آور برای سلامتی فرد خواهد بود و این محیط کاری اصلاً استاندارد نمی‌باشد.

البته ناگفته نماند که برخی از این عوامل را می‌توان از طریق رعایت کردن بهداشت یا اصول ایمنی و رعایت مهندسی کاملاً حذف نمود. البته این دست از مشاغل را گروه «ب» می‌نامند. به همین خاطر برای مشاغل خاصی سختی کار در نظر گرفته شده است. می‌توان نتیجه گرفت که کارهای زیان آور و سخت شامل خدمات سختی کار تامین اجتماعی خواهند شد.

سختی در کار

افرادی که در مشاغل گروه «الف» و «ب» مشغول به کار هستند دارای مزایایی می باشند که به آنها سختی کار گفته می‌شود. افرادی که مشمول سختی کار هستند پیش از موعد بازنشستگی، بازنشسته خواهند شد. البته تعداد ساعات کاری آنها بسیار کمتر می‌باشد. مرخصی بیشتری خواهند داشت. اضافه کاری و همچنین به کارگیری زنان و نوجوانان سنین ۱۵ تا ۱۸ سال در این نوع مشاغل کاملاً ممنوع می‌باشد.

بازنشستگی در شاغلین مشمولین سختی‌ د‌ر کار

قانون بازنشستگی سختی کار تامین اجتماعی با روش محاسبه آن ارتباط مستقیم دارد. در این بین سن بازنشستگی فاقد اهمیت بوده و مهم‌ترین نکته میزان سابقه کار متقاضیان است. البته در زمان محاسبه حقوق و مزایا برای پرداخت سختی‌ کار شرایط سنی متقاضیان نیز بررسی می‌شود؛ اما سابقه کار فاکتور اصلی تعیین این مبلغ می‌باشد.

 اشخاصی که دارای ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا اینکه ۲۵ سال سابقه کار متناوب باشند؛ اما در کارهای سخت مشغول به کار هستند؛ می‌توانند درخواست بازنشستگی را ارائه دهند. البته ناگفته نماند برای درخواست بازنشستگی به سازمان تامین اجتماعی به هیچ عنوان شرایط سنی نیاز نیست که آن را دارا باشند.

فرمول محاسبه

سوابق بیمه آنها با توجه به فرمول زیر محاسبه خواهد شد:

سوابق بیمه برابر است با سابقه کار سخت و زیان آور ضرب در یک و نیم به علاوه سابقه کار عادی.

مرخصی افرادی که مشمول سختی کار هستند ۵ هفته می‌باشد. البته توصیه می‌شود شاغلین این حوزه حتماً ۶ ماه یک بار از مرخصی خود استفاده کنند.

ساعات کار افرادی که مشمول سختی کار هستند می‌بایست ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته باشد.

حق بیمه افرادی که مشمول سختی کار هستند ۴ درصد می‌باشد که بایستی توسط کارفرما پرداخت شود.

برای اطلاع از تاثیر سابقه کار در تعیین سختی کار بیمه تامین اجتماعی برای بازنشستگی، شرایط متفاوتی برای آقایان و بانوان وجود دارد. سازمان تامین اجتماعی با توجه به تعداد سال‌های فعالیت افراد در مشاغل زیان‌آور گروه‌های دوگانه، شرایط متفاوتی را برای مردان و زنان در نظر گرفته است. جدول زیر به‌طورکامل تاثیر سختی کار در حقوق این افراد را به شما نشان می‌دهد.

شرط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور

روش محاسبه میزان سختی‌ کا‌ر در بازنشستگی

قانون سختی کار تامین اجتماعی، معیارهای متفاوتی را برای محاسبه میزان ‌سختی‌ کار افراد دارای صلاحیت در نظر می‌گیرد. سن کارکنان، تعداد سال‌های پرداخت حق بیمه، شرایط کاری و برخی عوامل دیگر از جمله مهم‌ترین پارامترهای تاثیرگذار در میزان سختی‌ کار افراد به‌شمار می‌آیند. برای جلوگیری از تضییع حق کارگران و پرداخت عادلانه حقوق و مزایا، همه ساله در مجلس شورای اسلامی و شورای وزات کار این قانون بررسی می‌شود. در صورت نیاز به بازنگری برای پرداخت عادلانه مزایا، معیارهای دیگری نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و طی بخشنامه ابلاغ می‌شوند.

فرایند تقاضای سختی‌ کار‌ و مراجع تشخیص آن

طبق ماده 9 آیین‌نامه اجرایی، کارگران یا کارفرمایان پس از ثبت درخواست سختی کار، باید منتظر بمانند تا این درخواست توسط کارشناسان کمیته اجرایی و کارشناسان سازمان تامین اجتماعی بررسی شود. در صورت تایید بر اساس مشاغل گروه “الف” یا گروه “ب” به این افراد مزایای سختی کار تعلق می‌گیرد. افرادی که در ادامه از آنها ذکر می‌شود می‌توانند برای برخورداری از این مزایا به اداره کار و امور اجتماعی درخواست خود را ارسال کنند:

• کارگر
• کارفرما
• وزارت کار و امور اجتماعی
• تشکل‌های کارگری و کارفرمایی
• صندوق تامین اجتماعی
• وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

مدارک لازم برای ارائه درخواست سختی‌ کار‌

بر اساس آخرین قانون اعلام شده مشاغل سخت و زیان‌آور در سال 1402، متقاضایان استفاده از سختی‌ کار بیمه تامین اجتماعی باید تمام فرایندهای خود را به‌صورت غیر حضوری و الکترونیکی انجام دهند. این افراد باید با مراجعه به سایت مشاغل سخت‌ و زیان آور، اطلاعات شناسنامه و کدملی و سوابق بیمه خود را به‌صورت کاملا دقیق در فرم‌های مربوطه وارد کنند و تا زمان بررسی و اعلام نظر کارشناسان منتظر بمانند.

چگونه متوجه شویم مشمول سختی کار هستیم یا اینکه بفهمیم شغل ما جزو مشاغل سختی کار محسوب می‌شود؟

 با توجه به این مورد افرادی که دارای مشاغل سخت و زیان آور هستند می‌بایستی از مزایا و خدمات خاصی بهره‌مند شوند. ممکن است خیلی از این افراد در مورد اینکه آیا مشمول سختی کار هستند یا خیر، سوال داشته باشند.

 بنابراین در این خصوص هیچ گونه جدول مبنای ثابت یا معیاری برای تشخیص دادن سختی کار وجود ندارد و بایستی طبق قانون جدید ۱۴۰۲ هر شخصی که متقاضی سختی کار می‌باشد باید درخواست خود را ثبت کند. بایستی این درخواست را برای کمیته بدوی مشاغل سخت استانی ارسال نماید که آنها بتوانند این مورد را بررسی کنند.

پس از اینکه بررسی شد و اظهار نظر کارشناسان وضعیت شغلی متقاضی را از لحاظ سختی و زیان آور بودن تشخیص دادند؛ سختی کار مشخص می شود. البته اگر کمیته مذکور بر سخت و زیان آور بودن شغل رای مثبت بدهند سختی کار به متقاضی تعلق خواهد گرفت. در غیر این صورت درخواست رد خواهد شد. البته می‌توان برای این رای رد نیز اعتراض ارسال کرد و سپس شورای عالی حفاظت فنی آن را بررسی کند.

فرق بین مشاغل سخت از زیان آور و سختی کار

 خب همانطور که صحبت شد بین سختی کار و مشاغل سخت و زیان آور تفاوت‌ها کاملاً مشهود شد که می‌توان نتیجه گرفت اشتغال در کارهایی که سخت و زیان آور می‌باشند دارای مزیت سختی کار خواهند بود.

انواع مشاغل مشمول سختی در کار

 در ادامه مشاغل سخت و زیان آوری که مشمول سختی کار خواهند بود را ارائه خواهیم داد.

•  کار استخراج
•  کار در معادن
• مراکز روان درمانی به طور مستقیم  یا ارتباط با بیماران روانی
• مشاغل و زیر مجموعه مامایی، هوشبری، کارشناس علوم آزمایشگاهی و فوریت‌های پزشکی.
• مشاغل مرتبط با سمپاشی
• رانندگانی که حمل و نقل بار و مسافر درون و بیرون شهری
•   آتش نشانی
•  خبرنگار
• عملیات جوشکاری که در درون مخازن
• غواصی  محل‌های با فشار محیط غیر معمول
• افرادی که در مشاغلی که به طور مستقیم و مستمر در جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود ارتباط داشته باشند و در واحدهای دامداری و طیور مشغول به کار باشند.
• حفر کردن چاه‌ها، فاضلاب‌ها، تونل‌های زیرزمینی، حفر قنوات و کار در مخازن سربسته
• افرادی که در کارگاه‌های دباغی به صورت مستقیم و مستمر فعالیت داشته و روده پاک کنی که به صورت دائم در آن فعالیت می کنند. حمل و دفن زباله شهری و جمع آوری آن ها.
• به طور مستمر فعالیت روی خطوط و پست‌های انتقال برق که دارای فشار ۶۳ کیلو ولت و حتی بالاتر باشند.
• فعالیت مستمر و مداوم در ارتفاع بیش از ۵ متر از سطح زمین و حتی در فضای باز مثل اتاقک‌های متحرک دکل‌ها، اسکلت‌ها و داربست‌ها.
• مشاغلی مثل پخت آسفالت دستی، شن پاشی، مالچ پاشی و قیرپاشی.
• کار مستمر در فضاهایی که فشار صوتی بسیار بالا دارند که امکان کنترل کردن و یا حتی حذف آن در محیط جهت حفاظت از دستگاه شنوایی امکان‌پذیر نباشد.
• افرادی که در زندان‌ها و ندامتگاه‌ها ارتباط مستقیم با افراد زندانی دارند

کدام سازمان مرجع تشخیص سختی کار خواهد بود؟

 همانطور که می‌دانید تشخیص دادن مشاغل سخت بر عهده کارشناس بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت خواهد بود. بازرسان وزارت کار و امور اجتماعی در تشخیص مشاغل سخت دخیل می باشند. اما تمامی این موارد در نتیجه بررسی باید به تایید کمیته بدوی استان ارسال شود.

اعضای رسیدگی به درخواست‌ها در کمیته بدوی عبارت‌اند از:

• معاون روابط کار سازمان کار و امور اجتماعی استان مربوطه
• معاون امور بیمه‌ای اداره کل تامین اجتماعی استان مربوطه
• کارشناس مسئول بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی ذیربط
• نماینده کارگران که بر اساس بیشترین اکثریت استان معرفی می‌شود
• نماینده کارفرمایان بر مبنای معرفی کانون انجن‌های صنفی کارفرمایی استان مربوطه

خدمات سازمان تامین اجتماعی برای لیست مشاغل سخت

از جمله خدماتی که سازمان تامین اجتماعی می‌تواند برای افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور مشغول خدمت هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

مشاغل سخت

پرداخت بیمه حوادث کاری

 برای پوشش دادن هزینه‌های درمانی و از جمله بیماری‌هایی است که در نتیجه کار در این نوع مشاغل اتفاق خواهد افتاد؛ پرداخت بیمه حوادث کاری ارائه خواهد شد.

پرداخت بیمه تامین اجتماعی

 این نوع از بیمه برای پوشش دادن هزینه‌های درمانی، مرگ و میر، بیماری و همینطور پوشش دادن هزینه‌های خانواده در صورت فوت کارکنان یا کارگران در نظر گرفته خواهد شد.

پرداخت بیمه بازنشستگی

 این نوع بیمه برای پوشش دادن هزینه‌های بازنشستگی در آینده لحاظ خواهد شد.

 خدمات درمانی

با توجه به این خدمت، خدمات درمانی رایگان و یا حتی با هزینه کمتری برای کارگران مشاغل سخت فراهم خواهد شد.

پرداخت نمودن کمک‌های مالی

 در این خصوص سازمان تامین اجتماعی برای کارگران به دلیل حوادث کاری یا به دلیل بیماری اگر قادر به کار نباشند؛ می‌تواند کمک‌های مالی فراهم نماید.

استعلام گرفتن مشاغل سخت

 همانطور که از قبل اشاره کردیم چه مشاغلی به مشاغل سخت اختصاص داده می‌شوند و شما یکی از کارکنان آن بودید مشمول سختی کار خواهید بود. اگر هم در صورت نیاز برای تشخیص دادن آن نیاز بود می‌توان این معیارها را در تشخیص مشاغل سخت در نظر گرفت. از جمله این معیار ها می‌توان به: وجود عوامل فیزیکی مثل سر و صدای زیاد، وجود گرد و غبار، عوامل بیولوژیکی مثل ارتباط با ویروس و باکتری، عوامل شیمیایی مثل وجود بخارات مضر و آلاینده‌های شیمیایی اشاره کرد.

البته قابل ذکر است که این عوامل در اکثر محیط‌های کاری وجود دارند. اما اگر شدت این عوامل طوری بود که کارکنان در معرض خطر این عوامل قرار بگیرند و بیش از حد مجاز باشند؛ می‌توان جهت استعلام سختی کار اقدام کرد.

 برای استعلام سختی کار تامین اجتماعی ابتدا باید به سایت مربوطه مراجه کرده و در بخش استعلام، کد ملی خود را وارد کنید. همچنین امکان مراجعه حضوری به اداره کال کار در استان مربوطه نیز وجود دارد و می‌توانید استعلام سختی‌ کار خود را به‌صورت حضوری پشت سر بگذارید.

توالی و تناوب؛ اصلی مهم در تعیین میزان سختی کار متقاضیان

در کنار این سوال که سختی کار به چه کسانی تعلق می‌گیرد، برخی متقاضیان با شرایط خاص هستند که به دلایل متفاوت نتوانسته‌اند به‌صورت مداوم در شغل‌های گروه‌های “الف” و “ب” فعالیت داشته باشند. سوال بیشتر این افراد از کارشناسان مشاغل سخت و زیان‌آور این است که آیا این افراد هم شامل بهره‌مندی از شرایط سختی‌ کار می‌شوند؟

قانون به صراحت در چنین شرایطی اعلام کرده است که افرادی واجد شرایط از مزایای سختی کار هستند که به‌طور مداوم و به تناوب در مشاغل اعلام شده حضور داشته باشند. به همین دلیل برخی معیارها جزو سابقه کار به‌شمار نمی‌آیند و از میزان سابقه افراد کسر خواهند شد. البته تعطیلات رسمی، تعطیلات آخر هفته و مرخصی‌های استحقاقی شامل این موارد نمی‌شود و تاثیری در تناوب یا توالی شغلی ندارند.

علاوه بر مرخصی‌ها، موارد زیر نیز تاثیری در تناوب شغلی ندارند و جز سابقه شما حساب می‌شوند:

• تعطیلی کارگاه یا محیط کار به دلیل بالای طبیعی مانند زلزله، سیل و …
• حضور در جبهه‌های جنگ
• خدمت سربازی با این شرط که فرد پس از اتمام دوران سربازی به محل کار خود برگردد
• در زمان استفاده از بیمه بیکاری
• دوران توقیف بیمه شده به شرط عدم صدور حکم محکومیت برای فرد و پرداخت حق بیمه توسط کارفرما
• دوران اسارت یا محکومیت سیاسی در صورت اثبات اسارت
• در ایام بیماری
• دوران غیر موجه به شرط این که طول غیبت بیشتر از 365 روز در 20 سال نبوده و منجر به اخراج دائم یا موقت فرد نشده باشد
• ایام بلاتکلیفی بیمه شده در زمان رسیدگی به اختلافات فرد با کارفرما با استناد به آرای صادر شده از سوی هیئت‌های حل اختلاف

تسلط به فرمول‌های محاسبه سختی کار با موسسه حسابداری تدبیر

در کنار مقررات اعلام شده از سوی مراجع ذی‌ربط، محاسبه میزان سختی کار دارای فرمول‌ها و درصد‌بندی‌های متفاوتی است. برای اطمینان کامل از میزان سنوات بازنشستگی باید به این فرمول‌ها مسلط بود. موسسه حسابداری تدبیر یک مجموعه آموزشی تخصصی در زمینه برگزاری دوره‌های حسابداری است که می‌توانید برای شناخت این فرمول‌ها در دوره‌های آن شرکت کنید. مجموعه ما با رویکردی تخصصی به آموزش حسابداری بسترهای مناسبی را برای علاقه‌مندانی ایجاد می‌کند که به یادگیری حسابداری علاقه‌ دارند. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر از طریق سایت ما با کارشناسان در ارتباط باشید.