فرار مالیاتی چیست؟

فرار مالیاتی چیست؟

فرار مالیاتی، در واقع به هر نوع کاری گفته می شود که با هدف عدم پرداخت مالیات قانونی یا کمتر از آن از سوی یک کسب و کار، شخص، شرکت و … صورت می گیرد. این کار می تواند از طریق تلاش های قانونی یا غیر قانونی انجام گیرد. دقت کنید که در سراسر جهان با افزایش نرخ مالیاتی از سوی دولت، انگیزه برای سرمایه گذاری کم شده و تلاش ها برای دور زدن مالیات زیاد می شود. لذا همواره دولت ها در اداره مالیات تلاش می کنند تا جانب احتیاط را رعایت کرده و نرخ مالیاتی را با وسواس بیشتری تعیین کنند.

نحوه دریافت مالیات به چه صورت است؟

 مالیات از کسب و کارها و نهادهای مختلف بر مبنای «قانون مالیات های مستقیم» و «قانون مالیات بر ارزش افزوده» دریافت می گردد. در قوانین مذکور همه مقررات مربوط به معافیت های مالیاتی، نحوه محاسبه و وصول مالیات و مجازات های مالیاتی بیان شده است. نمونه بارز این دریافت مالیاتی کسر از حقوق کارمندان و مالیات بر ارزش افزوده 9 درصدی است که مصرف کننده می پردازد.

بدین ترتیب مشخص است که این گونه مالیات ها قابلیت فرار ندارند. لذا معمولا فرار مالیاتی توسط پردرآمدها و از طریق سندسازی صورت می گیرد. لازم به ذکر است که فرارها و اجتناب های مالیاتی آسیب های زیادی به اقتصاد کشور، دولت و مردم خواهند زد. لذا باید بروز این جرم ریشه یابی شده و در صدد رفع و اصلاح آن ها برآمد. به همین دلیل است که در سراسر دنیا با دقت زیادی نسبت به وضع قوانین مالیاتی اقدام می کنند.

انواع فرار مالیاتی کدامند؟

موارد زیر مصادیق فرار مالیاتی هستند:

1. استناد به ترازنامه، اسناد و مدارک، حساب سود و زیان و سایر مواردی که ملاک تشخیص مالیات هستند، اما به دروغ تنظیم شده اند.
2. عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان برای سه سال متوالی
3. مخفی ساختن فعالیت اقتصادی و درآمد
4. ممانعت از دسترسی ماموران مالیاتی و بازرسان مالیاتی به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود یا دیگران
5. عدم وصول یا کسر مالیات پرداخت کنندگان دیگر در موعد مقرر در حالتی که مامور انجام این کار باشد.
6. تنظیم معاملات و قراردادهای خود به نام دیگران یا تنظیم قراردادهای اشخاص موظف به پرداخت مالیات به نام خود
7. استفاده از کارت بازرگانی دیگران
8. قلمداد فعالیت های خود به عنوان مشمولین معافیت مالیاتی

جرایم مالیاتی کدامند؟

موارد زیر همگی از مصادیق جرایم مالیاتی هستند که برای همه آن ها مجازات فرار مالیاتی نیز در نظر گرفته می شود:

• اگر مالیات پرداخت شود اما پس از موعد مقرر این کار انجام شده باشد.
• اظهارنامه مالیاتی تسلیم نشده باشد.
• در اظهارنامه تسلیمی درآمد کتمان شود یا هزینه های غیر واقعی ذکر شود.
• ترازنامه و حساب سود و زیان تسلیم نشود و یا دفاتر ارائه نشوند.
• دفاتر قانونی رد شوند.
• فهرست دریافت کنندگان حقوق را در موعد مقرر تسلیم نکند.
• صورت یا فهرست یا قراردادهای پیمانکاری ارسال نشوند.
• مالیات حقوق یا مالیات تکلیفی در موعد مقرر پرداخت نشوند.
• مالیات تکلیفی ماده 104 در موعد مقرر پرداخت نشود.
• صورتحساب یا شماره اقتصادی خود یا طرف معامله صادر نشده یا از شماره اقتصادی دیگران برای خود و یا از شماره اقتصادی خود برای دیگران استفاده کند.
• فهرست معاملات و قراردادها در سامانه مربوطه در موعد مقرر ارائه نشود.
• گزارش حسابرسی مالی در موعد مقرر ارائه نشود.

دلایل فرار مالیاتی برای افراد و شرکت ‌ها

گزارشی که توسط مرکز تحقیقات و بررسی ‌های اقتصادی اتاق بازرگانی ایران تهیه شده، علاوه بر بررسی عواقب فرار مالیاتی، به شناسایی هشت عامل اصلی موثر در این موضوع پرداخته است:

• کمبود تنوع در پایه‌ های مالیاتی و ترکیب نامناسب درآمدها
• وجود معافیت‌ های مالیاتی متعدد و گسترده
• پیچیدگی و ابهام در قوانین و فرآیندهای مالیاتی
• افزایش فساد و گسترش بخش غیررسمی اقتصاد
• عدم اعتماد عمومی به کارآیی دولت
• فرهنگ ضعیف مالیاتی
• نبود یک نظام جامع اطلاعات مالیاتی
• مشکلات در ساختار اقتصادی

علاوه بر این، افراد با درآمد بالا از روش‌ های پیچیده ‌ای نظیر صدور فاکتورهای جعلی، استفاده از حساب ‌های اجاره‌ ای، و تنظیم قراردادهای غیر واقعی برای فرار از مالیات بهره می ‌برند. یکی از جنبه ‌های حائز اهمیت دیگر، نقش حسابداران در این پدیده است.

در صورتی که این افراد از تخلفات آگاه باشند و در آن ‌ها مشارکت کنند، این اقدامات به عنوان جرم شناخته شده و مجازات‌ های سنگینی برای آن‌ ها در نظر گرفته خواهد شد. در نهایت، افرادی که نسبت به مالیات ‌های قطعی خود اعتراض دارند، باید از طریق سامانه‌ های مرتبط اقدام نمایند تا پرونده‌ شان مورد بررسی و در صورت نیاز، اصلاحات لازم انجام گیرد.

روش‌ های دریافت مالیات و تدابیر پیشگیری از فرار مالیاتی

پروسه دریافت مالیات در ایران طبق قانون مالیات‌ های مستقیم به گونه ‌ای است که هر شخص حقیقی یا حقوقی موظف است در سامانه مودیان ثبت ‌نام کرده و اطلاعات مالی و درآمدی خود را ارائه دهد. دولت مالیات را از صاحب‌ نظران مشاغل و افرادی با درآمد بالا اخذ می ‌کند. این مالیات ‌ها بر اساس نوع فعالیت اقتصادی و میزان درآمد تعیین می ‌شود و برای هر فرد بنا به شرایط خاص خود متفاوت خواهد بود. همچنین، روش‌ های مختلف دریافت مالیات شامل موارد زیر است:

• ثبت ‌نام در سامانه مودیان و ارائه اطلاعات مالی
• کسر مستقیم مالیات از حقوق کارمندان
• مالیات بر ارزش افزوده که توسط مصرف ‌کننده پرداخت می ‌شود
• استفاده از نرم ‌افزارهای واسط مربوط به سامانه مودیان

برای کاهش فرار مالیاتی، دولت با ارائه تخفیف ‌ها و مشوق‌ های مالیاتی، کسب ‌و کارها را به پرداخت به‌موقع مالیات تشویق می ‌کند. همچنین، قانون مالیات‌ های مستقیم شامل مجازات‌ هایی برای کسانی است که به پرداخت مالیات خود اهمال می ‌کنند. شکایات مربوط به فرار مالیاتی نیز یکی از روش‌ های اطلاع‌ رسانی به اداره دارایی به شمار می ‌آید.

تنبیهات جرایم مالیاتی را بشناسید!

موارد زیر از تنبیهات جرایم مالیاتی می باشند:

1. در صورتی که موارد زیر رخ دهد، محاسبه مالیات توسط اداره امور مالیاتی صورت می گیرد که به آن محاسبه به روش علی الراس می گویند.

• عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان در موعد مقرر
• عدم ارائه مدارک و گزارش ها با توجه به درخواست ممیز
• غیر قابل رسیدگی بودن مدارک داده شده به اداره مالیات

1. در بعضی موارد که اشخاص از انجام وظایف قانونی خود امتناع ورزند، طبق قانون مالیات های مستقیم به حبس و جریمه محکوم می شوند.
2. مواردی وجود دارند که مودی را از پرداخت مالیات معاف می کنند، به شرطی که اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم و تکمیل کند و اسناد و مدارک قانونی را نگهداری نماید. اما اگر شرط را رعایت نکند از معافیت و بخشودگی محروم می شود.
3. قانون مالیات های مستقیم در ماده 202 خود امکان ممنوع الخروج کردن بدهکاران مالیاتی را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار داده است.
4. در بعضی موارد اشخاص برای انجام فرار مالیاتی، اموال خود را به همسر یا فرزندان منتقل می کنند. در صورت تایید صحت این موضوع اسناد مربوطه از سوی مراجع قضایی باطل می شوند.
5. مجازات های اداری نیز برای زمانی که جرایم از سوی وزارت خانه ها، شرکت ها یا موسسه های دولتی و شهرداری ها صورت گیرد وجود دارد.

منظور از فرار مالیاتی بانک ها چیست؟

فرار مالیاتی، تنها مختص اشخاص، شرکت ها و ادارات دولتی نیست. بلکه بانک ها نیز می توانند مرتکب فرار مالیاتی شوند. دقت کنید که بانک ها می توانند برای جلب نظر مشتریان بیشتر، سودی بیشتر از نرخ مقرر بهره بانکی به آن ها پرداخت کنند، اما مطابق با قانون اساسی باید مالیات پرداخت کنند. در صورتی که از پرداخت این مالیات سر باز زنند مجرم بوده و باید مراحل قانونی را طی کنند.

مجازات عدم پرداخت مالیات و فرار مالیاتی به صورت عمدی چیست؟

فرار مالیاتی دارای حبس تعزیری به مدت 3 ماه تا یک سال است. لذا در صورتی که فرد، پیش از کشف جرم، به میل خود نسبت به اعلام آن اقدام کند و در پی آن اسناد و مدارک را اصلاح نماید، دیگر مورد تعقیب کیفری قرار نمی گیرد. البته در صورتی که پس از کشف جرم نیز با مامور قانون همکاری کند تخفیف مجازات خواهد داشت.

راه های مقابله با فرار از مالیات چیست؟

بهترین راه مقابله با فرار مالیاتی همواره اجرای قانون بوده است. «قانون مالیات مستقیم» در ایران در سال 1345 وضع شد. این کار برای اولین بار در تاریخ ایران صورت می گرفت. البته تا به امروز این قانون بارها مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفته است. اما هم چنان نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان عدم رعایت قوانین مالیاتی مورد بحث و بررسی بوده است. البته مثبت نبودن نگاه عمومی مردم به بحث مالیات در ایران نیز مزید بر علت شده و باعث می شود تا همواره عموم جامعه دیدگاه مناسبی برای پرداخت این پول نداشته باشند. البته این مشکل از طریق فرهنگ سازی باید مورد حل و فصل قرار گیرد.

بهتر است مقاله سوت زنی مالیاتی را نیز که به این موضوع مرتبط است مطالعه نمایید.

فرق فرار مالیاتی با اجتناب مالیاتی در چیست؟

در فرار مالیاتی که یک تخلف و سرپیچی از قانون به شمار می آید، مودی گزارش درستی از وضعیت مالی خود ارائه نداده و همواره سعی در پنهان کردن حقیقت از بخش مالیاتی کشور دارد. اما در اجتناب مالیاتی فرد به هیچ وجه نگران فاش شدن اقدامات خود نیست. چرا که تمامی مبادلات را به دقت اما به شکل نادرست ثبت کرده است. دقت کنید که بروز اجتناب مالیاتی از خلاهای قانونی سرچشمه می گیرد.

مجازات فرار از مالیات برای افراد عادی و شرکت ها و موسسات

• مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص عادی: حبس از شش ماه تا دو سال، جزای نقدی، شلاق از 31 تا 74 ضربه، رسانه ای شدن حکم محکومیت قطعی، به مدت شش ماه تا پنج سال از حقوق اجتماعی محروم شدن، الزام به پرداخت اصل مالیات و جریمه های قانونی آن، الزام به جبران زیان های وارده به دولت.
• جریمه شرکت ها و موسساتی که از مالیات فرار می کنند: به مدت شش ماه تا دو سال از فعالیت های شغلی ممنوع شده و از صادر شدن برخی اسناد تجاری محروم می شوند. البته اگر یک شخص در این کار دست داشته باشد، برای وی مجازات جداگانه ای تعیین خواهد شد.
• جرم عدم گزارش کردن فرار مالیاتی از سوی حسابدار: توجه کنید که حسابداران، حسابرسان، ماموران مالیاتی و کارمندان بانک ها و موسسات مالی و اعتباری، موظف هستند که فرار مالیاتی از سوی دیگران را گزارش دهند و در صورتی که از این کار امتناع ورزند نیز مجازات خواهند شد. این مجازات به صورت شش ماه حبس، جزای نقدی، شش ماه محرومیت از حقوق اجتماعی و 31 ضربه شلاق است. البته برای اشخاص عادی نیز امکان گزارش فرار مالیاتی وجود دارد. اما عدم گزارش آن ها جرم محسوب نمی شود.

نکته: اگر مسئول کسر از مالیات نیز وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، محکوم به مجازات درجه شش خواهد شد.