مالیات بر عایدی سرمایه | چه دارایی‌هایی شامل این نوع از مالیات می‌شوند؟

مالیات بر عایدی سرمایه؛ اصطلاحی مهم برای سرمایه‌گذاران

مالیات بر عایدی سرمایه به نوعی از مالیات گفته می ‌شود که افراد برای اقدام به خرید و فروش در حوزه ‌های بازار خودرو، مسکن، ارز های خارجی، طلا و سکه اقدام می کنند. از جانبی اداره مالیات، مالیات حاصل از سود خرید و فروش این موارد را از افراد دریافت می کند. نرخ و میزان این مالیات از صفر تا ۴۰ درصد با توجه به نگهداری ملک و یا کالا های مزبور در مدت زمانی که تعیین شده در نوسان می‌ باشد. اولین بار اصطلاح مالیات بر عایدی سرمایه در سال ۱۳۹۹ بیان شد. به این معناست که شخصی از دارایی خودش به واسطه ما به تفاوت بین قیمت خرید و فروش داشته باشد مکلف به پرداخت مالیات خواهد بود.

مالیات‌ بر عایدی‌ سرمایه نوعی مالیات مستقیم است

 از جمله مالیات ‌های مستقیم به مالیات بر عایدی سرمایه تعلق دارد. البته شباهت بسیاری با مالیات ارزش افزوده هم دارد. اما تفاوت کوچک و آشکاری را در این مورد می ‌توان مشاهده کرد. به این صورت است که در مالیات بر عایدی سرمایه از  فروش آن کالا یا محصول یا دارایی سودی یا ارزشی به آن افزوده نمی ‌شود. البته تورم در این مورد بی تاثیر هم نخواهد بود و باید میزان آن را از ما به تفاوت قیمت خرید و فروش کسر کرد.

تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه چه مزایایی دارد؟

بازارهای ایران همواره در معرض نوسانات مختلف هستند که بستر را برای ورود دلالان و افزایش بی‌رویه‌ قیمت‌ها فراهم کرده است. تصویت قانون مالیات‌ بر عایدی سرمایه در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث کاهش تورم شود و التهابات بازار را کنترل کند. همچنین با توجه به سرمایه‌گذاری‌های قشر مرفه جامعه، اجرای اصولی این قانون می‌تواند در جهت کاهش اختلاف طبقاتی، شفافیت مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی نقش داشته باشد.

تفاوت مالیات بر‌ عایدی‌ سرمایه با مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیر مستقیم به‌شمار می‌آید که به دلیل ارزش افزوده به وجود آمده در کالاها و خدمات است. درصورتی‌که که مالیات بر عایدی سرمایه، به‌عنوان یکی از انواع مالیات‌های مستقیم شناخته می‌شود که معمولا از فعالیت‌های غیر مولدی دریافت می‌شود که در برخی موارد می‌توانند اقتصاد کلان کشور را نیز دچار اختلال کنند.

هدف از اجرای طرح مالیات‌ بر عایدی‌ سرمایه

قانون مالیات‌ بر عایدی سرمایه با اهداف متعددی صادر شد. این قانون با در نظر گرفتن چشم‌اندازهای کلان اقتصادی کشور و به منظور جلوگیری از اختلال در بنیان‌های مالی جامعه، مالیات‌های مستقیمی را بر دارایی‌های مختلف اعمال می‌کند.

بر همین اساس مهم‌ترین هدف از اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه عبارت‌اند از:

• به وجود آمدن عدالت مالیاتی با هدف تحقق عدالت اجتماعی
• انسجام، یکپارچگی و بهبود عملکرد نظام‌ مالیاتی
• کنترل سفته‌بازی در حوزه‌های مختلف مالی
• ممانعت از فرار مالیاتی دارایی‌های مشمول مالیات
• حذف شکاف طبقاتی و توزیع عادلانه درآمد در بین گروه‌های مختلف جامعه
• کمک به تولید و سرمایه‌گذار‌ی‌های مولد برای رشد اقتصاد داخلی
• حذف دلالی و واسطه‌گری
• جلوگیری از رشد بی‌وریه قیمت‌ها در بازارهای اصلی مانند مسکن و طلا
• تبدیل دارایی‌ها از حالت سرمایه‌داری به حالت مصرفی
• کاهش تورم

چه کسانی موظف به پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه خواهند بود؟

در صورتی که این قانون اجرایی شود؛ می ‌توان تشخیص داد چه کسانی موظف به پرداخت این مالیات خواهند بود. اما قبل از اینکه چه کسانی را تشخیص دهیم که موظف به پرداخت این مالیات خواهند بود؛ بایستی بدانیم چه دارایی ‌هایی تحت تاثیر این مالیات قرار خواهند گرفت.

دارایی هایی چون: انواع وسایل نقلیه که مشمول مقررات مربوط به شماره گذاری هستند. املاک با انواع کاربری یا حق واگذاری محل، انواع نقره، انواع طلا، پلاتین، نقره و جواهر آلات مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه خواهند بود.

 از طرفی دارایی ‌هایی هم می‌ توان نام برد که مشمول این مالیات نخواهند شد که عبارتند از: سپرده‌ های بانکی و همینطور انواع اوراق و ابزار های بازار سرمایه. البته بازار سرمایه خود شامل صندوق ‌ها، سهام و اوراق مشارکت هستند. برای اطلاعات بیشتر می ‌توانید ادامه مطلب را مطالعه نمایید. ناگفته نماند که میزان اندک این دارایی ‌ها خریداران را ملزم به پرداخت مالیات نمی کند. در نتیجه به دام این مالیات گرفتار نخواهند شد.

به‌طورکلی افرادی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند که با فعالیت‌های اقتصادی غیر مولد نظم بازار را بر هم بزنند. بااین‌حال طبق آمار تحقیقاتی تمام افراد جامعه شامل این طرح نمی‌شوند و فقط 5 درصد از جامعه باید برای سرمایه‌های خود مالیات بر‌ عایدی‌ سرمایه بپردازند.

بازار مسکن

یکی از مهم ‌ترین حوزه ‌های مالیاتی مربوط به بازار ملک می ‌باشد. زمانی که شمای یک ملک مسکونی یا غیر مسکونی را می‌خرید و پس از مدت‌زمان مشخصی آن را به فروش می‌رسانید، باید برای سود ناشی از فروش ملک مالیات پرداخت کنید. قوانین متفاوتی برای تعیین میزان مالیات فروش ملک وجود دارند که برای اطلاع از آن‌ها باید از کارشناسان مربوطه کمک بگیرید.

بااین‌حال طبق جدول مالیات بر عایدی سرمایه اگر فاصله خرید و فروشم ملک مسکونی یا غیر مسکونی، از یک بازه زمانی مشخص کوتاه‌تر باشد، به آن دارایی مالیات تعلق می‌گیرد. چرا که در این شرایط فرض بر این است که صاحب مال فعالیتی غیر مولد انجام داده و کسب سود کرده است. هدف اصلی تعیین این نوع مالیات نیز، جلوگیری از ایجاد حباب و التهابات در بازار مسکن می‌باشد.

اگر ملک به میزان یک سال نگهداری شود به مقدار ۶۰ درصد، مالیات به آن تعلق خواهد گرفت. اما اگر نگهداری آن ملک بیش از ۵ سال باشد؛ مالیات مسکن به ۵ درصد خواهد رسید. اطلاعات زیر در رابطه با مالیات بر عایدی سرمایه در بازار مسکن می ‌باشد.

اگر ملک زیر یک سال به فروش برسد؛ میزان مالیات آن ۶۰ درصد از سود خواهد بود. اما در سال دوم ۴۰ درصد از سود، در سال سوم ۲۰ درصد از سود و در سال چهارم ۱۰ درصد از سود و اگر بعد از ۵ سال به فروش برسد ۵ درصد از سود، میزان مالیات آن خواهد بود.

معافیت ‌های مالیاتی در بازار مسکن

 طبق تبصره ماده ۱۳ در این طرح مالیات هر شخص حقیقی که دارای همسر و فرزند بالای ۱۸ سال باشد و به آنها ملک مسکونی تعلق نداشته باشد؛ می ‌تواند تا سقف ۴ ملک را با دوره تملک بیش از دو سال را دارا باشد که می ‌تواند از موضوع مالیات مطرح شده معاف شود. البته شایان ذکر است که از این امتیاز در ۵ سال گذشته استفاده نکرده باشد.

در خصوص زمین‌ هایی که استفاده کشاورزی از آنها می ‌شود؛ اعم از زمین ‌های زراعی یا باغ ‌ها که خارج از حریم شهری باشند معاف از مالیات بر عایدی هستند.اما شرط اینکه بتوان از این معافیت استفاده کرد این است که دوره تملک اراضی نام برده بالای ۳ سال باشد و در حداقل ۳ سال از دوره ۵ ساله به تاریخ فروش زیر کشت باشند.

برای ملک‌هایی که پس از اخذ پروانه ساختمانی و پیش از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی برای اولین بار به فروش می‌رسندف مالیات بر عادی سرمایه لحاظ نمی‌شود. البته به این شرط که  از تاریخ اخذ اولین پروانه ساختمانی بیش از 4 سال نگذشته باشد. همچنین املاکی نیز که در قالب ارث، وضعیت، جهیزیه یا مهریه به افراد تعلق می‌گیرند، معاف از مالیات بر عایدی‌ سرمایه هستند. بنابراین مالیات مهریه به املاک تعلق نمی گیرد.

بازار خودرو

مالیات بر عایدی سرمایه خودرو نوعی از مالیات است که از انتقال و فروش ماشین از فروشندگان دریافت می‌شود.  بر اساس طرح مالیا‌ت‌ بر عایدی سرمایه، این نوع مالیات صرفا برای فروش و انتقال خودروهای مازاد بر مصرف، نسبت به فروشنده و خریدار اعمال می‌شود. داشتن خودروهای مصرفی تا یک خودرو برای مصرف و بیع و انتقال آن از مالیات بر عایدی سرمایه‌ خودرو معالف است. این بازار نیز جزء بازارهایی محسوب می‌ شود که شامل این مالیات خواهد بود. اگر خودرو به مدت کمتر از یک سال نگهداری شود ۳۰ درصد مالیات آن باید پرداخت شود. اما اگر بیش از سه سال از خودرو نگهداری شود مالیاتی به آن تعلق نخواهد گرفت.

اطلاعات آن به شرح زیر است:

نگهداری خودرو کمتر از یک سال شامل مالیات ۳۰ درصد از فروش خواهد بود. اما اگر بین ۱ تا ۲ سال نگهداری شود ۲۰ درصد است. اما بیش از دو سال نگهداری شود ۱۰ درصد از سود و اگر بیش از ۳ سال نگهداری شود؛ معاف از مالیات عایدی سرمایه خواهد بود.

معافیت ‌های بازار خودرو

به تعداد اعضای یک خانوار تا سقف ۴ خودرو تعلق می گیرد. این تعداد از معافیت مالیاتی برخوردار است. اما در صورت بیشتر شدن خودرو ها مالیات بر آن ها مشمول خواهد شد. خودروهای دارای پلاک شخصی و متعلق به اشخاص غیر تجاری بالای 18 نیز که دوره تملک آن‌ها بیش از دو سال است، معاف از مالیات هستند. البته این خودرو باید تنها وسیله نقلیه‌ای باشد دارای پلاک شخصی باشد که به او تعلق دارد. از سوی دیگر برای بهره‌مندی از طرح معافیت مالیات بر عایدی سرمایه خودرو، اتومبیل خریداری شده باید به مدت بیش از 3 سال در تملک شما باشد.

مالیات بر عایدی طلا، ارز و رمز ارز

طرح مالیات‌‌ بر عایدی سرمایه برای طلا و جواهرات و ارزها نیز قوانین مالیاتی مشخصی در نظر گرفته است؛ زیرا فعالیت مستمر برای کسب سود بالا و ایجاد تقاضای کاذب برای خرید یا فروش کالا، منجر به ایجاد ناامنی در بازار می‌شود. از سوی دیگر سکه، طلا، ارز و رمزارزها از جمله بازارهایی هستند که سود بسیار زیادی را نصیب سرمایه‌گذارن می‌کنند.

به همین دلیل اتخاذ مالیات بر عایدی سرمایه در این بازارها، نقش مهمی در مهار و کنترل بازار سکه، طلا و ارز دارد. بر همین اساس برای نگهداری نمودن طلا و ارز کمتر از یک سال مالیات ۳۰ درصدی برای آن لحاظ خواهد شد. اما بین ۱ تا ۲ سال مالیات آن ۲۰ درصد و اگر بیشتر از دو سال نگهداری شود ۱۰ درصد مالیات بر آن تعلق خواهد گرفت.

معافیت مالیات بر طلا و ارز

شخص حقیقی که دارای بالای ۱۸ سال ‌باشد و میزان فروش آن معادل با ۲۰۰ گرم طلا ۱۸ عیار باشد معاف از مالیات بر سرمایه عایدی خواهد بود. البته برخورداری از این معافیت تا سقف مذکور می ‌باشد و شخص در ۵ سال گذشته از این معافیت استفاده نکرده باشد. افرادی هم که کمتر از ۲۰۰۰ یورو داشته باشند که معادل ۲۴۰۰ دلار خواهد بود از پرداخت این مالیات معاف خواهند بود.

اجرای طرح مالیات سرمایه

طراحی بستر اجرایی مالیات سرمایه به عهده سازمان امور مالیاتی و قانون این مالیات بر عهده مجلس شورای اسلامی است. البته هنوز شرایط ساز و کار این قانون و اجرایی شدن آن در کشور فراهم نیست و بایستی مسئولان اقدامات مورد نیاز را برای ثبت خرید و فروش فراهم نمایند.

دیگر جزئیات قانون این مالیات در خصوص نحوه محاسبه کردن مالیات بر عایدی رمز ارزها می ‌باشد. برای برخی این سوال مطرح است که تورم نرخ محاسبه آن به چه صورت است؟ و آیا کلیات این قانون در حال حاضر به تصویب رسیده است؟

با توجه به گفته‌هایی که ارائه شد دولت به اتکای دریافت مالیات و عوارض از شهروندان می‌تواند اداره کشور را بر عهده بگیرد. مالیات‌ها دارای دو دسته مستقیم و غیر مستقیم می ‌باشند که وجه مشترک آنها صرفاً به موجب قانون قابل دریافت است و در محل تعیین شده به مصرف رفاه و توسعه کشور خواهد رسید.

 یکی از اهداف دریافت کردن مالیات می ‌توان به کاهش شکاف و فاصله طبقه غنی و فقیر اشاره نمود. بنابراین این کار برای جلوگیری از ایجاد سوداگری در برخی از بازار ها همچون املاک، اوراق بهادار، سکه و ارز، طلا و خودرو اشاره کرد. بنابراین یکی از انواع مالیات‌ هایی که در این مورد بسیار حائز اهمیت است مالیات بر عایدی سرمایه می ‌باشد.

مالیات ‌های مستقیم بدون هیچ واسطه‌ای از درآمد و دارایی مشمولان دریافت خواهد شد. اما مالیات غیر مستقیم در واقع مصرف کنندگان کالا و خدمات بایستی آن را پرداخت کنند که مالیات بر ارزش افزوده یک نوع مالیات غیر مستقیم محسوب می شود. اما مالیات بر عایدی سرمایه از مالیات‌های مستقیم محسوب خواهد شد.

این مالیات قشر ثروتمند و مرفه جامعه را هدف خود قرار داده است که معمولاً مالیات به صورت مستقیم از آنها دریافت خواهد شد.

نحوه پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه

 در این خصوص ممکن است برای افرادی این سوال مطرح شود که چگونه می‌ توانند این مالیات را پرداخت کنند و افرادی که برای انعقاد معاملات مشمول این مالیات هستند؛ بایستی اظهارنامه مالیاتی تنظیم کنند؟ و از این طریق مالیات را پرداخت نمایند؟ آیا برای پرداخت این مالیات ساز و کار دیگری هم پیش بینی شده است که در هر صورت مودیان پرداختی خود را انجام دهند؟

در پاسخ به این سوالات باید گفت که هنوز تکلیف نحوه پرداخت این مالیات مشخص نشده است. ولی اگر این قانون به تصویب نهایی برسد برای پرداخت آن، مودیان مشمول مالیات بایستی از طریق سامانه و از طریق استعلام پرونده مالیاتی خود که از طریق سازمان امور مالیاتی کشور می ‌باشد قبض ‌های مالیاتی خود را مشاهده و بر اساس آن اقدام به پرداخت نمایند.

مالیات بر عایدی سرمایه فقط در زمان فروش دارایی‌ها به آن‌ها تعلق می‌گیرند؛ بنابراین تا زمانی که این دارایی‌ها را در اختیار دارید شامل هیچ‌گونه مالیاتی نمی‌شوند. به‌ عبارت‌ بهتر تمام دارایی‌هایی که پتانسیل واسطه‌گری و کسب سود در ان‌ها وجود دارند، باید مالیات‌ بر عایدی سرمایه آن‌ها پرداخت شود.

برای پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه، بازه‌های زمانی تعین شده برای پرداخت مالیات اهمیت فراوانی دارند. هر چه بازه زمانی خریدوفروش کوتاه‌تر باشند، مالیات بیشتر است. بر طبق این دستورالعمل، این نوع مالیات بر اساس روش پلکانی عمل می‌کند.

مهم‌رین منبع مالیات بر عایدی سرمایه که امروزه توجه بیشتر افراد جامعه را به خود جلب کرده، مالیات بر عایدی مسکن و سهام است. با ما همراه باشید تا در ادامه بیشتر این دو مورد را توضیح بدهیم. در حال حاضر برای پرداخت نمودن مالیات بر خودرو و سکه این مورد انجام می ‌شود.

مالیات بر ضرر سرمایه

درکنار طرح مالیات بر عایدی سرمایه برخی سوال بسیاری از افراد این است که در صورت زیان، آیا مالیات بر‌ عایدی سرمایه را باید پرداخت کرد یا نیازی به انجام این کار نیست؟ در پاسخ باید گفت که این نوع مالیات به‌صورت کلی تعیین و محاسبه می‌شود. به‌عنوان مثال اگر شما از یک معامله 700 میلیون تومان سوده کرده باشید و معامله دیگر 300 میلیون ضرر را به شما وارد کند، در مجموعه شما 400 میلیون تومان سود کرده‌اید. مالیات بر عایدی سرمایه متناسب با پروتکل‌های تعیین شده برای این 400 میلیون تومان محاسبه می‌شود و شما باید مالیات این مبلغ را بپردازید.

از سوی دیگر اگر در یک بازه زمانی تمام معاملات شما با ضرر همراه باشند، میزان ضرر شما در حساب معاملاتی اعمال شده و از سود دوره بعدی کم می‌شود. به عبارت بهتری شما در دوره بعدی به همین میزان می‌‌توانید از معافیت مالیاتی استفاده کنید.

میزان مالیات بر عایدی سرمایه چقدر می ‌باشد؟

 میزان این مالیات در رابطه با خودرو، طلا، مسکن و ارز کاملاً به صورت تفکیک شده در طرح مجلس شورای اسلامی تعیین شده می ‌باشد که مابین صفر تا ۴۰ درصد در نوسان خواهد بود.

مالیات بر عایدی سرمایه‌؛ قانونی بر اساس اصل منفعت

هدف از دریافت مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟ آیا افرادی که در جامعه کم درآمد هستند باید این مالیات را پرداخت نمایند؟ با توجه به توضیحات قبل این مالیات یک ابزار سیاست گذاری و تنظیم گری در جامعه است و فقط از سوداگران اخذ خواهد شد. این مالیات را می ‌توان بر اساس اصل منفعت دانست. مثلاً افرادی که از یک معامله دارایی، سودی کسب نکرده باشند و هدف آن ‌ها تقاضای مصرفی خرید و فروش بوده؛ مشمول پرداخت این مالیات نخواهند بود.