آشنایی کامل با حسابداری پیمانکاری
حسابداری پیمانکاری چیست؟
حسابداری پیمانکاری عبارتی است که ممکن است آن را بارها شنیده باشید اما متوجه معنا و مفهوم دقیق آن نشده باشید. و یا ممکن است شما صاحب یک شرکت پیمانکاری باشید و در حال حاضر و یا در آینده پروژه های پیمانکاری زیادی را به دست بگیرید، پس خیلی مهم است که با عباراتی از این قبیل آشنایی کامل داشته باشید. در ادامه ما به طور کامل حساب و کتاب های مربوط به پیمانکاری و موارد مربوط به آن را به طور مفصل و واضح توضیح خواهیم داد، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
در واقع برای آشنایی با پیمانکاری حسابداری باید توجه داشت که در همه جای دنیا تمام پروژه ها و برنامه های مهم، بزرگ و دارای اهمیت که نیاز به اجرا شدن دارند، مجموعه ای از اقدامات را میطلبند تا در نهایت به نتیجه مطلوب کارفرمای آن برسند.
و این پروژه ها توسط مناقصه های مختلفی که دولت آن ها را برگزار می کند به شرکت های متقاضی و البته دارای صلاحیت داده می شوند تا اقدامات مورد نیاز را بر روی آن ها پیاده سازی کنند. و باید توجه کنید که هیچکدام از مراحل پیمانکاری بدون قرارداد انجام نمی شوند.
پروژه های پیمانکاری
برخی از پروژه هایی که به صورت پیمانکاری انجام می شوند به این ترتیب هستند: پروژه های ساخت هواپیما، برج سازی، ساخت جاده ها، آسفالت کردن، برج سازی، راه سازی و غیره.
و وقتی یک شرکت یا سازمان در یک مناقصه می تواند یک پروژه را از آن خود کرده و روی آن کار کند، با دولت قرارداد پیمانکاری می بندد تا هم آن شرکت، موارد قابل انتظار را در زمان مناسب و به بهترین شکل آن انجام دهد، و هم دولت در زمان تعین شده هزینه را تماما به آن شرکت پرداخت کند.
در آخر کار، تمام کارها و مسائل مالی مربوط به پروژه را با عبارت حسابداری پیمانکاری تعریف میکنند. یا حتی برای توضیح دقیق تر، می توانیم اینگونه در نظر بگیریم که سیستم حسابداری پیمانکاری بخشی از پروسه یک عملیات پیمانکاری است و عملیات مربوط به قراردادها و پروژهها را به شکلی مستقل از دید پیمانکار جلو می برد.
چرا حسابداری پیمانکاری دارای اهمیت است؟
حالا نوبت آن است که اهمیت حسابداری را در پروژه های پیمانکاری بررسی کنیم. یکی از اصلی ترین دلایلی که رعایت این مبحث را بیان می کند، مدیریت هزینه هاست. مثلا این امکان وجود دارد که در یک پروژه، پیمانکار آن قیمتی حدودی را برای کل پروژه اعلام کند. اما در طول پروژه هزینه های پیش بینی نشدهای نیاز باشد.
اگر حسابداری پیمانکاری به درستی صورت گرفته و رعایت شده باشد این هزینه ها به راحتی تامین خواهند شد. زیرا در عرصه حسابداری آن ها را با عنوان هزینه جانبی می شناسیم و مقداری را برای این دست مشکلات و موارد دیگر کنار گذاشته ایم.
وظایف حسابداری پیمانکاری و نحوه ثبت مخارج و هزینه ها
حسابداری پیمانکاری یکی از حوزه های تخصصی حسابداری است که به ثبت و نظارت بر هزینه ها، درآمدها و سود و زیان پروژه های پیمانکاری می پردازد. به طور خاص، ثبت دقیق هزینه ها و مخارج این اطمینان را می دهد که پیمانکار بتواند تحلیل درستی از وضعیت مالی پروژه به دست آورد و مشخص کند که آیا در حال سودآوری یا زیان دهی است.
انواع هزینه در حسابداری پیمانکاری
در حسابداری پیمانکاری، هزینه ها به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:
هزینه های مستقیم:
این هزینه ها شامل هزینه هایی هستند که به طور مستقیم با اجرای پروژه مرتبط اند. به عنوان مثال:
- دستمزد کارگران
- خرید مصالح و مواد اولیه
- هزینه های حمل و نقل مواد
ثبت دقیق این هزینه ها سبب می شود تا بتوان بررسی کرد که آیا هزینه های مرتبط با پروژه در چارچوب بودجه پیش بینی شده قرار دارند یا خیر.
هزینه های غیر مستقیم:
هزینه های غیر مستقیم شامل هزینه هایی هستند که به طور غیر مستقیم بر پروژه تأثیر می گذارند و نمی توان به سادگی آن ها را به یک پروژه خاص نسبت داد. به عنوان مثال:
- هزینه های اداری
- اجاره دفتر
- هزینه های عمومی و سربار
هزینه های بی ارتباط:
- این دسته شامل هزینه هایی است که ارتباطی با پروژه جاری ندارند. به عنوان مثال:
- هزینه های ماشینآلات
- هزینه های تحقیق و توسعه که برای پروژه های دیگر تخصیص یافته اند.
نحوه ثبت هزینه ها
برای ثبت هزینه ها در حسابداری پیمانکاری، می توان از نرم افزارهای حسابداری استفاده کرد یا ثبت ها را به صورت دستی انجام داد. مراحل ثبت هزینه ها به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- جمع آوری اطلاعات: تمامی فاکتورها، رسیدها و مستندات مرتبط با هزینه ها را جمع آوری کنید.
- طبقه بندی هزینه ها: هزینه ها را طبق دسته بندی های فوق به هزینه های مستقیم، غیر مستقیم و بی ارتباط تقسیم کنید.
- ثبت در دفاتر حسابداری: با توجه به نوع هزینه، آن ها را در حساب های مربوطه ثبت کنید.
- بررسی و تطبیق: پس از ثبت، حتماً هزینه ها را بررسی کرده و با بودجه پیش بینی شده تطبیق دهید.
- خلاصه سازی و گزارش گیری: در انتهای دوره، خلاصه ای از هزینه ها و درآمدها تهیه کرده و تحلیل های لازم را برای مدیران مربوطه ارائه دهید.
ارکان اصلی پیمانکاری
عملیات پیمانکاری به سه رکن اصلی تقسیم می شود:
- کارفرما: شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که طرف اول قرارداد است. کارفرما مسئول تأمین منابع مالی و ارائه نیازمندی ها به پیمانکار است.
- پیمانکار: شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که طرف دوم قرارداد است و کلیه مسئولیت های اجرای پروژه بر عهده او میباشد.
- قرارداد: واسطه ای است که ارتباط بین کارفرما و پیمانکار را تنظیم می کند. این سند شامل جزئیات مربوط به تعهدات طرفین، مدت زمان، مبلغ قرارداد و موارد دیگر است.
کار گواهی شده و کار گواهی نشده
کار گواهی شده به عملیاتی اشاره دارد که در آن پیمانکار، بر اساس درصد پیشرفت کار، صورت وضعیتی تهیه و به کارفرما ارائه می کند. اگر این صورت وضعیت مورد تایید کارفرما قرار گیرد، به عنوان کار گواهی شده شناخته می شود و می تواند منجر به دریافت بخشی از وجه قرارداد شود.
در مقابل، کار گواهی نشده به وضعیت هایی اشاره دارد که پیشرفت کار مطلوب نبوده و صورت وضعیت مربوطه توسط کارفرما تایید نمی شود. در این شرایط، پیمانکار نمی تواند از کارفرما هزینه ای را دریافت کند.
بیمه و مالیات در پیمانکاری
موضوع بیمه و مالیات برای پیمانکاران از اهمیت بالایی برخوردار است. طبق قوانین موجود، کارفرما موظف است ۵% از هر صورت وضعیت را کسر کرده و نزد خود نگه دارد.
در قراردادهای مشاوره ای، حق بیمه شامل ۱۴% ناخالص کارکرد و ۶/۱% بیمه بیکاری است. این حق بیمه بین پیمانکار و کارفرما تقسیم می شود (۳/۶% پیمانکار و ۱۲% کارفرما).
در قراردادهای اجرایی، حق بیمه شامل ۶% ناخالص کارکرد و ۰۶/۰% بیمه بیکاری است (۶/۱% پیمانکار و ۵% کارفرما).
مدیریت هزینه در پیمانکاری
مدیریت هزینه در عرصه پیمانکاری شامل برآورد هزینه، بودجه بندی و کنترل هزینه است. این فعالیت ها به کسب اطمینان از اجرای بدون نقص پروژه کمک می کند و شامل ورودی ها، ابزار و تکنیک های خاص خود می باشد.
قانون کار و تأمین اجتماعی
قانون کار به طور کلی قرارداد کار را به عنوان سندی تعریف می کند که به موجب آن کارگر موظف به انجام کار برای کارفرما به ازای دریافت حق الزحمه می باشد. در صورت عدم انجام تعهدات، قرارداد به حالت تعلیق در می آید.
قانون کار برای قرارداد کار ارائه یک تعریف کلی دارد. در این تعریف قرارداد سندی است که به وسیله آن کارگر باید در ازای دریافت حق الزحمه کاری را در مدت زمان معلوم برای کارفرما انجام دهد. چنان چه یکی از طرفین تعهدات خود را متوقف کند قرارداد به حالت تعلیق در می آید.
چنانچه کارفرما بعد از اتمام حالت تعلیق کارگر را نپذیرد، کارگر می تواند تا مدت زمان30 روز به هیات تشخیص ( اگر عذر موجه باشد) مراجعه کند و کارفرما را موظف کند آن را بپذیرد. اگر کارفرما بتواند اثبات کند که عذر کارگر موجه نبوده است، به ازاء هر سال سابقه کار 45 روز آخرین مزد کارگر را پرداخت کند.
تعاریفی برای قانون تامین اجتماعی
کمک هزینه ازدواج مبلغیست که اگر بیمه شده مشمول آن شود هزینه های ناشی از ازدواج را تا حدودی جبران نماید.
هزینه ای که به جای حقوق به بیمه شده پرداخت می شود غرامت دستمزد نام دارد. در زمانی که فرد به دلیل بارداری و یا بیماری توانایی اشتغال در محل کارخود را ندارد این مزیت شامل حالش می شود.
به خانواده بیمه شده جهت تامین هزینه های مورد نیاز کمک هزینه کفن و دفن پرداخت می شود.
تعریف قرارداد کار
قانون کار تعریف کلی از قرارداد کار ارائه می دهد که به موجب آن، کارگر موظف است در ازای دریافت حق الزحمه، کاری را به مدت معلوم برای کارفرما انجام دهد. در صورتی که یکی از طرفین (کارگر یا کارفرما) تعهدات خود را متوقف کند، قرارداد به حالت تعلیق در می آید.
استانداردهای حسابداری پیمانکاری
استانداردهای حسابداری پیمانکاری، به ویژه استاندارد شماره 9، چارچوبی را برای شناسایی و ثبت درآمد و هزینه های مربوط به پیمان های بلند مدت ارائه می کند. در ادامه، برخی نکات کلیدی و مهم این استانداردها را بررسی می کنیم:
تعریف پیمان بلند مدت
پیمان بلند مدت به قراردادی اطلاق می شود که هدف آن طراحی، تولید یا ساخت دارایی های قابل توجه یا ارائه خدماتی خاص است و معمولاً اجرای آن در چند دوره مالی مختلف انجام می شود.
انواع پیمان ها
در استاندارد شماره 9، به دو نوع اصلی پیمان اشاره شده است:
پیمان مقطوع: در این نوع پیمان، پیمانکار و کارفرما بر روی یک مبلغ ثابت برای کل پروژه به توافق می رسند. پیمانکار تحت این قرارداد با نرخ ثابت هر واحد از کار را انجام می دهد.
در این روش، میزان درآمد و هزینه ها باید در هر دوره مالی به دقت شناسایی و ثبت شوند تا میزان سود یا زیان پیمان در طول زمان مشخص شود.
پیمان امانی: در پیمان امانی، مخارج پرداختشده به پیمانکار بر اساس هزینه های واقعی گزارش می شود و دستمزد پیمانکار به عنوان درصدی از این هزینه ها محاسبه می گردد.
این نوع پیمان معمولاً زمانی استفاده می شود که هزینه های پروژه به سختی قابل پیش بینی هستند و خطرات بیشتری در زمان های غیرقابل پیش بینی وجود دارد.
شناسایی درآمد و هزینه ها
بر اساس استاندارد شماره 9، پیمانکار باید درآمد و هزینه های مرتبط با پیمان را به طور مستمر در طول مدت پیمان شناسایی کند.
برای پیمان های مقطوع، معمولاً روش درصد تکمیل برای شناسایی درآمد و هزینه ها استفاده می شود، که بر اساس میزان پیشرفت کار در پروژه انجام می گیرد.
خدمات تکمیل پروژه
هنگام پایان پروژه، پیمانکار باید به صورت دقیق محاسبات نهایی را انجامداده و میزان درآمد و هزینه های واقعی را با برآوردها مقایسه کند. هرگونه اختلاف باید به درستی شناسایی و ثبت شود، تا گزارشگری مالی دقیق تری به ذینفعان ارائه شود.
گزارشگری مالی
پیمانکاران باید اطلاعات دقیقی از وضعیت مالی مرتبط با پیمان های خود در صورت های مالی خود ارائه دهند. این اطلاعات شامل درآمد شناسایی شده، هزینه های واقعی و برآوردهای باقی مانده پروژه می باشد.
روش های اجرای حسابداری پیمانکاری
موضوع بسیار مهمی که در پروژه های پیمانکاری وجود دارد، تفکیک هزینه های آن پروژه می باشد. به این دلیل که سود به دستآمده در طول کار باید در یک بازه زمانی مشخص تقسیم شود.
تعیین روش حسابداری، به هر دو طرف آن قرارداد کمک می کند که ساز و کار دقیق و منسجمی برای پیش بینی درآمد و هزینه هایشان داشته باشند. برای پیاده کردن و اجرای حسابداری پیمانکاری در عملیاتی که در دست دارید دو روش وجود دارد که در برخی از پروژه های پیمانکاری، از ترکیب این دور روش هم ممکن است استفاده شود.
۱.روش کار تکمیل شده
در روش کار تکمیل شده تمامی فرآیندهای مرتبط با حسابرسی تا پایان پروژه و یا تا زمان رسیدن به حد قابلتوجهی از تکمیل پروژه، به تاخیر می افتد. همچنین چون محاسبات به صورت یک جا صورت می گیرند، دیگر نگرانی از بابت نوسانات قیمت ها وجود نخواهد داشت. از اصلی ترین ایرادات این روش، تحمیل بار مالیاتی سنگین به طرفین قرارداد می باشد.
۲.روش درصد پیشرفت کار
در این روش، سود، زیان، درآمدها و هزینه های مربوط به هر یک از مراحل پروژه به صورت جداگانه، بررسی می شود. یکی از مزیت های این روش این است که پیشرفت پروژه به صورت مرحله به مرحله قابل رویت است. همچنین امکان پیش بینی هزینه ها، سود آینده شرکت و نیز افزایش مسئولیت پذیری طرفین را به همراه دارد.
در این مورد پیمانکار می تواند هزینه های دقیق هر مرحله از پروژه را محاسبه کرده و به کارفرما اطلاع دهد. در نتیجه طرفین قرارداد، هردو در جریان وضعیت مالی پروژه هایشان قرار خواهند گرفت.
مهم ترین مواردی که باید در قرارداد ذکر کنید
- ذکر نام طرفین قرارداد
- اشاره به موضوع قرارداد
- تعیین مبلغ قرارداد
- تعیین مدت زمان برقراری قرارداد
- تعهدات و اختیارات کارفرما
- تاییدات و تعهدات پیمانکار
- ضمانت نامه انجام تعهدات
- تعیین پیش پرداخت و ترتیب واریز
- جریمه تاخیر
مراحل اجرای حسابداری پیمانکاری
1: مطالعات مقدماتی طرح عملیات که شامل مخارج اولیه طرح می شود.
2: ارجاع کار به پیمانکار مورد نظر از طریق خرید اسناد شرکت در مناقصه.
3: تسلیم ضمانت نامه
4: عقد قرارداد با پیمانکار که دارای مراحل آن به این شرح است:
- اختصاص یک شماره خاص و حساب جداگانه برای هرکدام از قرارداد ها
- انتقال تمام هزینه های شرکت در مناقصه به حساب قرارداد
- صدور ضمانت نامه انجام تعهدات
- ابطال ضمانت نامه شرکت در مناقصه
- ضمانت نامه پیش پرداخت
- دریافت پیش پرداخت
5: شروع عملیات پروژه که شامل مراحل زیر می باشد:
- ارتباط دفتر مرکزی با کارگاه
- مصالح و مواد پای کار
- مخارج اجرای طرح
- مخارج کارگاه
- تهیه گزارش وضعیت نقدینگی
- مخارج اجرای طرح توسط دفتر مرکزی
- در نظر گرفتنِ دستمزد کارگران و سرپرستان کارگاه
6: این مرحله آخرین مرحله کار و خاتمه آن است. چنانچه فرض شود که کار خاتمه یافتهاست، بقیه مراحل به شرح زیر می باشند.
- تحویل موقت کار
- باطل کردن ضمانت نامه پیش پرداخت
- باطل کردن ضمانت نامه انجام تعهدات
- هزینه های بعد از تحویل موقت
- تهیه صورت وضعیت قطعی
- استرداد نصف سپرده حسن انجام کار
- تحویل قطعی کار
- استرداد نصف دیگر سپرده حسن انجام کار
- انتقال سود و بستنِ حساب پیمان تکمیلشده
جمع بندی
به طور خلاصه در مقاله بالا گفتیم که حسابداری پیمانکاری یعنی دسته بندی و رسیدگی به تمام امور مالی مربوط به یک پروژه یا عملیات که به یک پیمانکار یا شرکت هایی که به صورت پروژه ایی کار می کنند، سپرده می شود.
همچنین خوب است بدانید که در یک قرارداد مربوط به این نوع از حسابداری ۳ رکن اصلی وجود دارند و در طی قرارداد باید تمام مزایا و ویژگی های آن ها نظر گرفتهشود. این ۳ رکن شامل کارفرما، پیمانکار و قرارداد میشود و تک تک آن ها غیر قابل تغییر هستند.
همچنین تمامی پروژههای پیمانکاری به دو روش انجام می شود و پیمانکار از هر روشی که استفاده کرد باید تا آخر پروژه از آن روش و بند های آن به درستی تبعیت کند. بهتر است مقاله کدینگ حسابداری پیمانکاری و حسابرسی پیمانکاری را در ادامه این نوشته مطالعه نماید.
دیدگاهتان را بنویسید