مرخصی زایمان، شرایط و مدارک آن!
مرخصی چیست و انواع کدام است؟
پیش از آن که به مرخصی زایمان بپردازیم، قصد داریم شما را با مفهوم مرخصی و انواع آن آشنا سازیم. بدین ترتیب درک تعریف مرخصی زایمان و ضرورت استفاده از آن برای شما راحت تر خواهد بود. زمانی که میان نیروی کار و کارفرما قرارداد کاری منعقد شود، قطعا شرایط و زمان بندی کار نیز مشخص خواهد شد. لذا بنا به مفاد این قرارداد نیروی کار موظف به حضور در محل کار به مدت معین خواهد بود.
ساعات و روزهای کاری در قرارداد به صورت دقیق مشخص می شوند. اما زندگی انسان سرشار از حوادث و اتفاقات خوب و بد فراوان است. لذا به موجب هر یک ممکن است نیازمند ترک محل کار خود باشد. تفریح، بیماری، فوت بستگان، زایمان، تصادف و … همگی از عللی است که می تواند شخص را از محل کار خود به دور نگه دارد. لذا در قانون کار برای هر یک از این رویدادها قوانین مرخصی مناسب و درخوری پیش بینی شده است.
مرخصی ها در دسته های مختلفی از جمله، مرخصی زایمان، مرخصی استعلاجی، مرخصی پاس شیر، مرخصی فوت بستگان درجه یک، مرخصی ساعتی، مرخصی ازدواج، مرخصی حج و مرخصی بدون حقوق قرار می گیرند. هر یک از این موارد دارای شرایط و قوانین خاص خود هستند. مثلا به بعضی از آن ها حقوق تعلق گرفته و به بعضی از آن ها تعلق نمی گیرد.
بعضی از این موارد دارای محدودیت زمانی بوده و بعضی دیگر این گونه نیستند. بعضی از انواع مرخصی به همه نیروهای کار تعلق می گیرند و بعضی دیگر تنها مختص گروهی خاص می باشند. در بعضی از این مرخصی ها پرداخت حقوق به عهده کارفرما در بعضی دیگر به عهده سازمان تامین اجتماعی است. هزاران قانون و تفاوت دیگر نیز میان انواع مرخصی وجود دارد.
تعریف مرخصی زایمان و ضرورت استفاده از آن چیست؟
یکی از انواع مرخصی، مرخصی زایمان است که بنا به شرایطی به زنان و مادران تعلق می گیرد. در آخرین قانون موجود برای این بخش، این مرخصی دارای طول مدت 9 ماهه می باشد. در واقع دولت برای مادران شاغل امتیازی در نظر گرفته تا بتوانند پس از زایمان به زندگی و فرزند خود رسیدگی کنند. این مرخصی با سایر مرخصی ها فرق های زیادی دارد. به طوری که جز سابقه کاری به شمار آمده و عیدی، حقوق و دستمزد و سنوات نیز به فردی که در مرخصی زایمان قرار دارد تعلق خواهد گرفت. برای استفاده از این مرخصی زنان شاغل باید حتما سابقه بیمه حداقل 60 روزه داشته باشند.
بنا به نظر دولت ها و حاکمیت های مختلف در سراسر جهان، بحث مادر شدن و فرزندآوری مقوله ای بسیار مهم در کشورداری به شمار می آید. چرا که نیروی انسانی از مهم ترین منابع هر کشوری محسوب می شود. حال آن که زنان جامعه، نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و در واقع نیمی از نیروی انسانی هر مملکتی می باشند. لذا برای آن که بتوان میان استفاده از نیروی کار جامعه زنان و وظیفه مادری آن ها تعادل برقرار کرد، باید امتیازاتی به آن ها تعلق گیرد.
زنان پس از زایمان، به طور معمول، بخشی از توان روحی و جسمی خود را از دست می دهند. علاوه بر آن برای رسیدگی به نوزاد خود و شیردهی به او نیازمند زمان هستند. چرا که بهترین تغذیه تا شش ماه برای کودک، شیر مادر می باشد. لذا در صورتی که به محل کار خود بازگردند از انجام این وظایف بازخواهند ماند. بنابراین استفاده از مرخصی زایمان برای آن ها ضروری می باشد.
مدت زمان مرخصی زایمان چقدر است؟
طول مدت مرخصی زایمان در گذشته برای بانوان تنها شش ماه بود. اما با توجه به نیاز مادر و کودک، در سال 1392 تصمیم بر آن شد تا این مدت به نه ماه افزایش پیدا کند. پیرو این مصوبه، همه ارگان ها و کارفرمایان وظیفه دارند تا با این مرخصی نه ماهه موافقت کرده و با زنان باردار نیز همکاری کامل داشته باشند. البته توجه کنید که این مرخصی برای بانوانی که زایمان سه قلو و بیشتر داشته اند، به یک سال افزایش می یابد. اما مادرانی که فرزند چهارم و بعد از آن را زایمان کنند، نمی توانند از این مرخصی بهره مند شوند.
قوانین بیمه بیکاری پس از مرخصی زایمان
بر اساس مقررات موجود، مرخصی زایمان به عنوان دوره تعلیق از کار در نظر گرفته می شود و زنان شاغل پس از اتمام این مرخصی می توانند به شغل قبلی خود بازگردند. در صورتی که کارفرما از پذیرش مجدد کارگر زن خودداری کند، این کارگر می تواند شکایتی را به هیئت های بررسی اختلافات کار ارسال کند.
اگر هیئت های مذکور تصمیم به بازگشت به کار صادر کنند، کارفرما ملزم به پذیرش مجدد کارگر است. در غیر این صورت، کارگر باید به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و درخواست بیمه بیکاری کند. سازمان تامین اجتماعی بعد از بررسی پرونده و سوابق پرداخت حق بیمه، به تناسب سابقه، مبلغی را به عنوان مقرری بیمه بیکاری تعیین می کند.
قوانین و شرایط دریافت مرخصی زایمان و کمک هزینه بارداری
- زن بیمه شده یا همسر بیمه شده مرد باید در یک سال قبل از زایمان حداقل 60 روز حق بیمه پرداخت کرده باشد تا بتواند از کمک هزینه بارداری استفاده کند.
- بیمه شده می تواند از خدمات پزشکی مربوط به معاینات پیش از زایمان و شرایط آن از سازمان تامین اجتماعی بهرهمند شود، به شرطی که در سال قبل از زایمان 60 روز حق بیمه پرداخت کرده باشد.
- بیمه شده می تواند به جای دریافت خدمات ذکر شده، درخواست وجه نقد از سازمان تامین اجتماعی کند.
- میزان این مبلغ بر اساس آیین نامه های تنظیم شده توسط هیئت مدیره و مصوب شورای عالی تعریف می شود
- مرخصی زایمان بعد از فرزند چهارم تعلق نمی گیرد، مگر در صورت فوت فرزندان قبلی
- اگر پزشک تامین اجتماعی تشخیص دهد که نوع کار برای زن باردار خطرناک است، کارفرما موظف است تا پایان بارداری، کار راحت تری به کارگر واگذار کند بدون اینکه از حقوق او کسر شود.
مدارک مورد نیاز برای مرخصی زایمان تامین اجتماعی
بر اساس بخشنامه جدید مرخصی زایمان در سال 1403، مدارک لازم برای درخواست مرخصی زایمان و دریافت حقوق شامل موارد زیر است:
- دفترچه بیمه یا کد بیمه تامین اجتماعی
- گواهی پزشکی
- خلاصه پرونده ترخیص از بیمارستان
- تصویر تمامی صفحات شناسنامه پدر و مادر
- شناسنامه کودک
مرخصی زایمان برای دو قلوها
با وجود افزایش نیاز به مراقبت برای نوزادان دو قلو، مدت زمان مرخصی زایمان برای آن ها مشابه نوزادان تک قلو است. اما مادرانی که سه قلو به دنیا آورند، می توانند مرخصیزایمان یک ساله یا بیشتر دریافت کنند.
بازگشت به کار بعد از مرخصی زایمان
قوانین به کارفرماها دستور می دهد که امنیت شغلی زنان باردار و مادران شیرده را تامین کنند. قرارداد کار مادران در دوران مرخصی به حالت تعلیق در می آید و آن ها باید پس از اتمام مرخصی به کار قبلی خود بازگردند. اگر یک مادر باردار دارای قرارداد موقت باشد، مدت مرخصی زایمان به مدت زمان قرارداد او افزوده می شود. کارفرما نمی تواند زنان باردار را در دوران بارداری، مرخصی زایمان یا دوران شیردهی اخراج کند.
محاسبه حقوق مرخصی زایمان
مدت زمان مرخصی زایمان معمولا 9 ماه است و در برخی موارد خاص می تواند تا 1 سال نیز افزایش پیدا کند. میزان حقوق مرخصی زایمان معادل دو سوم آخرین حقوق بیمه شده است. این حقوق بر اساس جمع مبالغ مشمول کسر حق بیمه در 90 روز آخر قبل از مرخصی و تقسیم بر تعداد روزهای کارکرد محاسبه می شود. حقوق مرخصیزایمان ممکن است به صورت یکجا یا ماهانه به بیمهشده پرداخت شود.
این قوانین و شرایط به زنان باردار کمک می کند تا در مدت بارداری و بعد از زایمان با آرامش بیشتری به کار و خانواده خود رسیدگی کنند.
اقدام برای استفاده از این مرخصی باید در چه زمانی صورت گیرد؟
برای استفاده از مرخصی زایمان باید پس از تولد نوزاد اقدامات قانونی صورت گیرد. چرا که این مرخصی مختص کسانی است که به تازگی مادر شده اند و برای سایرین کاربردی نخواهد داشت. برای طی مراحل قانونی این امر نیز باید مدارک نوزاد به سازمان ارائه شود. این مدارک در بخش های بعدی معرفی خواهند شد.
اما دقت کنید که عدم اطلاع از شرایط و قوانین این مرخصی سبب ایجاد دردسر برای مادران و زنان شاغل می شود. خانم های شاغلی که در بارداری خود دچار مشکلاتی هستند و نیاز به مرخصی دارند باید از مرخصی استعلاجی استفاده کرده و مرخصی زایمان به آن ها تعلق نمی گیرد. البته در شرایط خاص می توان در دوران بارداری، مرخصی زایمان را شروع کرد به شرطی که حداکثر شش ماه از این مرخصی در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد.
آیا می دانید کمک هزینه بارداری چیست؟
کمک هزینه بارداری به حقوق و دستمزدی گفته می شود که به مادران شاغل در دوران مرخصی تعلق می گیرد. لذا این کمک هزینه با مرخصیزایمان در ارتباط خواهد بود. این مبلغ دریافتی برای همه مادران به ویژه افرادی که سرپرست خانوار هستند بسیار مهم است. چرا که حقوق دریافتی توسط هر فرد نقش مستقیمی در شرایط اقتصادی و اجتماعی خانواده وی خواهد داشت. البته استفاده از مرخصی استعلاجی پیش از زایمان سبب می شود تا حقوقی به خانم های باردار پرداخت نشود.
میزان حقوق در زمان مرخصی زایمان
حقوق هر فرد حین مرخصی زایمان با دیگری متفاوت است. چرا که شرایط و نحوه محاسبه آن فرق می کند. مثلا به صورت عادی این مرخصی نه ماه به طول می انجامد اما مواردی وجود دارند که آن را به یک سال افزایش می دهند. در این مرخصی طولانی مدت برای محاسبه حقوق پرداختی باید دو سوم آخرین حقوق دریافتی فرد را در نظر گرفت. البته فرد مذکور باید تحت پوشش بیمه بوده و به اندازه حداقل 60 روز سابقه بیمه ای داشته باشد. این سابقه باید پیش از بارداری او به ثبت رسیدهباشد. در ضمن برای بهره مندی از حقوق در مرخصی زایمان، فرد نباید به همان کار یا کار دیگری در زمان مقرر برای مرخصی، اشتغال پیدا کند.
مرخصی دوران شیردهی چیست؟
همان طور که اشاره کردیم، طول مدت مرخصیزایمان نه ماه (در بعضی موارد یک سال) است. اما طبق دستور پزشکی و دین مبین اسلام، کودکان باید تا سن دو سالگی از شیر مادر خود استفاده کنند. لذا باید قوانینی برای یک سال و سه ماه دیگر در نظر گرفته شود. بدین منظور برای بانوان شیرده به ازای هر سه ساعت کاری، نیم ساعت مرخصی در نظر گرفته می شود. به این مرخصی پاس شیر نیز گفته شده که تا دو سالگی فرزند ادامه می یابد. لازم به ذکر است که این مرخصی جز ساعات کاری به شمار می آید. در ضمن مهیا ساختن شرایط برای نزدیک بودن مادر و فرزند در این ایام به عهده کارفرما می باشد.
آیا در مورد مرخصی زایمان آقایان چیزی می دانید؟
شاید برایتان جالب باشد که بدانید، مرخصی زایمان تنها متعلق به مادران نیست و به آقایان نیز تعلق می گیرد. چرا که نگهداری از فرزند تنها به عهده مادر نبوده و پدران نیز نقش مهمی در این زمینه به عهده دارند. لذا در کشورهای مختلف از جمله ایران پس از تولد فرزند، تحت شرایط خاصی به آقایان نیز مرخصی زایمان داده می شود. از جمله این شرایط شاغل بودن همسر و استفاده وی از مرخصی زایمان می باشد.
اگر همسر مردی خانه دار باشد و یا از مرخصی خود پس از زایمان استفاده نکند، وی نیز قادر به استفاده از مرخصی خود نمی باشد. گرچه این مرخصی تا پیش از سال 1392، 14 روز بود اما پس از تصویب ماده 103 این مرخصی کاهش پیدا کرد. لذا امروزه تنها سه روز مرخصی زایمان به آقایان تعلق می گیرد. بدین ترتیب آقایان نیز می توانند پس از زایمان، در کنار همسر خود باشند.
دیدگاهتان را بنویسید