نحوه حسابداری ارزهای دیجیتال و معرفی دارایی های غیر ملموس

آشنایی با مفهوم ارز دیجیتال یا رمز ارز

شاید برای تان سوال شده‌باشد که ارزهای دیجیتال یا رمز ارز (Cryptocurrency) جزو کدام دسته از دارایی ها قرار می گیرند. اگر قرار است درآمد در نظر گرفته شوند، پس حسابداری ارزهای دیجیتال به چه صورت انجام می شود؟

اگر قرار است که ارز دیجیتال برای خرید وسایل یا سرمایه گذاری مورد استفاده قرار گیرد، پس چرا مثل پول عمل نمی کند؟

برای پاسخ به این سوالات، ابتدا باید ببینیم که رمز ارز چه مفهومی دارد. بعد از آن به سراغ چگونگی حسابداری ارزهای دیجیتال می رویم.

رمز ارز، یک قالب یا نسخه ای دیجیتالی از واحد پول است. به همین دلیل، از آن می توان برای خرید و فروش هرگونه کالا یا خدمات استفاده نمود.

تمامی نقل و انتقالاتی که با رمز ارز انجام می شوند، به صورت ناشناس هستند. زیرا امنیت رمز ارزها توسط کدهای دیجیتالی تامین می شود. این کدها، از قانونی بودنِ استفاده یا خرید کریپتو (رمز ارز گاها به این صورت نامیده می شود) بوسیله رمزنگاری اطمینان حاصل می کنند.

آشنایی با شاخص های ارز دیجیتال

ارز دیجیتال با ورود خود به بازارهای جهانی، باعث به وجود آمدنِ چالش ها و مشکلات بسیاری برای حسابدارها و دفتردارها شده‌است. حسابدارها باید با مفهوم جدیدی سر و کار داشته باشند که کاملا در سطحی جدای از واحد پول است.

از آنجایی که ارز دیجیتال، اصلا مانند واحد پولی یا کالای مصرفی عمل نمی کند، صنعت ارزی را وادار کرده تا فرایندها و پروتکل های شکایتی را با این نوع از دارایی وفق دهد تا بتواند پا به پای این نوع جدید از دارایی و متغیرات اش بیاید.

اولین قدم برای آشنایی بیشتر با مفهوم حسابداری ارزهای دیجیتال، شناسایی مواردی است که شامل شاخص ­های رمز ارز می شوند.

این شاخص ها عبارت اند از:

1- دارایی های غیر ملموس.

2- دارایی های رمز ارزی.

آشنایی با دارایی های غیر ملموس

دارایی غیر ملموس، همان طور که از نام آن مشخص است، دارایی ای است که دارای ارزش بوده ولی به صورت فیزیکی در دست ما قرار ندارد. برای اینکه بهتر متوجه شویم، به این مثال ها توجه کنید.

نمونه های رایج دارایی غیر ملموس شامل شناخته شدن برند شرکتی یا سایت، مالکیت معنوی داشتن برای چیزی که ارزشمند است و همین طور اختراعاتی که تاییدیه ثبت را می گیرند.

در مقابل دارایی غیر ملموس، دارایی های عینی قرار دارند که علاوه بر ارزش، حضور فیزیکی هم دارند. به این نمونه­ ها توجه کنید: املاک، زمین، سهام و اوراق قرضه.

آشنایی با دارایی های رمز ارزی

دارایی های رمز ارزی، همان طور که در مطالب بالا به آن اشاره شد، واحد ارز دیجیتال است. البته این نوع از دارایی هم به صورت دیجیتالی است و هم توکن (Token). رمز ارزها بر اساس پلتفرم غیرمتمرکز بنا شده‌اند که بوسیله رمزنگاری، امنیت شان تامین و روی کدهای دیجیتالی حساب می شوند.

در گذشته، خرید و فروش با دارایی های رمز ارز غیر قانونی به شمار می رفت. اما این وضعیت هم با قوانینی که دولت ها درحال تصویب و اجرایشان هستند، دست­خوش تغییر شد. البته هنوز هم قانون گذاری برای ارز دیجیتال ادامه دارد.

بعضی اوقات، حسابدارها دارایی های رمز ارزی را به چشم دارایی غیر ملموس می بینند و گاهی هم به عنوان دارایی عینی.

حسابداری بیت کوین و دارایی های ارزی دیگر را چگونه باید انجام داد؟

برای حسابداری مالیاتی، حسابدارها باید به فکر استراتژی ارزش گذاری برای دارایی های رمز ارز باشند. زیرا افراد دولتی هنوز هم درحال بررسی، تصویب و قانون گذاری برای آیین نامه مناسب حسابداری ارزهای دیجیتال هستند.

سرمایه گذاران از طرف دیگر، باید نسبت به تمامی سوابقی که در زمینه ارز دیجیتال دارند، دقت زیادی به کار ببرند. زیرا مالیات، بر اساس ارزش منصفانه بازار رمز ارز هنگام اکتساب ارز دیجیتالی و همین طور هنگامی که دارایی مصرف شده، می باشد.

اثرات ارز دیجیتال بر حسابداری

حسابدارها شاید در بسیاری مواقع به ذهن شان خطور کرده که ارز دیجیتال قرار است چگونه بر زندگی شان تاثیر بگذارد؛ آن هم وقتی که تمام تلاش خود را می کنند تا دارایی های مراجعه کنندگان را حساب کنند.

باید بگوییم که این تاثیر، کاملا بستگی به قوانین محلی دارد. اگر یک کشور متوجه بشود سود مناسبی از درآمد رمز ارز به­ دست می آید، باعث می شود تا سرمایه گذاران و مشتریان ارز دیجیتالی، بیشتر به سمت مخفی کاری سوق پیدا کنند و دارایی و آنچه را که دارند، پنهان کنند (حتی اگر ارز دیجیتال، نقدینگی کافی برای صاحب اش نداشته باشد که آن را برداشت کند).

به همین خاطر، حسابدارها با مراجعه کنندگانی روبه رو می شوند که به عایدی هایشان محکم چسبیده اند تا مبادا مجبور شوند برای دارایی هایی که حتی در دست ندارند یا هنوز ارزشی پیدا نکرده اند، مالیات پرداخت کنند.

کار سخت تر یا کارآمدتر حسابدارها در کنار ارزهای دیجیتالی

حسابدارها باز هم باید به این فکر باشند که آیا قرار است با وجود ارز دیجیتال، کار بیشتری بر دوش­شان سنگینی کند یا قرار است حساب و کتاب ها کارآمدتر شوند؟

وقتی از کد گذاری های عمومی و متمرکزی استفاده شود که از ارز دیجیتال پشتیبانی می کنند، کار ردگیری درآمد بسیار ساده تر می شود.

اگرچه کار زمانی سخت می شود که مراجعه کننده، مبادلات ارز دیجیتالی خود را از طریق چندین نوع رمز ارز و کیف پول غیر متمرکز انجام می دهد. تمام اطلاعات روی کدها قابل مشاهده است اما شخص حسابدار نیاز به ردگیری کارمزد تراکنش یا همان گس فی (اصطلاحی که در تراکنش های ارز دیجیتال به کار برده می شود و معنی لغوی آن، کارمزد سوخت است) نیز دارد.

علاوه بر ردگیری کارمزد تراکنش ها، حسابدار باید به نوساناتی که در ارزش ارز دیجیتال رخ می دهد نیز توجه کند.

نکته ای که قابل توجه است، این است که رمز ارزها بسیار فرار هستند. به خصوص اگر حسابدار با مراجعه کننده ای طرف باشد که سود حاصل از رمز ارزهایش را به پول ثابتی مانند دلار (USDC) تبدیل نمی کند.

مواردی در ارزهای دیجیتال که معاف از پرداخت مالیات هستند

مهم ترین چیزی که حسابدارها باید به آن توجه داشته باشند، آزاد بودن برخی موارد از پرداخت مالیات است. از جمله این موارد، نقل و انتقالات ارز دیجیتال می باشد.

موارد دیگری نیز وجود دارند که سه نمونه از آن ها را در زیر می بینید. این سه مورد، حتما باید جدای از درآمد کسب و کاری که مشمول مالیات ارز دیجیتال است، در نظر گرفته‌شوند:

1-هرگاه ارز دیجیتال توسط ارز فیات خریداری گردد (فیات کارنسی با عنوان پول بی پشتوانه هم شناخته می شود).

2-هرگاه ارز دیجیتال به عنوان هدیه یا خیریه برای کسی فرستاده شود.

3-هرگاه دارایی های رمز ارزی به همان طریقی مبادله می شوند که نقل و انتقال سهام یا همان تریدینگ صورت می­گیرد.

4-عملیات های رمز ارزی که در شرکت انجام می شوند نیز آزاد از مالیات هستند.

نحوه حسابداری ارزهای دیجیتال شرکت ها

تصور کنید که شرکت شما، اقدام به خرید رمز ارز می کند. وظیفه شما این است که تاریخ خرید و مقدار ارزش این ارز دیجیتالی را ثبت کنید. سپس در ترازنامه حساب دارایی شرکت، اعتباری به اندازه ارزش ارز دیجیتال در تاریخ خرید ارز به ثبت برسانید. برای انجام این کار، باید از حساب برداشت کنید.

حساب مالیات بر ارزهای دیجیتالی

حسابداری ارزهای دیجیتال نباید تنها چیزی باشد که در نظر می گیرید. حساب کردن مالیات هم بخش مهمی در دارایی شما محسوب می شود. ممکن است این سوال پیش بیاید که چه نوع مالیاتی برای ارز دیجیتال پرداخت می کنید؟

همان طور که در مطالب بالا اشاره شد، ارز دیجیتال در حکم دارایی هم در نظر گرفته می شوند. پس هرگاه اقدام به فروش آن ها می کنید، درواقع واگذاری سرمایه (Capital Disposal) انجام داده‌اید.

اگر درآمد حاصل از واگذاری سرمایه، بیش از قیمتی بود که شما آن سرمایه را قبلا تهیه کرده‌بودید، پس در اینجا سودی به شما داده‌شده و افزایش سرمایه (Capital Gain) داشته‌اید. در این صورت، شما موظف به پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه هستید.

البته اگر حالت بالا برعکس شد، یعنی درآمد حاصل از واگذاری سرمایه، کمتر از قیمتی بود که شما آن سرمایه را قبلا تهیه کرده‌بودید، پس در اینجا دچار زیان در سرمایه (Capital Loss) شده‌اید. در این صورت می توانید از این فرصت برای متعادل سازی هرگونه افزایش سرمایه دارایی های دیگر خود استفاده کنید. حتی می توانید زیان در سرمایه را برای سال مالیاتی بعدی هم انتقال دهید. از این طریق، بدهی مالیاتی خود را هم کاهش می دهید.

حالت دیگری وجود دارد که این بار به شما از طریق ارز دیجیتال مانند بیت کوین یا اتر (Ether) پرداخت صورت گرفته‌است. در این حالت، مالیات شما به عنوان مالیات بر درآمد در نظر گرفته خواهد شد.

کاری که باید انجام دهید، این است که هنگام انتقال به حساب تان، ارزش بازاری بیت کوین و اتر در سود معاملاتی تان را استفاده کنید. اگر دارنده شرکت هستید، مشمول مالیات شرکتی برای سودهای حاصل از معامله خواهید شد.

در آخر اینکه، حسابداری ارزهای دیجیتال در نگاه اول ممکن است ساده به نظر برسد. اما توجه داشته باشید که در حال حاضر، هیچ گونه استاندارد گزارش گری مالی بین المللی (IFRS) وجود ندارد. در این حالت، حسابدارها مجبور هستند تا به استانداردهای حسابداری موجود (یا شاید هم به چارچوب نظری گزارش های مالی) اتکا کنند.