در شناخت مدل سازی مالی

مدل سازی مالی چیست؟

این عبارت شاید به نظر سنگین و عجیب بیاید اما پس از توضیح و تفسیر متوجه خواهیم شد که آنقدرها نیز سنگین نبوده است. در این مقاله تلاش خواهیم کرد تا این مبانی را توضیح دهیم و به درک و دریافت درستی از مدل سازی مالی برسیم. پس اگر به دنبال چنین موضوعی هستید ما را تا انتها همراهی کنید.

در یک تعریف ساده، مدل سازی مالی به معنی ابزاری است که در نرم افزارهای صفحات گسترده مثل مایکروسافت اکسل ساخته می شود و برای پیش بینی عملکرد مالی یک کسب و کار در آینده به کار می رود.

این پیشبینی و مدل سازی معمولا بر اساس گذشته و عملکرد قبلی شرکت و همین طور فرض هایی برای آینده شرکت انجام می شود. در ادامه این مدل سازی کمک می کند تا شرکت ها بهتر صورت سود و زیان خود را تهیه کنند؛ ترازنامه و صورت جریان نقدی بنویسند و همین طور برنامه های پشتیبان خود را طرح ریزی کنند.

انواع مدلسازی مالی

• مدل بودجه: Budget Model یکی از ابزارهای مورد استفاده در سیستم های مالی سازمان هاست که برای تجزیه و تحلیل، برنامه ریزی و بودجه بندی مالی استفاده می شود. متغیرها، فرضیات و سناریو‌ها بخش های مختلف مدل بودجه است که در دوره های زمانی مختلف، شرایط مالی را پیش بینی می کند. از اجزای مختلف این مدلسازی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• درآمدها
• هزینه‌ ها
• سرمایه‌ گذاری‌ ها
• جریانات نقدی
• سود و زیان
• ترازنامه
• مدل سه صورت مالی: Three Statement Model یکی دیگر از مدلسازی های مالی است که با ارائه تحلیل های مالی دقیق، کار را برای یک سرمایه گذاری بهتر، آسان می کند. ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد، اجزای اصلی مدلسازی سه صورته هستند.
• مدل تنزیل جریانات نقدی: برای تعیین ارزش ذاتی سهام و ارزش‌گذاری اوراق بهادار از مدل مالی تنزیل جریانات نقدی یا DCF استفاده می کنند. اجزای اصلی مدل DCF را در ادامه آورده ایم:
• پیش‌بینی جریان‌ های نقدی آینده
• نرخ تنزیل
• ارزش نهایی
• جمع‌ بندی ارزش ‌ها

مراحل مدل سازی مالی

• استفاده از اطلاعات مالی قدیمی تر: حداقل 3 سال گذشته (بازه زمانی 5 ساله)
• استفاده از معیارها و ضرایب مالی: مثلا ضرایب مالی، نسبت‌ های مالی، نسبت های سود‌آوری
• به کارگیری مفروضات مالی: مثلا نرخ ارز، نرخ بهره، بازده مورد انتظار، نرخ فروش
• پیش بینی وضعیت مالی در آینده: بر اساس شرایط اقتصادی مثل ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک
• ارزش گذاری: بر اساس محاسبات و نتایج حاصل‌ شده
• تحلیل های مختل : مانند تحلیل سناریو و حساسیت

مزایای مدل سازی مالی

موارد بسیاری برای مزایای مدل سازی مالی می توان ذکر کرد. از جمله این موارد می توان به نکات زیر اشاره کرد:

۱. درک و فهم هر چه بیشتر از کسب و کار با استفاده از مدل سازی مالی

امری که در حوزه کسب و کار دارای اهمیت است مدل سازی مالی می باشد. این امر از آن رو مهم است که برای درک هر چه بیشتر شرایط یک تجارت، نیاز مبرمی به مدل سازی مالی احساس می شود.

فرض کنید تجارت مانند یک سفر است. برای رفتن به آن سفر شما باید میزان هزینه آن و بخش های مختلف این هزینه را پیش بینی کنید. شرح وظایف اصلی یک مدل مالی همین است که این نقشه را در اختیار تاجر یا بازرگان قرار دهد. میزان قیمت کالا در کشور مبداء، مقدار قیمت کالا در کشور خود و میزان هزینه حمل و نقل و میزان هزینه گمرک بخش های مختلف این نقشه کار است. این امر و شناخت آن باعث می شود که بتوانیم تجارت بهتری را تجربه کنیم.

۲.یاری به شگردهای تامین مالی

وقتی شما بدانید از کجا و به چه قیمتی خرید صورت می گیرد، می توانید برای خریدهای خود مشتری های مختلفی را پیدا کنید؛ می توانید بازار هدف خود را پیدا کنید یا بهتر از آن می توانید برای به دست آوردن و خرید آن کالا به دنبال اسپانسر بگردید. این شیوه ها وابسته به موقعیت های تجاری متغیر است.

برای نمونه اگر در حوزه تجارت های شیمیایی با قیمت های پایین ورود کنیم، باید به دنبال یک بازار هدف بگردیم. حال اگر به دنبال کالاهایی باشیم که لوکس هستند باید رویکرد خود را نسبت به مشتری و مخاطب این کالا تغییر دهیم قطعا بازار هدف ما خریدار هایی هستند که ثروتمندند. می بینید تهیه مدل های مالی چقدر در تشخیص مشتری ها و مخاطبان کالا تاثیرگذار است.

۳.ارزش گذاری های صحیح

در قیمت گذاری کالا، سیاست بهره بردن از مدل های مالی دارای اهمیت بسیار است. زیرا در هنگام فروش باید بدانیم قیمت اولیه هر کالا چقدر است تا بر اساس میزان خرج های صورت گرفته بدانیم قیمت تمام شده کالا ها چه عددی است. تا بتوانیم آن کالا را با درصدی از سود به فروش بگذاریم. در کنار مزیت های یاد شده باید از معایب و محدودیت های این شگرد نیز یاد کرد و محدودیت های آن را نیز به درستی توضیح داد. در ادامه به تعدادی از معایب این کار اشاره خواهیم کرد.

معایب و محدودیت های مدل سازی مالی

۱.طولانی بودن زمان خلق، از مشکلات مدل مالی

پروسه ایجاد مدل سازی مالی کار بسیار دشواری است. این امر بسیار زمان بر است. چرا که تعداد منابع موجود برای این حوزه بسیار محدود است. از جانب دیگر این فرایند، پروسه ای است که هر روز در حال به روز شدن است. از سویی دیگر دستیابی به منابع مختلف برای درک قیمت هر کالا و سیر قیمتی آن در کشورهای مختلف امری بسیار سخت و دشوار است.

باید توجه داشت که این قیمت کاملا متغیر است و هر روز دچار تغییر می شود. پس ایجاد این مدل کاری بسیار دشوار و مدل حاصل از آن بسیار لغزان است.

۲.نادرست بودن

در بسیاری مواقع ترس از نادرست بودن اطلاعات به چشم می خورد. اطلاعات نادرست در مدل های مالی ممکن است عوارضی جبران ناپذیر را ایجاد کند.

برای نمونه فرض کنید شما در یک مدل مالی به این نتیجه رسیده اید که قیمت تمام شده کالا در مقیاس هر عدد از آن، پنج هزار تومان می باشد و شما با فروش آن جنس به قیمت هفت هزار تومان قطعا دو هزار تومان سود خواهید کرد.

حال تصور کنید در لحظه آخر مالیات سه هزار تومانی بر روی آن کالا بسته شود. با احتساب این اتفاق شما دیگر نمی توانید به سود مد نظر خود برسید و افزون بر این بر روی هر کالا هزار تومان نیز ضرر خواهید کرد. پرسش اصلی این است که آیا کار تا همینجا است و مشکل همینجا تمام می شود؟ در پاسخ باید گفت عمق فاجعه آنجا مشخص تر می شود که شما می بینید یک میلیون از آن کالا سفارش داده اید و نتیجه آن این است که شما یک میلیون تومان ضرر کرده اید.

حال این معاملات را به معاملات بین المللی تبدیل کنید و واحد را به دلار تغییر دهید. آن زمان است که شما عمق فاجعه را بیش از پیش درک خواهید کرد.

۳.عدم در نظر گیری عوامل نرم در تحلیل ها

در تحلیل های مختلف مدل های مالی شخصیت های فرهنگی ملل مختلف و تمایز های موجود بین آن ها مد نظر قرار نمی گیرد. برای نمونه وقتی شما بازرگانی با کشور چین را شروع می کنید باید شرایط موجود در آن کشور را به درستی بدانید.

برای نمونه به ایران توجه کنید تا مفهوم مد نظر از تاثیر شناخت فرهنگی برای مدل سازی های مالی را بیشتر و بهتر متوجه شوید.

در کشور ایران مصرف گوشت خوک و مشروب از نظر اسلام ممنوع است. حال فرض کنید شما با احتساب مخارج مختلف در هر بطری شراب، به قیمت ده هزار تومان برای فروش رسیده باشید تا پنج هزار تومان این قیمت، سود محصول شما باشد. در نظر اول قیمت و سود مد نظر بسیار وسوسه کننده به نظر می رسد. اما در صورت انجام دادن این پروسه شما نه تنها سودی نکرده اید بلکه پنج هزار تومان نیز ضرر کرده اید و این ضرر در اندازه های عمده می تواند باعث ورشکستگی نیز بشود.

استفاده کنندگان از مدل مالی

پرسش بعدی آن است که مصرف کنندگان این مدل های مالی چه افرادی می باشند در ادامه به تعدادی از این مصرف کنندگان و علت مصرف آن ها اشاره خواهیم کرد.

۱.مدیران شرکت ها

افرادی که مدیر و صاحبان یک شرکت هستند یا به روایت دیگر از مجموعه صنعتگران می باشند، باید مدل های مالی را در اختیار داشته باشند. زیرا این افراد باید هزینه ها را پیشبینی کرده و دستمزد کارگران را نیز تخمین بزنند تا پس از آن دست به تولید و واردات دستگاه ها بزنند. در صورت عدم وجود مدل مالی ممکن است مدیران کارخانه جات درگیر زیان های مالی هنگفت گردند. در نتیجه وجود این مدل ها برای این افراد امری واجب به نظر می رسد.

۲.بازرگانان و تاجران

این افراد مهم ترین قشری هستند که نیاز به مدل های مالی دارند. آن ها باید بدانند که در چه زمان چه کالایی دارای چه سود و زیان است. به این دلیل که هر کالا در زمانی سود رسان است و در زمانی دیگر دارای ضرر مالی خواهد بود. ایجاد کنندگان این برنامه های مالی باید در کنار بازرگانان و تاجران باشند تا این مدل های مالی را به صورت مداوم در اختیار تاجران قرار بدهند و تجارت آن ها را سودآور کنند.

مبانی مدل سازی مالی

هر مدل مالی نیاز به بخش ها و پایه های مختلفی دارد که در ادامه اقدام به نام بردن این موارد خواهیم کرد.

۱.منبع یابی

در ابتدا sourcing یا همان منبع یابی مبنای اساسی این کار است شما در این مرحله منابع مختلف خرید را پیدا کرده و دست به تحلیل و دسته بندی آن ها می کنید. در این مرحله شما بهترین قیمت های حمل و نقل و گمرک کالا را نیز در این مدل جای می دهید.

۲.مشتری یابی

شما در این مرحله مشتری های بازار مقصد را پیدا کرده و آن ها را دسته بندی می کنید. پس از آن هزینه های داخلی آن کالا را مشخص و معین می کنید.

۳.قیمت و سود سنجی

در مرحله نهایی که یکی از اساسی ترین مراحل مدل سازی مالی است، شما بر اساس بازار و تمایلات آن تعریف قیمت کالا را برای بازار انجام می دهید و درصد سود قابل رقابت در بازار را مشخص می کنید. این مرحله،‌ مرحله پایانی طراحی یک مدل مالی است.

در این مقاله تلاش کردیم تا تعریفی دقیق و مناسب از مدل سازی مالی به دست دهیم. پس از آن به موارد مختلفی نیز اشاره کردیم. از مزایا و معایب مدل سازی حرف زدیم و مبانی این مدل سازی ها را عنوان کنیم. در ادامه افرادی که از این مدل های مالی استفاده می کنند را نیز بررسی کنیم. امیدواریم که آنچه گفته شد، مفید فایده بوده باشد.