سود و زیان چیست؟

سود و زیان چیست؟

صورت سود و زیان گزارشی از درآمد و هزینه های متحمل‌شده توسط یک کسب و کار در یک دوره زمانی معین است، که صورت درآمد و هزینه یا صورت حساب نتایج مالی نیز نامیده‌می‌شود. پیشنهاد ما به شما شرکت در دوره عالی رشد حسابداری تدبیر اصفهان است. این دوره شامل 5 سرفصل: مشاوره منابع انسانی، مشاور مالیاتی، تخصصی اکسل، حسابداری صنعتی، حسابرسی است.

در گزارش سود و زیان جامع کلیه درآمدها و هزینه ها آورده شده و اجزای تشکیل دهنده آن ها را نیز به نمایش می گذارد. صورت سود و زیان بر اساس اصول حسابداری تعهدی تهیه می ‌شود. به این معنی که درآمدها زمانی به حساب می ‌آیند که واقعاً محقق شده باشند. یعنی هنگامی که وجه نقد دریافت می‌ شود. همچنین هزینه ‌ها در این گزارش زمانی ثبت می ‌شوند که پرداخت هم شده باشد، چه این پرداخت مربوط به هزینه ‌های گذشته باشد و چه هزینه‌ های آینده.

نکته دیگر اینکه، در محاسبه سود و زیان، سود سهام پرداخت شده به سهامداران عادی به عنوان هزینه و درآمد ناشی از فروش سهام به عنوان درآمد محسوب نمی ‌شود. همچنین، تراکنش ‌ها و معاملات بین موسسه و مالکان به ‌طور جداگانه در گزارش حقوق صاحبان سهام نمایش داده می ‌شوند.

سود چیست؟

به افزایش دارایی خالص غیر از درآمدها یا تغییرات سرمایه سود گفته‌می‌شود. سود عبارت است از افزایش حقوق صاحبان سهام (خالص دارایی ها) از معاملات جانبی یا اتفاقی یک واحد تجاری، معاملات، رویدادها و شرایطی که بر واحد تجاری در طول یک دوره تأثیر می گذارد، به جز مواردی که ناشی از درآمدها یا سرمایه گذاری توسط مالکان است.

زیان چیست؟

زیان عبارت است از کاهش حقوق صاحبان سهام (خالص دارایی ها) از معاملات جانبی یا جانبی واحد تجاری و سایر معاملات و سایر رویدادها و شرایطی که بر واحد تجاری در طول یک دوره تأثیر میگذارد، به جز مواردی که ناشی از هزینه ­ها یا توزیع به صاحبان آن است، که نشان دهنده رویدادهای مطلوب و نامطلوب است و مستقیماً با فعالیتهای تولید درآمد عادی شرکت ارتباط ندارد.

همچنین درآمدها و هزینه­ های غیر از فروش محصولات، کالا یا خدماتی، مانند واگذاری دارایی ­ها ممکن است از سایر درآمدها و هزینه ها جدا شده و خالص آثار آن بعنوان سود یا زیان افشا شود.

نمونه­ های دیگر سود و زیان عبارتند از: کاهش قابل ملاحظه موجودی­ ها، مطالبات، و سود و زیان تحقیقی حاصل از فروش سرمایه­ گذاری­ های موقت و سود و زیان ناشی از کاهش ارزش ارز.

فرمول های تهیه سود و زیان

هزینه ها – درآمد ها = سود

درآمدها – هزینه ها = زیان

تعریف سود و زیاد و بخش های مختلف آن

صورت سود و زیان، سندی است که به تحلیل سودآوری یا زیان ‌دهی فعالیت ‌های تجاری یک واحد اقتصادی در یک دوره مالی خاص می‌پردازد. این سند با مقایسه درآمدها و هزینه ‌ها تنظیم می ‌شود و اقلام اصلی آن شامل موارد زیر است:

• درآمدها (Revenues): این موارد شامل وجوهی است که شرکت از فروش کالاها یا ارائه خدمات خود به دست می ‌آورد.
• هزینه ‌ها (Expenses): این بخش شامل کلیه هزینه‌ های مرتبط با تولید و فروش محصولات و دیگر فعالیت ‌های عملیاتی شرکت می‌باشد. هزینه ‌ها می ‌توانند شامل هزینه‌ های تولید، بازاریابی، حقوق و دستمزد کارکنان، اجاره و غیره باشند.
• سود ناخالص (Gross Profit): این مبلغ از کسر هزینه‌ ها از درآمدها به دست می ‌آید و نشان ‌دهنده میزان سود ناخالص شرکت است.
• هزینه‌ های عملیاتی (Operating Expenses): این هزینه‌ ها شامل هزینه‌ های اداری، مدیریتی و فروش، بازاریابی می ‌شوند.
• سود یا زیان عملیاتی (Operating Income): این مقدار با جمع سود ناخالص و کسر هزینه ‌های عملیاتی محاسبه می‌ شود.
• سود یا زیان قبل از مالیات (Income Before Taxes): این مبلغ به عنوان سود یا زیان کل شرکت پیش از کسر مالیات به شمار می ‌آید.
• مالیات (Income Taxes): این بخش شامل مبلغ مالیاتی است که شرکت موظف به پرداخت آن می ‌باشد.
• سود یا زیان نهایی (Net Income): این مقدار حاصل جمع سود یا زیان قبل از مالیات و کسر مالیات است و نشان ‌دهنده سود یا زیان نهایی شرکت است.

چگونگی تهیه گزارش سود و زیان

روش ‌های تهیه صورت سود و زیان به دو نوع یک مرحله‌ ای و چند مرحله‌ ای تقسیم می‌ شوند که هر کدام ویژگی‌ های خاص خود را دارند:

صورت سود و زیان به روش یک مرحله ‌ای:

در این روش، تمامی درآمدها و سپس تمامی هزینه ‌ها در زیر آن ها مد نظر قرار می ‌گیرند. ساختار این نوع گزارش به صورت زیر است:

کلیه درآمدها:

• درآمد حاصل از فروش کالا
• درآمدهای دیگر

کلیه هزینه ‌ها:

• هزینه ‌های مستقیم (هزینه‌ های تولید و فروش)
• هزینه ‌های غیر مستقیم (هزینه ‌های اداری و غیره)

سود یا زیان قبل از مالیات:

• تفاضل بین کل درآمدها و کل هزینه ‌ها

این روش ساده‌ تر است و اطلاعات درآمد و هزینه را به صورت کلی نشان می ‌دهد.

صورت سود و زیان به روش چند مرحله ‌ای:

در این روش، مراحل جداگانه ‌ای برای تجزیه و تحلیل درآمدها و هزینه ‌ها وجود دارد:

درآمدهای عملیاتی:

• درآمد حاصل از فروش
• درآمدهای عملیاتی دیگر

هزینه ‌های عملیاتی:

• هزینه ‌های تولید (هزینه تمام شده کالای فروش رفته)
• سایر هزینه‌ های عملیاتی

سود یا زیان نا ویژه (Operating Income):

• تفاضل بین درآمدهای عملیاتی و هزینه‌ های عملیاتی

درآمدهای غیر عملیاتی

هزینه ‌های غیر عملیاتی

سود یا زیان قبل از مالیات:

• مجموع سود نا ویژه و درآمدهای غیر عملیاتی در کنار کسر هزینه ‌های غیر عملیاتی

این روش، تفکیک واضح‌ تری بین فعالیت‌ های عملیاتی و غیر عملیاتی ارائه می ‌دهد و امکان تحلیل جامع ‌تری از عملکرد شرکت را فراهم می ‌آورد.

هر دو روش صورت سود و زیان می ‌توانند اطلاعات مفیدی به سرمایه‌ گذاران، تحلیلگران مالی و مدیران ارائه دهند و انتخاب بین آن‌ ها بستگی به نیاز خاص هر کسب ‌و کار و راحتی مدیریت آن دارد.

انواع سود در حسابداری

سود ناخالص

در ابتدا به فرمول سود ناخالص اشاره می کنیم:

سود ناخالص = هزینه تمام‌ شده – میزان فروش

بنابراین می توان با کسر کردن هزینه تمام شده از کل میزان فروش کالا، سود ناخالص را به دست آوریم.

سود عملیاتی

میزان سود عملیاتی= هزینه استهلاک – هزینه ‌های هزینه های اداری عمومی فروش – سود ناخالص

سود خالص

سود خالص = مالیات – درآمدهای غیر عملیاتی + هزینه ‌های غیر عملیاتی – سود عملیاتی

صورت سود و زیان تلفیقی

صورت مالی تلفیقی زمانی ایجاد می شود که گزارش های شرکت مادر و زیر مجموعه هایش در یک صورت مالی بیاید. نکته ای که وجود دارد این است که صورت مالی تلفیقی تنها در مواردی ایجاد می شود که هم شرکت مادر و هم شرکت های زیر مجموعه اش، شخصیت حقوقی مستقل داشته باشند. موارد مهم در تهیه گزارش سود و زیان تلفیقی به شرح زیر است:

1. تهیه در تاریخ یکسان برای صورت های مالی شرکت های اصلی و فرعی
2. استفاده از رویه های یکسان حسابداری
3. مطابقت زمانی تهیه گزارش سود و زیان شرکت مادر با زیر مجموعه ها
4. تهیه صورت تلفیقی برای شرکت های فرعی از زمان تحصیل تا زمان واگذاری

اجزای صورت سود و زیان

• درآمد (میزان فروش): هرآنچه که شرکت از ارائه خدمات یا محصولات به دست می آورد جز درآمدها به حساب می آید و در بالای گزارش آورده می شود. هزینه های تولید در این قسمت لحاظ نمی شود و به نوعی سود ناخالص به حساب می آید.
• هزینه های فروش (بهای تمام شده): کلیه هزینه هایی که برای کالا یا خدمات ارائه شده پراخت می شود، جزء هزینه های فروش به حساب می آید. در موارد خرده فروشی فرمول هزینه فروش به شکل زیر است:

موجودی انتهای دوره- (موجودی در آغاز دوره + خرید در طول دوره)

• سایر درآمدها: درآمدی که از فعالیت های فرعی شرکت به دست می آید را با عنوان سایر درآمدها میشناسیم.
• هزینه‌ های توزیع و فروش: هزینه انتقال یا هزینه بازاریابی جزء مواردی است که برای ارائه بهتر کالا یا خدمات به مشتریان صورت می گیرد. به این دست از هزینه ها، هزینه توزیع و فروش گفته می شود.
• هزینه ‌های اداری: کلیه هزینه های غیر مستقیم مانند هزینه ‌های بخش فروش، خدمات عمومی و اداری، هزینه اداری به حساب می آیند. به طور مثال اجاره بهای دفاتر، استهلاک ساختمان، هزینه ‌های حقوقی و …
• سایر هزینه ها: هر هزینه ای که در دسته هزینه ها آورده نمی شود، در این دسته قرار می گیرد. مانند هزینه های تخصصی صنایع که شامل تحقیق و توسعه، توسعه فناوری و … می شود. همچنین سود و زیان حاصل از سرمایه گذاری ها و یا هزینه های اختلال ارزش نیز جزئی از سایر هزینه ها به حساب می آید.
• هزینه ‌های مالی: مجموعه ای از بهره اوراق قرضه و بهره وام های دریافتی، هزینه های مالی را تشکیل می دهند.
• مالیات بر درآمد: 3 عنصر هزینه مالیات معوق، مالیات برآوردی دوره فعلی و مالیات دوره در این بخش قرار می گیرند.
• هزینه استهلاک: هزینه ‌های غیر نقدی که با قوانین مالیاتی هم سازگری دارند، توسط حسابدار شناسایی شده و از سود خالص کم می شود. در نتیجه مالیات پرداختی نیز کاهش می یابد. هرچه ارزش دارایی های بلند مدت شرکت مانند ساختمان و خودروها کم شود، هزینه استهلاک در صورت سود و زیان افزایش می یابد.

تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان

صورت سود و زیان گزارش مالی یک مجموعه را در طی یک دوره زمانی نشان می دهد. در صورتی که در ترازنامه ستون تاریخ وجود دارد و هر رویداد با تاریخ دقیقش ثبت می شود.

ویژگی های سود و زیان

• سود یا زیان ناشی از معاملات تصادفی شرکت ها و سایر رویدادها و شرایط ناشی از محیط کار است که ممکن است تا حد زیادی از کنترل بنگاه ها و مدیریت آن ها خارج باشد، یکسان نیست و انواع مختلفی دارند، حتی در یک شرکت واحد!
• برخی از سودها و زیان ­ها نتایج خالص مقایسه وجوه و هزینه­ ها در معاملات تصادفی با سایر واحدها است. به عنوان مثال، از فروش سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل فروش، یا از فروش تجهیزات مورد استفاده یا تسویه بدهی ­ها به غیر از حمل آن ها است.
• سود و زیان ناشی از نقل و انتقالات غیر متقابل بین یک شرکت و سایر نهادهایی است که مالک آن نیستند. به عنوان مثال، از هدایا یا اهدا، از طریق برنده شدن دعوی، از سرقت و ارزیابی جریمه یا خسارت توسط دادگاه است.
• سود یا زیان ناشی از نگهداری دارایی ­ها یا بدهی­ ها در حالی که ارزش آن ها تغییر می­ کند. برای مثال، تغییرات قیمت بازار سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل فروش، در بازار قابل حساب است.
• و همچنان دستاوردها یا ضررهای دیگر ناشی از عوامل محیطی دیگر، مانند: بلایای طبیعی (به عنوان مثال، خسارت یا تخریب اموال در اثر زلزله یا سیل)، یا تغییرات تکنولوژیکی.

سود و زیان نیز ممکن است بسته به رابطه آن ها با فرایند سود یک شرکت، عملیاتی یا غیر عملیاتی توصیف شود. به عنوان مثال، زیان ناشی از واگذاری بخشی از شرکت ها معمولاً زیان غیرعملیاتی محسوب می­ شود.

هدف اصلی توصیف یا طبقه بندی سود و زیان و تشخیص آن ها از درآمدها و هزینه­ های مربوط به فعالیت های عادی تولید درآمد، نمایش اطلاعات در مورد عملکرد یک شرکت تا حد ممکن است.

شناخت سود و زیان

اصل تحقق در تشخیص سود یا زیان بیشتر رعایت می شود. به طور کلی تا زمانی که مبادله یا فروش صورت نگرفته است، سود شناسایی نمی­ شود. با این حال، با افزایش ارزش بازار اوراق بهادار در برخی شرایط ممکن است شواهد کافی برای تشخیص سود باشد.

به عنوان مثال برای سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل فروش، شناسایی سود یا زیان ناشی از تغییرات اساسی در قیمت های بازار در حسابداری پذیرفته می ­شود. اگرچه ممکن است هیچ فروش یا مبادله ­ای صورت نگرفته باشد. با این حال، تغییر ارزش زمین به طور کلی در حسابداری ثبت نمی­ شود.

معیارهای تشخیص زیان مشابه معیارهای تشخیص هزینه­ های دوره است. زیان­ ها را نمی توان با درآمد تطبیق داد. بنابراین باید در دوره‌ای ثبت شود که تقریباً مشخص شود که دارایی معینی سود کمتری ارائه می ­دهد.

همچنین در صورت فروش دارایی یا خسارت ناشی از آتش سوزی یا فاجعه دیگر، زمان وقوع رویداد کاملاً مشخص است. اگر دارایی سودمندی خود را از دست داده‌است، ضرر باید شناسایی شود و نباید منتظر تسویه نهایی بود. ضرر ناشی از حمل نباید به دوره­ های بعدی منتقل شود. اگر ضرر نسبتاً قطعی است و اگر میزان ضرر را می توان به خوبی معقول اندازه گیری کرد، باید به محض تشخیص قطعی ثبت شود.

شناخت سود و زیان دارایی های تحقق نیافته

سودها عموماً تا زمانی که فروش یا مبادله صورت نگیرد، به رسمیت شناخته نمی­ شود. با این حال، در سال های اخیر، تعداد زیادی از نویسندگان این نظر را ابراز کرده اند که سودمندی صورت های مالی با شناسایی سود یا زیان تحقق نیافته در حین نگهداری دارایی ها افزایش می­یابد.

این نویسندگان از گزارش دارایی های ثابت و موجودی مواد و محصولات ناتمام با هزینه های جایگزین جاری و محصولات نهایی آماده فروش با قیمت های بازار قابل تحقق و نه با هزینه های خرید تاریخی حمایت می­ کنند.

چنین پیشنهادهایی بیشتر به تغییر ارزش دارایی های فردی مربوط می­ شود تا تغییر در قدرت خرید پول که در سطح عمومی قیمت ها منعکس می­شود. هزینه های جایگزین نیز با ارزیابی دارایی­ های فردی (شاید با استفاده از شاخص ­های قیمت برای دسته های خاص دارایی ها) اندازه گیری می­ شود­، در حالی که سطح قیمت کلی با یک شاخص قیمت کلی برای همه کالاها و خدمات اندازه گیری می­ شود.

سخن نهایی

اکثر شرکت ها مواردی مانند درآمد، هزینه، سود و زیان را در صورت سود و زیان خود گزارش می کنند. اگرچه برخی از اصطلاحات مشابه به نظر می رسند. اما کاربردهای عملی متفاوتی برای سود و زیان و همچنین برای درآمدها و هزینه ها وجود دارد. این یک واقعیت است که کسب‌ و کارها به دنبال به حداکثر رساندنِ سود و درآمد هستند. در عین حال هزینه‌ ها و زیان‌ ها را به حداقل می‌ رسانند که همه آن ها بر سودآوری کلی تأثیر می گذارند.