آشنایی با ثبت های حسابداری صنعتی

آشنایی با ثبت های حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی یک زیر شاخه از علم حسابداری است که به جمع‌ آوری و تحلیل اطلاعات مرتبط با عناصر هزینه، محاسبه بهای واقعی تمام شده محصولات و خدمات، و ارائه راهکارهایی برای کاهش هزینه تولید می ‌پردازد. این رشته به عنوان یک عنصر کلیدی در محیط ‌های تولیدی، به بررسی هزینه‌ های مواد اولیه، دستمزدها و هزینه ‌های غیر مستقیم مرتبط با تولید می ‌پردازد و جزئیات ضروری را در قالب گزارش ‌های بهای تمام شده ارائه می ‌دهد. در این مقاله ثبت های حسابداری صنعتی را بررسی خواهیم کرد.

مدیریت سازمان ‌ها از طریق حسابداری صنعتی می ‌تواند در زمینه ‌های کاهش هزینه ‌ها، کنترل موجودی و تصمیم‌ گیری در مورد قیمت‌ گذاری کالاها به شکل موثری عمل کند. این نقش به ‌ویژه در صنایع تولیدی اهمیت پیدا می ‌کند. زیرا تصمیمات به موقع می ‌تواند به بهبود عملکرد و افزایش سودآوری سازمان کمک کند.

حسابداران صنعتی با تجزیه و تحلیل دقیق گزارشات ناظر بر هزینه ‌های مستقیم و غیر مستقیم، به مدیران این امکان را می‌ دهند که بهای تمام شده مناسبی برای محصولات و خدمات خود تعیین کنند. این گزارشات ابزارهای حیاتی در روند تصمیم‌ گیری و تدوین استراتژی ‌های سازمانی برای بهبود عملکرد به شمار می ‌روند.

حسابداری بهای تمام شده به شرکت ‌ها کمک می ‌کند تا دریافت کنند چگونه و کجا منابع مالی خود را صرف می‌ کنند و میزان درآمدهای خود را بررسی کنند. هدف این نوع حسابداری، ارائه گزارشات دقیق، تجزیه و تحلیل ‌های کامل، و بهبود کنترل ‌های هزینه‌ های داخلی و کارایی است. حتی اگر شرکت ‌ها از ارقام بهای تمام شده برای اهداف مالیاتی یا گزارش‌ های مالی استفاده نکنند، این نوع حسابداری به تقویت کنترل‌ های داخلی و افزایش بهره‌ وری کمک می‌ کند.

اجزای حسابداری صنعتی

اجزا و عوامل حسابداری صنعتی به ‌طور کلی به شناسایی و ارزیابی هزینه ‌ها در فرایند تولید کمک می ‌کنند. در ادامه به تفصیل بیشتری درباره هر یک از این اجزا اشاره می‌ کنیم:

مواد اولیه

مواد مستقیم:

این دسته شامل مواد اولیه ‌ای است که به ‌طور مستقیم به محصول نهایی تبدیل می ‌شوند و هزینه آن ‌ها به راحتی قابل شناسایی و محاسبه است. به عنوان مثال:

• پارچه برای تولید پوشاک
• آهن یا آلومینیوم برای تولید وسایل صنعتی

مواد غیر مستقیم:

این مواد به ‌طور غیرمستقیم در تولید استفاده می‌ شوند و معمولاً مقدار مصرف آن ‌ها کم است. به عنوان مثال:

• روغن برای ماشین‌آلات
• پیچ و مهره‌ ها

حقوق و دستمزد

حقوق:

این هزینه ‌ها به کارگرانی پرداخت می ‌شود که به‌ طور مستقیم در فرآیند تولید مشغول به کار هستند. این شامل کارگران خط تولید و تکنسین  ‌های مرتبط می شود.

توجه به این نکته مهم است که کارمندان اداری یا فروش جزء هزینه‌ های مستقیم تولید محسوب نمی‌ شوند.

سایر هزینه ‌ها (هزینه ‌های سربار ساخت)

هزینه ‌های انبار:

هزینه‌ هایی که به نگهداری مواد اولیه مربوط می‌ شود و شامل اجاره، بیمه و نگهداری انبار است.

هزینه ‌های خدمات:

هزینه‌ های آب، برق، گاز و سایر خدمات utilities که در فرآیند تولید استفاده می ‌شود.

استهلاک تجهیزات:

هزینه ‌ای که به دلیل کاهش ارزش و فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات تولید ناشی می ‌شود.

نگهداری و تعمیرات:

هزینه‌ های مربوط به نگهداری و تعمیر ماشین‌ آلات و تجهیزات تولید.

حقوق مدیران:

حقوق کارکنان مدیریتی که به نحوی در قالب نظارت بر تولید و عملیات تأثیرگذار هستند از جمله کسانی که در امور نگهداری و تعمیر مشغول اند.

این عوامل و اجزا در قالب سیستم حسابداری صنعتی به تحلیل دقیق ‌تری از هزینه ‌ها و مدیریت بهتر فرآیندهای تولید کمک می‌ کنند و به شرکت ‌ها این امکان را می‌ دهند که تصمیمات بهتری در زمینه ‌های مالی و تولید اتخاذ کنند.

انواع ثبت های حسابداری صنعتی

ثبت ‌های مربوط به حسابداری صنعتی اساسی برای مدیریت و نظارت بر عملیات مالی هستند. در ادامه، توضیحات بیشتری در مورد هر کدام از این ثبت های حسابداری صنعتی ارائه می ‌شود:

ثبت تراکنش‌ های مالی

• فاکتورها و رسیدهای خرید و فروش:

این ثبت‌ ها شامل تمام فاکتورها از تأمین‌کنندگان و مشتریان هستند که برای پیگیری درآمد و هزینه‌ ها ضروری ‌اند.

• رسیدهای نقدی و چک ‌ها:

این موارد به کنترل جریان نقدی و شفافیت مالی کمک می‌ کنند. همچنین، ثبت دقیق آن ها برای تهیه گزارش ‌های مالی الزامی است.

• سفارشات خرید و فروش:

با ثبت این سفارشات، می ‌توان موجودی‌ ها را پیگیری و از به وجود آمدن مشکلات تأمین مواد اولیه یا محصولات نهایی جلوگیری کرد.

ثبت هزینه ‌ها و درآمدها

• ثبت هزینه ‌های مواد:

شامل هزینه ‌های مربوط به مواد اولیه و کالاهای مصرفی در فرآیند تولید است. این هزینه ‌ها به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می ‌شوند.

• حقوق و دستمزد:

تمامی هزینه ‌های مربوط به پرداخت حقوق و مزایای کارکنان اعم از مستقیم (کارگران خط تولید) و غیر مستقیم (مدیران و پرسنل اداری) باید ثبت شود تا شفافیت کامل در هزینه ‌های نیروی انسانی حاصل شود.

• ثبت درآمد:

هرگونه درآمد مرتبط با فروش محصولات یا ارائه خدمات در این مرحله ثبت می‌ شود که بر اساس آن می‌ توان سودآوری را بررسی کرد.

• هزینه ‌های اداری و عمومی:

این هزینه ‌ها شامل همه هزینه‌ های عمومی کارکرد شرکت، مانند اجاره اداره، خدمات و تأمین نیازهای عمومی است.

ثبت موجودی و ارزش افزوده

• موجودی ابتدایی و انتقالات موجودی:

ثبت موجودی‌ ها در ابتدای دوره و تغییرات آن در طول دوره مالی کمک به کنترل موجودی و بهینه ‌سازی ذخایر می‌کند.

• محاسبه و ثبت ارزش افزوده (VAT):

محاسبه و ثبت مالیات بر ارزش افزوده به منظور رعایت قوانین مالیاتی و تهیه گزارش ‌های مالی صحیح الزامی است.

گزارش ‌گیری

• تهیه گزارش مالی:

تولید گزارش ‌های مالی به‌ موقع و دقیق که شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و جریان وجوه نقد است، برای مدیریت و تصمیم ‌گیری مالی ضروری می ‌باشد.

• گزارش هزینه ‌های تولید:

این گزارش‌ ها شامل جزئیات هزینه ‌های تولید، مواد و حقوق است و اطلاعات خاصی برای بهبود بهره‌ وری و کاهش هزینه ‌ها به دست می ‌دهد.

• گزارش سود و زیان:

تحلیل سود و زیان در دوره‌ های مختلف، به شناسایی روندها و اتخاذ تصمیمات بهینه کمک می ‌کند.

کنترل و بازرسی

• کنترل داخلی:

پیاده‌ سازی سیستم‌ های کنترل داخلی برای اعتبارسنجی و کاهش خطر تقلب و خطاهای انسانی در ثبت ‌ها و گزارش‌ ها.

• آزمایشات حسابداری:

انجام بررسی ‌های دوره ‌ای برای اطمینان از صحت داده‌ ها و ارقام ثبت ‌شده.

• پیش ‌بینی و برنامه ‌ریزی:

استفاده از داده‌ های تاریخی برای پیش ‌بینی هزینه ‌ها و درآمدها، که به برنامه ‌ریزی مالی و عملیاتی کمک می ‌کند.

این ثبت ‌ها به شرکت ‌ها این امکان را می‌ دهند که مدیریت بهتری بر روی هزینه ‌ها و درآمدهای خود داشته باشند و در نتیجه به بهبود کارایی و سودآوری کمک کنند.

فرآیند ثبت های حسابداری صنعتی برای شرکت های تولیدی

در حسابداری صنعتی، ثبت هزینه ‌ها و تراکنش ‌های مختلف به منظور مدیریت منابع و کنترل هزینه ‌ها اهمیت دارد. فرآیند ثبت حسابداری به تفکیک مراحل مختلف برای شرکت‌ های تولیدی، به ‌خصوص در رابطه با خرید مواد اولیه و هزینه ‌های مرتبط، شامل موارد زیر است:

ثبت خرید مواد اولیه

حالت اول: در این حالت، هزینه ‌های اصلی مانند حمل و نقل، بیمه و سایر هزینه‌ های مربوطه در زمان خرید مشخص و ثبت می ‌شود. به ‌عنوان مثال:

• مواد اولیه (بدهکار)
• هزینه حمل و نقل (بدهکار)
• هزینه بیمه (بدهکار)
• به بانک / حساب ‌های پرداختنی (بستانکار)

حالت دوم: در این حالت، فقط قیمت خرید ثبت شده و سایر هزینه ‌ها به صورت برآوردی در دوره‌ های بعد برآورد و ثبت می ‌شوند. در این حالت، نرخ پیش‌بینی شده برای کل هزینه‌ ها محاسبه می ‌شود.

• مواد اولیه (بدهکار)
• به بانک / حساب‌ های پرداختنی (بستانکار)

ثبت تبدیل مواد به کالای در جریان ساخت

پس از خرید مواد اولیه، زمانی که مواد به تولید منتقل می‌ شوند، باید هزینه ‌های تولید شامل دستمزد و سربار تولید ثبت شود:

• کالای در جریان ساخت (بدهکار)
• مواد اولیه (بستانکار)

ثبت حقوق و دستمزد تولید

ثبت حقوق و دستمزد تولید برای کارکنانی که در فرآیند تولید مشغول به کار هستند انجام می ‌شود:

• دستمزد تولید (بدهکار)
• به بانک / حساب ‌های پرداختنی (بستانکار)
• انتقال دستمزد به کالای ساخته شده

پس از اتمام فرآیند تولید، دستمزد مربوط به کالاهای ساخته ‌شده ثبت می‌ شود:

• کالای ساخته شده (بدهکار)
• دستمزد تولید (بستانکار)
• انتقال کالای در جریان ساخت به کالای ساخته ‌شده

زمانی که کالاها آماده می‌ شوند، باید ثبت مربوط به انتقال به کالای ساخته ‌شده انجام شود:

• کالای ساخته شده (بدهکار)
• کالای در جریان ساخت (بستانکار)

انتقال کالای ساخته شده به فروش کالا

در انتها، زمانی که کالاها به فروش می ‌رسند، باید ثبت مربوطه انجام شود:

• هزینه کالای فروش رفته (بدهکار)
• کالای ساخته شده (بستانکار)

در زمان مشخص بودن هزینه تهیه و تحصیل، ثبت خرید چگونه است؟

حال ما هزینه خرید را به صورت مشخص داریم.

ثبت خرید(بابت خرید مواد):

• کنترل مواد (بدهکار)
• وجه نقد / حساب و اسناد پرداختنی (بستانکار)

ثبت های حسابداری صنعتی در خرید در حالت نامشخص بودن هزینه تهیه و تحصیل

زمانی که هزینه ‌ها به‌صورت دقیق مشخص نیستند، باید مرحله پیش ‌بینی هزینه ‌ها را اضافه کنیم.

خرید اولیه (بابت خرید و برآورد هزینه‌ های تهیه مواد):

• کنترل مواد (بدهکار)
• پیش‌ بینی تهیه مواد (بستانکار)

تعدیل در پایان (بابت بستن حساب ‌های پیش‌ بینی تهیه مواد و کنترل تهیه مواد):

• پیش ‌بینی تهیه مواد (بدهکار)
• تعدیل تهیه مواد (بدهکار)
• وجه نقد / حساب و اسناد پرداختنی (بستانکار)

بهای تمام شده کالاهای فروخته شده (بابت بستن تعدیل تهیه مواد):

• بهای تمام شده کالاهای فروخته شده (بدهکار)
• تعدیل تهیه مواد (بستانکار)
• کنترل مواد (بستانکار)

خلاصه ‌سازی ثبت ‌ها:

1. ثبت اول برای خرید مواد تحت شرایط مشخص.
2. ثبت دوم برای خرید که هزینه ‌های آن هنوز معلوم نیست و باید به‌ صورت برآورد شده ثبت شود.
3. ثبت سوم برای تنظیم حساب‌ ها و بستن تراز مالی در پایان دوره.

این مراحل کمک می‌ کنند تا حسابداری به‌ صورت شفاف و منظم انجام شود و اطلاعات لازم برای تحلیل هزینه ‌ها در دسترس قرار گیرد.

ثبت های موسسات تولیدی

خرید مواد:

• کنترل مواد (بدهکار)
• وجه نقد حساب پرداختنی ( بستانکار)

ارسال مستقیم و غیر مستقیم مواد به خطر تولید

• کنترل سربار- مواد غیر مستقیم ( بدهکار)
• کالای درحال ساخت – مواد مستقیم (بدهکار)
• کنترل مواد (بستانکار)

برگشت مواد به فروشنده

• وجه نقد / بانک (بدهکار) ( همان نرخ خرید از فروشنده)
• كنترل مواد (بستانکار) (نرخ زمان ارسال به خطر تولید)

برگشت مواد از توليد به انبار

• كنترل مواد (بدهکار)
• كالاي در حال ساخت (بستانکار)

کسری و اضافی انبار

الف) بابت اصلاح حساب کنترل مواد

کسری انبار: موجودی کارت مواد > موجودی واقعی از شمارش

• کسری و اضافی انبار (بدهکار)
• کنترل مواد (بستانکار)

بابت ضبط کسری و اضافی انبار

• خلاصه سود و زیان (بدهکار)
• کسری و اضافی انبار (بستانکار)

ب) بابت اصلاح حساب کنترل مواد

اضافی انبار: موجودی کارت مواد < موجودی واقعی از شمارش

• کنترل مواد (بد)
• کسری و اضافی انبار (بستانکار)

بابت ضبط کسری و اضافی انبار

• کسری و اضافی انبار (بدهکار)
• خلاصه سود و زیان (بستانکار)

سند حقوق

تمام هزینه ‌های حقوق استحقاقی + پاداش + حقوق ایام مرخصی

• کنترل حقوق و دستمزد (بدهکار)
• ذخیره پاداش (بستانکار)
• ذخیره ایام مرخصی (بستانکار)
• بیمه پرداختنی (بستانکار)
• مالیات پرداختنی (بستانکار)
• مساعده (بستانکار)
• حقوق و دستمزد پرداختنی (بستانکار)

واریز ۳۰ % بیمه به اداره تأمین اجتماعی

• بیمه پرداختنی (بدهکار)
• وجه نقد / بانک (بستانکار)

واریز مالیات به دارایی

• مالیات پرداختنی (بدهکار)
• وجه نقد / بانک (بستانکار)

پرداخت حقوق به کارکنان

• حقوق و دستمزد پرداختنی (بدهکار)
• وجه نقد / بانک (بستانکار)

پرداخت پاداش

• ذخیره پاداش (بدهکار)
• وجه نقد / بانک (بستانکار)

حقوق ایام مرخصی

• ذخیره ایام مرخصی (بدهکار)
• وجه نقد (بستانکار)

سند تسهیم حقوق و دستمزد

• کنترل دستمزد مستقیم (بدهکار)
• دستمزد مستقیم تولید + فوق ‌العاده اضافه‌ کاری و نوبت ‌کاری + بیمه سهم کارفرما + پاداش و ایام مرخصی مستقیم تولید
• کنترل حقوق و دستمزد (بستانکار)
• کنترل سربار (بدهکار)
• دستمزد غیر مستقیم تولید + اضافه ‌کاری و نوبت ‌کاری + بیمه سهم کارفرما + پاداش و ایام مرخصی غیر مستقیم تولید
• کنترل حقوق و دستمزد (بستانکار)
• هزینه اداری و تشکیلاتی (بدهکار)
• دستمزد کارکنان اداری + اضافه‌ کاری + نوبت‌کاری + بیمه سهم کارفرما + پاداش و ایام مرخصی کارکنان اداری
• هزینه‌ های اداری و تشکیلاتی (بستانکار)

سند تسهیم حقوق و دستمزد

• هزینه‌ های توزیع و فروش (بدهکار)
• دستمزد کارکنان توزیع و فروش + فوق ‌العاده اضافه ‌کاری و نوبت‌ کاری + بیمه سهم کارفرما + پاداش و ایام مرخصی کارکنان توزیع و فروش
• هزینه‌های توزیع و فروش (بستانکار)

پرداخت هزینه ‌های سربار تولید (هزینه‌ های غیر مستقیم)

• هزینه سربار اداری و تشکیلاتی (بدهکار)
• هزینه سربار توزیع و فروش (بدهکار)
• بانک (بستانکار)

بهای تمام شده کالای ساخته شده

• بهای تمام شده کالای ساخته شده (بد)
• کالا در حال ساخت (بستانکار)
• کنترل دستمزد مستقیم (بستانکار)
• کنترل سربار – مواد غیر مستقیم (بستانکار)

فروش کالا و سند بهای تمام شده

• بانک (بدهکار)
• فروش (بستانکار)
• بهای تمام شده کالای فروخته‌ شده (بدهکار)
• بهای تمام شده کالای ساخته ‌شده (بستانکار)

جمع بندی

در این مقاله به بررسی ثبت های حسابداری صنعتی و انواع آن پرداختیم. در صورتی داشتن سوال و یا کسب اطلاعات بیشتر در آخر همین نوشته، نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.