قانون مالیات مستقیم یا (ق.م.م)چیست؟

قانون مالیات مستقیم چگونه است؟

قانون مالیات مستقیم (ق.م.م) نوعی مالیات است که یک فرد مستقیماً به دولت پرداخت می کند. مانند مالیات بر درآمد، مالیات بر زمین و مالیات بر اموال شخصی. چنین مالیات های مستقیم بر اساس توانایی پرداخت مالیات دهندگان محاسبه می شود. به این معنی که هرچه توانایی پرداخت آن ها بیشتر باشد، مالیات آن ها نیز بیشتر است. قانون مالیات مستقیم (ق.م.م) می گوید: افراد یا نهادهایی که به منابع بیشتری دسترسی دارند و درآمد بیشتری دارند، باید مالیات بیشتری بپردازند.

به عنوان مثال، در مورد مالیات بر درآمد، فردی که درآمد بیشتری دارد، مالیات بیشتری پرداخت می کند و به عنوان درصدی از کل درآمد محاسبه می شود. علاوه بر این، مالیات مستقیم بر عهده شخص است و نباید توسط شخص دیگری به جز او پرداخت شود. همانطور که در بالا ذکر شد، یک مثال خوب از مالیات مستقیم، مالیات بر درآمد شخص است، که معمولاً به صورت مالیات بر درآمد سالانه ثبت می شود، اگرچه کسر از حقوق شخص می تواند به صورت ماهانه انجام شود.

با شرکت در دوره عالی رشد موسسه حسابداری تدبیر اصفهان علاوه بر آشنایی با امور مالیاتی، مباحث مشاوره منابع انسانی، دوره تخصصی اکسل، دوره حسابداری صنعتی و دوره حسابرسی به صورت تخصصی به شما آموزش داده می شود.

انواع مالیات های مستقیم

1. مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد بر اساس درآمد شخص است. درصد معینی از حقوق کارگر بسته به میزان دستمزد وی گرفته می شود.

2. مالیات نقل و انتقال

رایج ترین شکل مالیات نقل و انتقال مالیات بر املاک است. چنین مالیاتی از بخش مشمول مالیات اموال یک فرد فوت شده اخذ می شود.

3. مالیات بر حقوق

از جمله مالیات های مستقیم مالیات بر حقوق است و به این دلیل است که مردم از برنامه های اجتماعی مانند بیمه تأمین اجتماعی بهره می برند.

4. مالیات بر املاک

در مالیات بر املاک از املاکی مانند: زمین و ساختمان گرفته می شود و برای حفظ خدمات عمومی مانند: پلیس و آتش نشانی، مدارس و کتابخانه ها و همچنین جاده ها استفاده می شود.

موارد مشمول مالیات بر اساس قانون مالیات‌ های مستقیم

باب اول: معافیت مالیاتی و اشخاص مشمول

این باب شامل دو ماده است که به معافیت‌ های مالیاتی اشاره دارد.

ماده 1 – افراد زیر ملزم به پرداخت مالیات مستقیم هستند:

1. تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی، اعم از داخلی و خارجی، که در ایران دارای اموال یا دارایی‌ های ملکی هستند.
2. همه اشخاص حقیقی ایرانی مقیم ایران که درآمدی از داخل یا خارج کشور کسب می‌ کنند.
3. تمامی اشخاص حقیقی ایرانی مقیم خارج برای درآمدهایی که در ایران به دست می ‌آورند.

ماده 2 – اشخاص زیر از پرداخت مالیات مستقیم معاف هستند:

1. وزارتخانه ‌ها و ادارات دولتی
2. تمامی نهادهایی که با بودجه دولت تأمین مالی می ‌شوند.
3. شهرداری‌ ها، بخشداری ‌ها و دهیاری ‌ها

باب دوم: مالیات بر دارایی

این باب شامل چند فصل است که به موارد زیر تقسیم ‌بندی شده است:

• فصل اول: مالیات سالیانه املاک (مواد 3 تا 9)
• فصل دوم : مواد 10 و 11
• فصل سوم: مالیات بر اراضی بایر (مواد 12 تا 16)
• فصل چهارم: مالیات بر ارث (مواد 17 تا 43)
• فصل پنجم: مالیات حق تمبر (مواد 44 تا 51)

باب سوم: مالیات بر درآمد

مقررات مالیات بر درآمد در این باب ارائه شده است که شامل 7 فصل به شرح زیر است:

• فصل اول: مالیات بر درآمد املاک (مواد 52 تا 80)
• فصل دوم: مالیات بر درآمد کشاورزی (ماده 81)
• فصل سوم: مواد 82 تا 92
• فصل چهارم: مالیات بر درآمد مشاغل (مواد 93 تا 104)
• فصل پنجم: مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (مواد 105 تا 118)
• فصل ششم: مالیات بر درآمد اتفاقی (مواد 119 تا 128)
• فصل هفتم: مالیات بر درآمد ناشی از منابع مختلف (مواد 129 تا 131)

باب چهارم: مقررات متفرقه

برای آگاهی از مقررات متفرقه مرتبط با قانون مالیات ‌های مستقیم، به این باب مراجعه کنید که شامل 9 فصل به شرح زیر است:

• فصل اول : معافیت‌ ها (مواد 132 تا 146)
• فصل دوم: هزینه ‌های قابل قبول و استهلاک (مواد 147 تا 151)
• فصل سوم: قرائن و ضرایب مالیاتی (مواد 152 تا 154)
• فصل چهارم : مقررات عمومی (مواد 155 تا 176)
• فصل پنجم : وظایف مودیان (مواد 177 تا 181)
• فصل ششم: وظایف اشخاص ثالث (مواد 182 تا 188)
• فصل هفتم : تشویقات و جرائم (مواد 189 تا 202)
• فصل هشتم : ابلاغ (مواد 203 تا 209)
• فصل نهم: وصول مالیات (مواد 210 تا 218)

باب پنجم: سازمان تشخیص و مراجع مالیاتی

این باب شامل 6 فصل است که به ترتیب به سازمان ‌ها و مراجع مالیاتی می ‌پردازد:

• فصل اول: مراجع تشخیص مالیات و وظایف و اختیارات آن ‌ها (مواد 219 تا 235)
• فصل دوم: ترتیب رسیدگی (مواد 236 تا 243)
• فصل سوم : مرجع حل اختلاف مالیاتی (مواد 251 تا 255)
• فصل چهارم: شورای عالی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن‌ ها (مواد 252 تا 259)
• فصل پنجم : هیئت عالی انتظامی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن‌ ها (مواد 261 تا 262)
• فصل ششم: دادستانی انتظامی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن ‌ها (مواد 263 تا 282)

بند الف ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌ های مستقیم شامل چه مشاغلی می شود؟

1. دارندگان کارت بازرگانی (واردکنندگان و صادرکنندگان)
2. صاحبان کارخانه ‌ها و واحدهای تولیدی که برای آن‌ها جواز تأسیس و پروانه بهره‌ برداری از وزارتخانه ذی ‌ربط صادرشده یا می ‌شود.
3. بهره ‌برداران از معادن.
4. صاحبان مؤسسه‌ های حسابرسی، حسابداری و دفترداری، خدمات مالی و ارائه‌ دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ‌ای، انفورماتیک، رایانه ‌ای اعم سخت ‌افزاری و نرم ‌افزاری و طراحی سیستم و حسابداران رسمی.
5. صاحبان مراکز آموزشی و پرورشی، آموزشگاه‌ های آزاد، مدارس غیرانتفاعی، دانشگاه‌ ها و مراکز آموزش عالی.
6. صاحبان بیمارستان‌ ها، مراکز درمانی و سرای سالمندان.
7. دارندگان متل‌ ها و هتل ‌های از سه ستاره به بالا.
8. عمده‌ فروش‌ ها و بندکداران، فروشگاه‌ های بزرگ، توزیع کنندگان کالاهای داخلی و خارجی و انبارداران.
9. نمایندگان مؤسسه‌ های تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی.
10. صاحبان مؤسسات حمل‌ و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری یا باربری.
11. مؤسسات مهندسی و مشاور مهندسی
12. صاحبان مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی.

بند ب ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌ های مستقیم شامل چه مشاغلی می شود؟

1. صاحبان آزمایشگاه‌ ها، رادیولوژی ‌ها، فیزیوتراپی ‌ها، سونوگرافی‌ ها، الکتروانسفالوگرافی‌ ها، سی تی اسکن ‌ها، سالن ‌های زیبایی و دیگر ارائه‌ دهندگان خدمات بهداشتی طبی و غیر طبی، صاحبان داروخانه‌ ها اعم از انسانی و دامی، لابراتوارهای دندانسازی، مراکز ترک اعتیاد، مؤسسات ترمیم و کاشت مو، سازندگان اعضای مصنوعی، مراکز بینایی ‌سنجی و شنوایی ‌سنجی، مشاوره ژنتیک، مشاوره روان‌ سنجی و روان‌ شناسی، دفاتر خدمات پرستاری، مامایی و مراکز خدمات آمبولانس.
2. صاحبان کارگاه ‌های صنعتی.
3. فعالیت در زمینه ساختمانی، تأسیسات فنی و صنعتی، نقشه ‌کشی، نقشه ‌برداری، محاسبات فنی و نظارت.
4. چاپخانه‌ داران، لیتوگرافی‌ ها، ارائه ‌دهندگان خدمات چاپ و گرافیست ‌ها.
5. صاحبان مراکز ارتباطات رایانه ‌ای.
6. صاحبان دفاتر اسناد رسمی.
7. صاحبان تعمیرگاه‌ های مجاز و اتوسرویس ‌ها.
8. وکلا، کارشناسان، مترجمان رسمی دادگستری، مشاوران حقوقی و اعضای سازمان‌ های نظام مهندسی.
9. فعالان در زمنیه ارائه طرح ‌های تحقیقاتی
10. دلالان، افراد دارای حق العمل، کارگزاران.
11. صاحبان مراکز فرهنگی- هنری، فرهنگسراها، کانون ‌های حرفه ‌ای و انجمن‌ های صنفی تخصصی.
12. صاحبان سینماها و مکان ‌های تفریحی و ورزشی.
13. صاحبان مشاغل فیلم‌ برداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر خدمات سینمایی.
14. پزشکان و دندانپزشکان که دارای مطب هستند و دامپزشکانی که به حرفه دامپزشکی اشتغال دارند.
15. صاحبان میهمان ‌سراها و مسافرخانه ‌ها.
16. صاحبان دفاتر خدمات ارتباطی (دفتر خدمات مشتریان) و دفاتر پلیس +10
17. صاحبان پمپ‌ های بنزین و گازوئیل و گاز
18. ناشران کتاب و مجلات
19. دارندگان دفاتر خدمات مسافرتی
20. صاحبان تالارهای پذیرایی، رستوران‌ ها، تهیه‌کنندگان غذاهای آماده، خدمات پذیرایی و کرایه ظروف.
21. صاحبان نمایشگاه ‌ها اتومبیل و آژانش معاملات املاک و مراکز کرایه اتومبیل.
22. سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر.
23. عاملان فروش و فروشندگان آهن ‌آلات، فروشندگان مصالح ساختمانی دارنده عاملیت مجاز و فروش
24. قنادی های با کارگاه و بدون کارگاه
25. تولید کنندگان نان های فانتزی، صنعتی و حجیم
26. خدمات پیک موتوری
27. صاحبان مهد کودک ها

مزایای مالیات مستقیم

اگرچه این قانون به طور جدی بر روی هر فردی که واجد شرایط معافیت نیست اعمال می شود، اما در واقع مزایای بی شماری برای پرداخت مستقیم مالیات وجود دارد، که عبارتند از:

• از آنجا که مالیاتهای مستقیم بر اساس توانایی فرد در پرداخت است، برابری بین پرداخت کنندگان و شهروندان را افزایش می دهد. بسته به میزان درآمد هر فرد مبلغ متفاوتی دریافت می شود.
• نکته مثبت در مورد مالیات های مستقیم در مورد مالیات بر درآمد این است که، مالیات سالانه هر سال یکسان است به شرطی که حقوق تغییر نکند.
• مالیات در واقع درآمد دولت است و وقتی نوسان می کند، درآمد نیز تغییر می کند. بنابراین می توانند بالاتر یا پایین تر بروند.
• مالیات مستقیم بر عایدی سرمایه زمانی کسر می شود که فردی دارایی هایی مانند: سهام، املاک یا … را بفروشد. مالیات با تعیین تفاوت بین مبلغ خرید و مبلغ فروش محاسبه می شود.
• دولت نیازی به هزینه کردن برای جمع آوری مالیات ندارد، زیرا قبلاً از منبع درآمد اخذ می شود. برخی از شرکت ها از سیستم های کسر حقوق و دستمزد خودکار استفاده می کنند که به صرفه جویی در وقت و هزینه کمک می کند.

مالیات های مستقیم در مقابل مالیات های غیر مستقیم

اساساً دو نوع مالیات وجود دارد – مالیات مستقیم و غیر مستقیم. موارد زیر تفاوت های این دو است:

• مالیات های مستقیم به مالیاتی اطلاق می شود که توسط یک شخص مستقیماً به دولت تسویه و پرداخت می شود. مالیات های غیر مستقیم مالیاتی هستند که می توانند به واحد دیگری منتقل شوند. بنابراین، بار پرداخت آن ها می تواند بر دوش شخص دیگری باشد.
• در صورت عدم مدیریت مناسب جمع آوری، می توان از مالیات مستقیم اجتناب کرد. ولیکن از مالیات های غیرمستقیم نمی توان فرار کرد، زیرا مالیات ها به طور خودکار از کالاها و خدمات اخذ می شود.
• مالیات های مستقیم می تواند به رفع تورم کمک کند، در حالی که مالیات غیر مستقیم می تواند منجر به تورم شود.
• مالیات های مستقیم موجب صرفه جویی در پس اندازگران می شود، اما مالیات های غیرمستقیم برعکس این امر را تشویق می کند، زیرا محصولات و خدمات را گران تر می کند.
• مالیات مستقیم فقط به افرادی تعلق می گیرد که به دسته های مختلف درآمد تعلق دارند. مالیات غیر مستقیم، از طرف دیگر، برای همه کسانی که کالا می خرند و از خدمات استفاده می کنند، اعمال می شود.

قانون مالیات مستقیم در تاریخ 03/12/1366 به تصویب مجلس شورای اسلامی درآمده است، و در تاریخ 31/04/1394 در قانون مالیات مستقیم (ق.م.م) با اصلاحاتی لحاظ شده است که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور منتشر شده است.

برای آشنایی بیشتر با جزئیات متن قانون مالیات مستقیم با اصلاحات فایل pdf زیر را دانلود کنید. همچنین میتوانید برای اطلاعات بیشتر مقاله ارزش افزوده موسسه حسابداری تدبیر استفاده کنید.

جهت دانلود کتاب کامل قانون مالیات های مستقیم روی دکمه کلیک کنید.

کتاب قانون مالیات های مستقیم