اصل بهای تمام شده

اصل بهای تمام شده

زمانی که موسسه دارایی را خریداری می کند، ارزش آن دارایی در گزارش های مالی واحد تجاری ثبت می شود. این ارزش اولیه بهای تمام شده نامیده می شود و برای بسیاری از شرکت ها جنبه مهم گزارشگری مالی دارد. این اصل یکی از شاخه های حسابداری می باشد که هزینه هایی را مورد محاسبه قرار می دهد که با ساخت کالا ارتباط دارند. به طور عمده بهای تمام شده برای نگهداری دارایی های مشهود یک شرکت، بدون انعکاس ارزش بازار مورد استفاده قرار می گیرد.

اصل بهای تمام شده یکی از اصول مهم حسابداری است که دارایی ها را به قیمت نقدی مربوط در زمان خرید یا تحصیل دارایی ثبت می کند. مقدار دارایی ثبت‌شده را نمی توانیم برای بهبود ارزش بازار یا تورم افزایش دهیم. همچنین نمی توانیم آن را به روز کنیم تا منعکس‌کننده هر گونه استهلاک باشیم. دارایی هایی که ثبت می شوند، می توانند شامل دارایی های کوتاه مدت و بلند مدت، بدهی ها و هرگونه حقوق صاحبان سهام باشند. این دارایی ها همیشه به بهای تمام شده اولیه ثبت می شوند.

مزایای اصل بهای کالاها

ماهیت ثبت اصل هزینه به این معنی است که چند مزیت کلیدی برای نگهداری سوابق مالی هزینه های اولیه دارایی ها وجود دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

• سهولت ردیابی
• عینی بودن اصل بهای تمام شده و هزینه واقعی استفاده از خدمات مالی برای محاسبه اصول بهای تمام شده تاریخی دارایی های یک شرکت.

از آن جایی که اصل بهای تمام‌شده صرفا هزینه اولیه یک دارایی است، حفظ سابقه این ارزش اولیه می تواند بسیار آسان تر باشد. این به این دلیل است که اصل هزینه تاریخی فقط به هزینه اولیه یک دارایی نیاز دارد و یک تجارت ممکن است نیازی به، به روزرسانی مداوم سوابق مالی خود برای نشان دادنِ ارزش های فعلی بازار نداشته‌باشد.

این اصل به ارزش های ثبت‌شده اشاره دارد که عینی و قابل تایید هستند. به عنوان مثال می توان گفت رسید فروش، تراکنش های بانکی یا فاکتورها برای تایید آسان ارزش اصلی دارایی در هنگام خرید استفاده می شوند.

هنگامی که یک واحد تجاری از یک مشاور مالی یا حسابدار استفاده می کند، ممکن است هزینه های اضافی برای این خدمات متحمل شود. هرچه یک حسابدار بیشتر برای تایید و نهایی کردن گزارش های مالی شرکت کار کند، هزینه بیشتری برای شرکت خواهد داشت.

زمانی که فقط هزینه اولیه یک دارایی را ردیابی می کند، یک حسابدار ممکن است فقط نیاز به بررسی ارزش بهای اولیه دارایی های شرکت داشته باشد. این می تواند سریع تر و مالیات کمتری بر منابع نسبت به ارائه کامل حساب های شرکت داشته باشد و در نهایت باعث صرفه جویی در هزینه های اضافی شرکت هنگام استخدام مشاوران مالی یا حسابداران می شود.

معایب اصل تفکیک بهای دارایی ها

اصل هزینه ممکن است گاهی اوقات دو مشکل عمده داشته باشد.

1. اصل هزینه ممکن است دقیق ترین گزارش را برای وضعیت مالی کلی یک شرکت ارائه ندهد.
2. اصل بهای تمام شده تاریخی نیز ممکن است هر دارایی را که یک شرکت به تدریج یا در طی یک دوره زمانی به دست آورده است، به جای خرید اولیه، در نظر نگیرد.

این اصل فقط می تواند ارزش اولیه یک دارایی را در زمانی که یک شرکت آن را خریداری می کند، در نظر بگیرد. اصل هزینه ممکن است هیچ گونه افزایش در ارزش بازار دارایی ها را در نظر نگیرد. همچنین نمی تواند استهلاک دارایی را در طول زمان گزارش کند. به عنوان مثال اگر یک دارایی با بهای اصلی 50000 تومان خریداری شود و ارزش بازار آن دارایی طی پنج سال به 75000 تومان افزایش یابد، اصل هزینه به ارزش اولیه 50000 تومان ثبت خواهد شد.

همچنین این اصل استهلاک را در نظر نمی گیرد. به این معنی که کاهش در ارزش بازار یک دارایی (مانند یک خودرو) ممکن است بر اصل بهای تمام‌شده اولیه تاثیری نداشته‌باشد. این اصل می‌تواند به یک شرکت آسیب برساند، زیرا اصل هزینه ممکن است به‌ طور دقیق زیان بازاری را که شرکت متحمل شده‌است را نشان ندهد.

علاوه بر عدم دقت در حسابداری، این اصل ممکن است دارایی های نا مشهود شرکت را نیز در نظر نگیرد. به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است دارایی‌ های ارزشمندی مانند هویت برند، علائم تجاری، مالکیت معنوی یا سرقفلی ناشی از ادغام یا تملک داشته باشد. از آن جایی که این دارایی ها در طول زمان ایجاد می شوند، یک واحد اقتصادی ممکن است نتواند ارزش آن ها را در اصل هزینه اولیه لحاظ کند.

استثنا در تعیین بهای دارایی ها

اکثر دارایی های مشهود را می توان در حسابداری برای اصل هزینه در نظر گرفت، مواردی وجود دارد که انواع خاصی از دارایی ها ممکن است هنگام ثبت این اصل در نظر گرفته‌نشود. این استثناها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حساب های دریافتنی، زیرا ممکن است در عوض به عنوان ارزش فروش ثبت شوند. به این معنی که این دارایی ها ممکن است هنوز به طور کامل توسط مشتریان پرداخت نشده باشد.
• انتظار می رود دارایی های بسیار نقدشونده یک شرکت در یک دوره زمانی کوتاه به پول نقد تبدیل شود. زیرا معمولا به ارزش بازار آن ها ثبت می شود.
• هر گونه سرمایه گذاری مالی ممکن است در طول هر دوره حسابداری به ارزش منصفانه ثبت شود.

این اصل مستلزم آن است که در ابتدا یک دارایی، بدهی یا سرمایه گذاری در حقوق صاحبان سهام به بهای تمام‌شده اولیه ثبت شود. این اصل به طور گسترده برای ثبت تراکنش ها استفاده می شود، تا حدی به این دلیل که استفاده از قیمت اصلی خرید به عنوان شواهد عینی و قابل تایید ارزش ساده ترین است. تغییر در مفهوم این است که اجازه دهیم بهای تمام شده ثبت شده یک دارایی کمتر از بهای اصلی آن باشد. اگر ارزش بازار دارایی کمتر از بهای اصلی باشد. با این حال، این تغییر اجازه نمی دهد معکوس ارزش گذاری مجدد یک دارایی به سمت بالا. بنابراین، این مفهوم پایین‌ تر از هزینه یا بازار، دیدگاهی محافظه‌ کارانه از اصل هزینه است.

کاربرد اصل هزینه

نحوه اعمال اصل هزینه بستگی به شرایط زیر دارد:

• اصل هزینه برای دارایی ها و بدهی های کوتاه مدت: استفاده از اصل هزینه برای دارایی‌ ها و بدهی‌ های کوتاه‌ مدت توجیه‌ پذیرترین روش است. زیرا واحد تجاری آن‌ قدر در اختیار نخواهد داشت که ارزش‌ های آن‌ ها قبل از انحلال یا تسویه آن ها به‌ طور قابل توجهی تغییر کند.
• اصل هزینه برای اوراق بهادار: اصل بهای تمام شده برای سرمایه گذاری های مالی قابل اجرا نیست. زیرا حسابداران ملزم به تنظیم مبلغ ثبت‌شده این سرمایه گذاری ها با ارزش منصفانه آن ها در پایان هر دوره گزارش هستند.

• اصل هزینه برای دارایی ها و بدهی های بلند مدت: این اصل کمتر برای دارایی های بلندمدت و بدهی های بلندمدت کاربرد دارد. هزینه‌ های استهلاک و کاهش ارزش برای همراستایی تقریبی این اقلام با ارزش منصفانه‌ شان در طول زمان مورد استفاده قرار می‌ گیرد. اما اصل بهای تمام‌شده فضای کمی برای تجدید ارزیابی این اقلام به سمت بالا باقی می‌ گذارد. اگر ترازنامه به شدت نسبت به دارایی‌ های بلند مدت وزن داشته باشد، همانطور که در صنعت سرمایه‌ بر است، خطر بیشتری وجود دارد که ترازنامه ارزش واقعی دارایی‌ های ثبت‌شده روی آن را به دقت منعکس نکند.
• اصل بهای تاریخی و تجدید ارزیابی دارایی: اصل هزینه بیانگر این است که نباید دارایی را تجدید ارزیابی کنید، حتی اگر ارزش آن به وضوح در طول زمان افزایش یافته‌باشد. این به طور کامل تحت اصول پذیرفته‌شده حسابداری، که اجازه می دهد برخی از تعدیل در ارزش منصفانه است. این اصل بر اساس استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی که نه تنها امکان تجدید ارزیابی به ارزش منصفانه را فراهم می کند، حتی کمتر قابل استفاده است. بلکه به شما امکان می دهد در صورت افزایش ارزش دارایی متعاقبا، هزینه کاهش ارزش را معکوس کنید.

انواع مختلف بهای تمام شده در حسابداری

بهای تمام‌شده در حسابداری شامل روش‌ های مختلفی است که به تعیین هزینه‌ ها کمک می ‌کند. این روش ‌ها شامل هزینه‌ یابی براساس فعالیت، هزینه کار سفارشی، هزینه فرآیند، هزینه نهایی و هزینه‌ یابی استاندارد هستند. در ادامه به بررسی این مفاهیم می ‌پردازیم.

هزینه‌ یابی براساس فعالیت:

هزینه ‌یابی براساس فعالیت (ABC) یک روش اساسی در حسابداری بهای تمام شده‌است که هزینه ‌ها را طبق فعالیت ‌های مختلف برای تولید محصول یا ارائه خدمات محاسبه می‌ کند. برای مثال، اگر تولید یک محصول شامل مراحل طراحی، ساخت و مونتاژ باشد، این روش هزینه‌ های هر مرحله را به‌ طور جداگانه محاسبه می ‌کند.

 این رویکرد به شرکت‌ ها کمک می‌ کند تا منبع هزینه‌ ها را به دقت شناسایی کرده و به مدیریت بهتر آن بپردازند. همچنین هزینه ‌های اضافی را کاهش دهند و کارایی را بهبود بخشند. استفاده از نرم ‌افزار حسابداری که قابلیت پیگیری تمام جریان‌ های مالی را داشته باشد، در محاسبه هزینه ‌ها به‌ صورت جداگانه سودمند است.

تعیین هزینه کار سفارشی:

روش تعیین هزینه سفارش کار در صنایعی مورد استفاده قرار می ‌گیرد که محصولات را به ‌صورت سفارشی تولید می ‌کنند. در این روش، هزینه مواد اولیه و نیروی کار برای هر سفارش به طور جداگانه محاسبه می‌ شود. حسابداران در ابتدای هر سفارش، بودجه را تخمین و در حین پیشرفت کار، هزینه ‌های واقعی را ثبت می‌ کنند.

این سیستم به تولیدکنندگان کمک می ‌کند تا هزینه دقیق تولید هر محصول را شناسایی کرده و قیمت ‌گذاری مناسبی انجام دهند. آشنایی با اصول اولیه حسابداری برای افرادی که در زمینه تولید محصولات سفارشی فعالیت می‌ کنند، اهمیتی ویژه دارد.

تعیین هزینه فرآیند:

روش تعیین هزینه فرآیند در صنایع که محصولات مشابه به صورت پیوستهِ تولید می‌ شوند، مانند صنعت خودروسازی، کاربرد دارد. در این روش، هزینه‌ های هر مرحله از تولید، مانند مواد اولیه و نیروی کار، به ‌طور میانگین محاسبه و مدیریت می ‌شود. هدف این روش تولید محصولات با هزینه‌ های پایین و کیفیت مطلوب است. شرکت ‌ها با رصد هزینه‌ ها در طول زمان می ‌توانند نقاطی با هزینه ‌های اضافی را شناسایی کرده و تغییرات لازم برای بهبود کارایی و صرفه ‌جویی را ایجاد کنند.

تعیین هزینه نهایی:

حسابداری هزینه نهایی، نوع دیگری از حسابداری بهای تمام شده‌است که به شرکت ‌هایی با چند خط تولید کمک می ‌کند تا سود آورترین خط تولید را شناسایی کنند. با بررسی هزینه‌ های مواد اولیه و نیروی کار، شرکت ‌ها قادر به شناسایی محصولاتی با درآمد بیشتر خواهند بود. این روش به بهینه‌ سازی تولید و افزایش سودآوری کمک می ‌کند.

تعیین هزینه براساس استاندارد:

روش هزینه‌ یابی استاندارد به کسب ‌و کارها یاری می‌ دهد تا فرایند تولید خود را بهینه نگه دارند. این روش با مقایسه هزینه ‌های واقعی با استانداردهای تعیین ‌شده، به شرکت‌ ها امکان کنترل هزینه‌ ها را می‌ دهد. هزینه ‌یابی استاندارد همچنین به مدیران کمک می ‌کند نقاطی را شناسایی کنند که بتوان هزینه‌ ها را بدون کاهش کیفیت کاهش داد. تمام هزینه‌ های واقعی باید در صورت ‌های مالی شرکت ‌ها ثبت شوند.

خلاصه

به طور عمده، سوابق مالی ممکن است استهلاک یا ارزش رو به رشد دارایی های به دست آمده را ردیابی کنند. اما با این حال، اصل بهای تمام‌شده همیشه ثابت باقی می ماند. همچنین این اصل را می توان به عنوان اصل بهای تمام شده تاریخی نیز معرفی کرد. به عبارت دیگر بدون توجه به افزایش یا استهلاک یک دارایی در طول زمان، بهای تمام شده اصلی دارایی در زمان تحصیل، ارزشی است که به عنوان بهای تمام شده نگهداری می شود. یکی دیگر از نام های بهای تمام شده، اصل هزینه می باشد.