بررسی جامع انواع حسابداری صنعتی

انواع حسابداری صنعتی

برای آشنایی با انواع حسابداری صنعتی ابتدا باید تعریفی از حسابداری صنعتی عنوان کنیم، حسابداری صنعتی در واقع وظیفه دارد که بهای تمام شده هر محصول را محاسبه نماید. یافتن بهای تمام شده هر محصول می تواند به شما برای کاهش و کنترل هزینه های تولید کمک کند. حسابداران صنعتی می بایست بتوانند هزینه های مواد اولیه تولید محصول را نیز به صورتی دقیق برآورد کنند. در ادامه به بررسی دقیق انواع حسابداری صنعتی خواهیم پرداخت.

حسابداری صنعتی چیست؟

یکی از جذاب ترین و دشوارترین انواع حسابداری حسابداری صنعتی شناخته شده است. حسابداری صنعتی در واقع دسته ای از حسابداری می باشد که به دنبال تنظیم تعیین هزینه های استاندارد، هزینه های واقعی عملیات، تنظیم بودجه، هزینه مراحل تولید، تعیین سودآوری، مصرف وجوه اجتماعی و … می پردازد. همان گونه  که از اسم این رشته پیداست، این حسابداری در راستای ارتباط با صنعت و همچنین ارتباط با موسسات تولیدی کاربرد دارد.

وظایف حسابدار صنعتی به شرح زیر می باشد:

1. همکاری در برنامه ریزی بودجه ها و اجرای آن ها در سازمان ها.
2. جمع آوری اطلاعاتی که منجر به تصمیم گیری صحیح مالی مدیریت مجموعه می شود.
3. اجرای قوانین و ساختار هایی که باعث بهبود وضعیت هزینه ها شود.
4. مشخص کردن ارزش موجودی بخش های مختلف تولید محصول به منظور هزینه یابی و تعیین قیمت.
5. مشخص کردن هزینه های انجام شده و نسبت آن به میزان سود به دست آمده.

انواع حسابداری صنعتی – روش های هزینه یابی

برای بررسی انواع حسابداری صنعتی در این مرحله نیاز داریم که به معرفی انواع روش های حسابداری بپردازیم:

1. هزینه یابی مستقیم

بخشی از هزینه های تولید که مستقیما با حجم تولید تغییر می کند مورد نظر قرار می گیرد. دستمزد مستقیم سربار ساخت در این روش جز هزینه های متغیر تولیدی می باشد. این هزینه برای کالا های در جریان ساخت و بهای تمام شده موجودی های پایان دوره در نظر گرفته می شود.

2. هزینه یابی جذبی

تمام هزینه های تولیدی در این روش مورد نظر قرار می گیرند. هزینه هایی نظیر، تهیه مواد اولیه، دستمزد مستقیم، سربار متغیر ساخت، سربار ثابت ساخت و … .

3. هزینه یابی تخمینی

هزینه ای می باشد که برای یک تصمیم خاص و یا یک قرارداد خاص پیش بینی می شود. همچنین مخارجی که پس از فروش ایجاد می شوند نیز در این دسته قرار می گیرند.

4. هزینه یابی سفارش کار

هزینه یابی سفارش کار در واقع مجموعه ای از قواعدی می باشد که برای تشخیص، تخصیص و ثبت هزینه های تولید و تفکیک سفارش از نقطه شروع تا نقطه پایان مورد بررسی قرار می گیرد.

5. هزینه یابی مرحله ای برای انواع حسابداری صنعتی

برخی از موسسات و سازمان برای آن که محصولی را تولید کنند، مراحل مختلفی را طی می کنند. کارخانه های نساجی، صنایع نفت، مواد شیمیایی و … در این دسته قرار دارند.

6. هزینه یابی استاندارد برای انواع حسابداری صنعتی

این روش هزینه یابی پیامی طبیعی برای کاربرد کنترل بودجه می باشد در این روش هزینه یابی قیمت تمام شده پیش بینی و عملکرد واقعی با آن مقایسه می شود، در این روش چنان چه با مغایرت روبرو شوند علل آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند.

اهداف انواع حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی یکی از اصلی ترین عناصری می باشد که هر سازمان به آن نیاز دارد، این روش حسابداری دارای اهدافی می باشد که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت. یکی از اصلی ترین و مهم ترین اهدافی که می توانیم برای انواع حسابداری صنعتی عنوان کنیم، تفکیک درآمد و هزینه، بررسی سود و زیان ناشی از هزینه ها و … می باشد. حسابداری صنعتی می کوشد که با کاهش حداکثری هزینه ها منجر به افزایش سود شود. آنالیز و تحلیل خط تولید، مقایسه روند فعالیت و محاسبات حسابداری آن نیز در این شیوه باید مورد بررسی قرار گیرند.

حسابداری در بطن خود علم و مهارتی می باشد که برای نظم و سازماندهی به اعداد و ارقام مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع ما به این دلیل از حسابداری استفاده می کنیم که بدانیم دارایی ما به چه شکل و چقدر موجود است. همچنین حسابداری این امکان را به ما می دهد که مشخص کنیم در یک بازه زمانی خاص چقدر سود و ضرر داریم. میزان بدهکاری ها و طلبکاری های ما نیز به همین طریق تعیین می شود.

بررسی هزینه ها

هزینه ها نیز در انواع حسابداری صنعتی به شیوه های زیر طبقه بندی می شوند:

1. هزینه های ساخت

در بررسی انواع حسابداری صنعتی، هزینه های ساخت به هزینه هایی اطلاق می شود که در جهت ساخت و یا تولید محصول صرف می شوند. هزینه های کارگران، هزینه مواد اولیه و … نیز در این دسته قرار می گیرند.

2. هزینه های تجاری یا عملیاتی

هزینه های تجاری به هزینه هایی اطلاق می شوند که در بخش های اداری، توزیع، فروش و … ایجاد می شود.

3. هزینه های مستقیم در انواع حسابداری صنعتی

بارز ترین هزینه هایی که در این دسته صرف می شوند، هزینه هایی هستند که برای مواد اولیه مستقیم در تولید محصول خرج می شوند.

4. هزینه های غیر مستقیم یا سربار

هزینه های غیر مستقیم هزینه هایی می باشند که ارتباط مستقیمی با تولید محصول ندارند و در تولید محصول نقش اصلی ندارند. هزینه های سوخت، روغن ماشین آلات، هزینه های استهلاک ساختمان و … در این دسته قرار می گیرند.

5. هزینه های ثابت

در حسابداری صنعتی هزینه ها از نظر ثابت و یا متغیر بودن و یا نیمه متغیر بودن نیز مورد بررسی قرار می گیرند. هزینه های ثابت به هزینه هایی اطلاق می شود که با حجم تولید ارتباط مستقیمی ندارند. مانند دستمزد کارگران، هزینه اجاره کارگاه و … .

6. هزینه های متغیر

هزینه های متغیر به هزینه های اطلاق می شود که با میزان محصولات تولید شده توسط ما در ارتباط می باشند. هزینه‌های مربوط به تامین مواد اولیه در این دسته قرار می گیرند. هزینه های متغیر خود به 3 گروه ذیل تقسیم بندی می شوند:

• هزینه ثابت طرفیت کارخانه
• هزینه ثابت بهره برداری
• هزینه ثابت برنامه ای

7. هزینه های نیمه متغیر

برخی از کارکنان سازمان ها علاوه بر آن که حقوق ثابت خود را دریافت می کنند، بسته به میزان فروش نیز در سود محصول شریک می شوند. این چنین هزینه ها در این دسته قرار می گیرند، چرا که به صورت تلفیقی از هزینه های ثابت و متغیر می باشند.

مرکز هزینه چیست و شامل چه بخش ‌هایی می ‌باشد؟

مرکز هزینه به بخش ‌هایی از یک سازمان اطلاق می ‌شود که هزینه‌ هایی در آن جا صرف می‌ شود. به عنوان مثال، اگر حسابدار یک کارگاه تولیدی بخواهد بخش ‌هایی را که بار مالی دارند شناسایی کند، نیاز است که تمام بخش ‌های کارگاه به طور دقیق در نرم ‌افزار حسابداری ثبت شوند و سپس مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، هر بخش و عملکردی از سازمان می ‌تواند به عنوان یک مرکز هزینه تلقی شود.

در یک کسب و کار تولیدی، می ‌توان این مراکز را به کل کارخانه، یک بخش خاص از آن، یا حتی یک مرحله از فرآیند تولید نسبت داد. در مقابل، در کسب ‌و کارهای خدماتی، مراکز هزینه می ‌توانند شامل فروشگاه ‌ها یا شعب مختلف در یک منطقه باشند. معمولا مراکز هزینه، همان مراکز تولید هستند که ممکن است خود نیز شامل زیرمجموعه ‌هایی باشند. به عنوان مثال، هر مرحله از تولید، بخشی از خط تولید یا تجهیزاتی که در یک دایره تولید فعالیت دارند، می ‌توانند به تنهایی به عنوان مرکز هزینه در نظر گرفته شوند.

در سیستم ‌های حسابداری جامع، تعداد بیشتر مراکز هزینه، به حسابدار این امکان را می ‌دهد تا نظارت دقیق ‌تری روی هزینه ‌ها داشته باشد. نرم ‌افزار حسابداری همچنین به تحلیل و بررسی هزینه‌ ها کمک کرده و این امکان را فراهم می ‌آورد که مدیریت مراکز هزینه به شکلی موثر در زمینه هزینه ‌های جاری و سرمایه ‌گذاری‌ ها در بازه ‌های مختلف زمانی مانند یک ‌ماهه، سه ‌ماهه، شش ‌ماهه یا یک سال مالی انجام شود. این اطلاعات در سیستم ثبت می ‌شود و به حسابدار کمک می ‌کند تا:

برای آینده برنامه ‌ریزی کند.

در تصمیم ‌گیری‌ ها حمایت کند.

در کنترل هزینه ‌ها موثر واقع شود.

منابع اطلاعاتی برای تحلیل هزینه ‌ها شامل موارد زیر است:

• فاکتورها و سفارشات خرید مواد اولیه و هزینه ‌های جاری
• برنامه پرداخت دستمزد کارکنان
• رسیدهای نقدی و قبض ‌های هزینه ‌های جاری

میزان هزینه‌ های مرتبط با هر مرکز هزینه باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و یک سیاست مالی جامع باید به وضوح مشخص کند که کدام هزینه ‌ها در مرکز هزینه ضروری هستند.

اما مراکز هزینه باید چه ویژگی ‌هایی داشته باشند تا مدیر مالی یا حسابدار بتوانند با بررسی آن‌ ها منابع مالی را کنترل نمایند؟ پارامترهای مورد نیاز برای تعیین یک بخش از کارگاه به عنوان مرکز هزینه به شرح زیر است:

مراکز هزینه معمولا به سه دسته کلی تقسیم می‌ شوند:

• واحدهای تولیدی: این واحدها مستقیما در تولید محصولات یا ارائه خدمات نقش دارند و کلیه فعالیت ‌های تولیدی در این بخش انجام می‌ شود.
• واحدهای خدماتی: این واحدها به عنوان مراکز پشتیبانی عمل کرده و به سایر واحدها (تولیدی یا غیرتولیدی) خدمات ارائه می ‌دهند، هر چند به طور مستقیم در تولید دخیل نیستند.
• واحدهای اداری: این واحدها مسئول رسیدگی به مسائل مدیریتی و ستادی کسب و کار هستند.

به طور کلی، مرکز هزینه را می ‌توان به عنوان محلی دانست که تمام هزینه ‌های مربوط به کسب و کار در آن ثبت و تجزیه و تحلیل می ‌شود. به همین دلیل، حسابدار باید تمامی جنبه‌ های این مراکز را به دقت بررسی کند تا به یک سیستم حسابداری جامع دست یابد.