آشنایی با مفهوم و کاربرد حسابرسی قانونی

مفهوم حسابرسی

حسابرسی قانونی یکی از انواع حسابرسی می باشد که افراد و نهادهای مختلفی از آن استفاده می نمایند. به صورت کلی تمام کسب و کارها و فعالیت ها باید درون سازمان خود حسابرسی را انجام دهند تا بیانگر قانونی بودن فعالیت های آنها باشد. می بایست در نظر داشته باشید که حسابرسی قانونی دامنه بسیار گسترده ای دارد و اغلب مشاوران قانونی این کار را انجام می دهند.

قبل از اینکه در مورد حسابرسی قانونی صحبت شود لازم است تا شما حتما با مفهوم حسابرسی آشنا شوید. در حسابرسی فعالیت ها و اسناد مالی شرکت بررسی می شوند تا قانونی بودن فعالیت های اقتصادی آنها مشخص گردد. شخصی که این بررسی ها را انجام می دهد حسابرس می باشد. عموما برای شرکت های کوچک، حسابرسی توسط یک شخص صورت می گیرد اما برای شرکت های بزرگ این مورد توسط گروهی از حسابرسان صورت می پذیرد.

برای اینکه حسابرس بتواند کار خود را به درستی انجام دهد لازم است تا حتما تحصیلات آکادمیک مرتبط داشته و با استاندارد ها و ضوابط مربوط به حسابداری آشنا باشد. عموما حسابرس ها دارای گواهینامه های مخصوص می باشند که صلاحیت آنها را نشان می دهد. حسابرسی ها می توانند از نوع داخلی، مالی، رعایتی، عملیاتی یا قانونی باشند.

تعریف

حسابرسی قانونی را می توان زیر مجموعه حسابرسی خارجی در نظر گرفت که در طی آن فعالیت های اقتصادی و اسناد مالی یک شرکت توسط گروهی خارج از سازمان بررسی می شوند. نتیجه فعالیت آنها مشخص می نماید که آیا فعالیت آن شرکت بر اساس قوانین و اصول اخلاقی بوده است یا خیر.

تفاوت حسابرسی قانونی با حسابرسی داخلی در اسناد مالی است که باید به اشخاص حسابرس ارائه گردد. در حسابرسی داخلی به اسناد و مدارک مالی، فقط مدیریت شرکت دسترسی دارد اما در این نوع حسابرسی لازم است تا تمام اسناد در اختیار ارگان های حسابرس قرار بگیرد.

جالب است که بدانید حسابرسی قانونی بیشتر مشمول شرکت های دولتی می شود. البته این مورد یک قانون نمی باشد و ممکن است هر کسب و کار یا شخصی شامل این نوع حسابرسی شود. الزاماتی که در حسابرسی قانونی بیان می شوند بر اساس درآمد شرکت ها متفاوتی می باشد. باید بیان نمود که این نوع حسابرسی بسیار جامع می باشد. امروزه بر اساس قوانین موجود در شرکت ها، برخی از کسب و کارها از حسابرسی قانونی معاف می باشند.

در حسابرسی قانونی چه فعالیتی انجام می شود؟

همانگونه که از نام این نوع حسابرسی می توان متوجه شد، در این نوع فعالیت تلاش می شود تا بر اساس موازین قانونی وضعیت مالی و درآمد شرکت بررسی گردد. در همین راستا قوه مقننه کشور برای کسب و کارهای مختلف یک چارچوب قانونی تنظیم می نماید. پس از آن شرکت ها باید بر اساس نوع فعالیت خود، در چارچوب قانون تدوین شده فعالیت نمایند.

شاید برای شما نیز جای سوال باشد که هدف این نوع حسابرسی چیست؟ در پاسخ باید بیان نمود که در حسابرسی قانونی بررسی می شود که آیا منابع تخصیص داده شده و اسنادی که ارائه می شوند با یکدیگر همخوانی دارند و از آنها به درستی بهره گرفته شده است؟ حسابرسان برای حسابرسی قانونی لازم است تا حتما اسناد مورد نیاز خود را لیست نمایند. پس از اینکه اسناد مربوطه در اختیار آنها قرار گرفت، می توانند داده های ارسالی را تجزیه و تحلیل نمایند. حسابرسان اگر در این اسناد عدم همخوانی مشاهده نمایند به افراد مربوطه اطلاع خواهند داد.

مزایا

بسیاری از افراد که مشمول حسابرسی قانونی می شوند، نسبت به آن ترس و دلهره دارند. لازم است که بدانید این نوع حسابرسی دارای مزیت هایی نیز می باشد که به قرار زیر هستند:

• چون اسناد مالی توسط افرادی از خارج سازمان بررسی می شوند، صحت گزارشات بررسی می گردد.
• اگر این نوع حسابرسی انجام شود، مشخص می گردد که گزارشات ارائه شده فاقد هرگونه خطا و تقلب هستند. این مورد برای هر سازمانی می تواند اعتبار مضاعف ایجاد نماید.
• این نوع حسابرسی به مدیریت سازمان کمک می نماید تا از استراتژی های مناسبی برای مدیریت بهره ببرد.
• زمانی که شما حسابرسی قانونی انجام می دهید، راحت تر خواهید توانست کارهای خود را برنامه ریزی نمایید.
• پس از اینکه حسابرسان فعالیت خود را انجام می دهند، به راحتی می توانید از آمار و تجزیه و تحلیل آنها برای فعالیت های خود استفاده نمایید و نظام کاری خود را بهبود دهید.
• به صورت کلی باید در نظر داشته باشید که حسابرسی موجب می شود تا فعالیت ها قانونی دنبال شوند. به همین دلیل سوءاستفاده و تقلب کاهش می یابد.
• با استفاده از این نوع حسابرسی می توان توجه و علاقه سهامداران را افزایش داد. با این کار میزان سرمایه شرکت بالاتر می رود.

البته گروهی از شرکت ها و افراد برای این نوع حسابرسی معایبی نیز بیان می دارند. این معایب به قرار زیر هستند:

• به عنوان یک نکته در نظر داشته باشید که حسابرسی قانونی بسیار هزینه بر است. در این نوع حسابرسی که توسط یک شرکت خارجی انجام می شود، لازم است که مبالغ زیادی را به عنوان دستمزد به این شرکت ها پرداخت نمایید.
• گاها منافع حسابداران در جریان حسابرسی قانونی به مشکل برخورد می کند. همین مورد نیز باعث می شود که نتیجه حسابرسی گاها غیر قابل اعتماد باشد.
• باید بیان نمود که این نوع حسابرسی دارای محدودیت زمانی می باشد. این فاکتور نیز گاها روی دقت و کیفیت گزارش تاثیر منفی دارد.
• در نظر داشته باشید افرادی می توانند اقدام به حسابرسی قانونی نمایند که دارای دانش و مهارت لازم باشند. به عبارت دیگر اگر در این حوزه مهارت و دانش کافی وجود نداشته باشد، طبیعتا نتیجه ها نیز قابل اعتماد نمی باشند.

چرا باید حسابرسی قانونی صورت بگیرد؟

حسابرسی قانونی برای ارگان ها و سازمان های مختلف دارای اهمیت می باشد. می توان بیان نمود که نتیجه این نوع حسابرسی بدون جهت گیری و کاملا منصفانه است. شما می توانید نتیجه حسابرسی را به سازمان ها و سهامداران خود ارائه دهید. با این کار سرمایه گذاران دولتی و خصوصی زیادی را می توانید به سمت خود جلب نمایید. این مورد کیفیت سیستم های کنترلی را افزایش می دهد و باعث می شود تا بررسی بازدهی نهایی کار آسان گردد.

باید بیان نمود که این نوع حسابرسی هزینه واحد و مشخصی ندارد و می تواند توسط کمیته هایی که کار نظارت و بررسی را انجام می دهند، متفاوت بیان گردد. به صورت کلی باید عنوان کرد که بخش عمده ای از هزینه های صورت گرفته، توسط سازمان های خصوصی ارائه می شود.

دامنه فعالیتی حسابرسی قانونی

گاها ممکن است که در یک سازمان اختلافات و تقلب هایی پیرامون مباحث مالی رخ دهد. در این صورت حسابرس ها وارد میدان می شوند که تجربه و تخصص خود را در اختیار دیگران قرار دهند و دفاتر مالی را بررسی نمایند. عموم فعالیت های این گروه را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود:

تقلب های تجاری

در چند سال اخیر حسابرسی های زیادی برای یافتن تقلب های تجاری رخ داده در یک شرکت انجام می شود. باید بیان نمود اگر که این چنین تقلب هایی اتفاق بیفتد، موجب می گردد تا شرکت ورشکسته شود. با توجه به رشد کسب و کارهای تجاری انجام حسابرسی های قانونی بسیار بیشتر شده است. گاها مشاهده گردیده است که برخی از اعضای هیات مدیره یا سهامداران به صورت عمد اقدام به تقلب در دفاتر مالی می نمایند. در این صورت حسابرس ها می توانند به سرعت مشکل را یافته و مشخص نمایند.

خسارت های اقتصادی

یکی دیگر از فعالیت های مهمی که در حوزه حسابرسی قانونی انجام می شود، برآورد خسارت های تجاری اقتصادی است. باید بیان داشت که گاهی مشکلات اقتصادی بر روند فعالیت یک شرکت تاثیر منفی می گذارند. به همین خاطر حسابرس ها وارد قضیه می شوند تا ریشه این خسارات را بررسی نمایند و از ورشکستگی ها جلوگیری کنند.

وقوع اختلاف

در برخی موارد مشاهده شده است که بین سهامداران مشکلات زیادی به وجود می آید که نیازمند بررسی یک کارشناس می باشد. برای رفع اینگونه اختلافات از مهارت و تخصص حسابرسان استفاده می شود. حسابرسان در برخی موارد همچون دستمزد کارکنان، جلوگیری از عواقب مشکلات مالی، نحوه پرداخت مالیات و .. دخالت می نمایند و تمام نواقص را مشخص می کنند.

جمع بندی

با توجه به مواردی که در بالا بیان شد می توان دریافت که حسابداری یک حرفه پیچیده محسوب می شود. برای اینکه بتوانید در یک سیستم اقتصادی، تمیز فعالیت نمایید، لازم است تا کسب و کار شما به صورت دوره ای حسابرسی شود. در این صورت به راحتی می توانید متوجه مغایرت های موجود در کسب و کار خود شوید. حسابرس هایی که این کار را انجام می دهند انواع متفاوتی دارند. برخی از آنها به صورت مستقل کار می کنند برخی دیگر داخلی هستند و در یک سازمان فعالیت می نمایند و گروهی دیگر نیز حسابرس های دولتی محسوب می شوند. گروه آخر فعالیت های مرتبط با ممیزی و دیوان محاسبات را پیگیری می نمایند.