حسابداری صنعتی چیست؟
حسابداری صنعتی چیست؟
حسابداری صنعتی چیست؟ حسابداری صنعتی آن بخش از حسابداريست که وظیفه آن بهای تمام شده محصولات است و بیشتر در شرکت های تولیدی جهت برنامه ریزی و پیش بینی هزینه ها استفاده می شود.
حسابداری صنعتی روش های کاهش هزینه تولید را با تجزیه و تحلیل گزارشات و بررسی روش های تولید شرح می دهد. در صورت عدم دسترسی به گزارشات دقیق و دقیق عوامل هزینه، مدیر یک مجتمع صنعتی برای تصمیم گیری در مورد افزایش تولید یا تصمیم گیری های دیگر و نحوه تصمیم گیری دچار مشکل می شود. حسابداری صنعتی می تواند نمای کلان بخش تولید را به خوبی ترسیم کند.
حال سوال این است که آیا کل هزینه های صرفشده در ماه گذشته سودآور بودهاست یا خیر؟ تنها دانشی که می تواند به این سوال پاسخ دهد حسابداری هزینه است.
حسابداری بهای تمام شده
در واقع حسابداری بهای تمام شده به عنوان یکی از ابزارهای مهم در مدیریت محسوب می شود و دانش آن می تواند کمک شایانی به قلب یک واحد صنعتی کند.
هزینه واقعی ابزار بسیار مهمی است که در اختیار مدیریت قرار می گیرد تا مدیران بتوانند هزینه واقعی محصولات را محاسبه کرده و کنترل خود را بر هزینه های مواد، هزینه های نیروی کار و سایر هزینه های تولید اعمال کنند.
وظایف حسابداری صنعتی
حسابداری صنعتی یکی از شاخه های مهم حسابداری است که به تحلیل و مدیریت هزینه های تولید و عملکرد مالی در سازمان های صنعتی می پردازد. وظایف این بخش معمولاً شامل موارد زیر است:
همکاری در برنامه ریزی و بودجه بندی: همکاری در تهیه برنامه ها و بودجه ها برای دستیابی به اهداف مالی و عملیاتی سازمان.
جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات: جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی و غیر مالی به منظور تسهیل تصمیم گیری های مدیریتی.
برنامه ریزی برای کنترل هزینه ها: تدوین و اجرای قوانین و ساختارهایی که به بهبود کنترل بر هزینه ها و کاهش آن ها کمک کند.
تعیین ارزش موجودی ها: ارزش گذاری موجودی های بخش های مختلف برای هدف هزینه یابی، تعیین قیمت و کنترل موجودی.
محاسبه هزینه ها و سود: تعیین هزینه های انجام شده و محاسبه نسبت سود به دست آمده.
اهمیت و اهداف حسابداری صنعتی چیست؟
تفکیک درآمد و هزینه: یکی از اهداف اصلی حسابداری صنعتی، تفکیک دقیق درآمد و هزینه ها و محاسبه سود و زیان ناشی از آن هاست.
تحلیل هزینه ها: این حسابداری به تحلیل عناصر تشکیلدهنده محصولات پرداختهو اطلاعات دقیقی از هزینه های هر مرحله از تولید فراهم می آورد.
گزارش گیری: امکان گزارش گیری سود و زیان به تفکیک هر محصول که می تواند بر استراتژی تولید و برنامه ریزی سازمان تاثیرگذار باشد.
شایان ذکر است که وجود اطلاعات دقیق و به روز در حسابداری صنعتی، برای تصمیم گیری های مدیریتی و بهبود عملکرد لازم است.
انواع هزینه یابی در حسابداری صنعتی چیست؟
حسابداری صنعتی به شش دسته اصلی تقسیم می شود که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به توضیح این دسته ها می پردازیم:
هزینه یابی جذبی:
در این روش، تمام هزینه های تولیدی شامل مواد مستقیم، دستمزد مستقیم، سربار متغیر و سربار ثابت ساخت در بهای تمام شده موجودی کالاهای در حال ساخت لحاظ می شود. این شیوه معمولاً برای ارزیابی دقیق تر هزینه های کامل تولید به کار می رود.
هزینه یابی مستقیم یا متغیر:
در این نوع هزینه یابی، فقط هزینه های متغیری که مستقیماً با حجم تولید ارتباط دارند، شامل می شود. به عبارت دیگر، دستمزد مستقیم و سربار متغیر در بهای تمامشده لحاظ می گردد و سایر هزینه ها در محاسبات لحاظ نمی شوند.
هزینه یابی برآوردی یا تخمینی:
این نوع هزینه یابی مرتبط با هزینه هایی است که برای یک قرارداد یا تصمیم خاص پیش بینی می شود. همچنین شامل مخارجی است که ممکن است پس از فروش ایجاد شود و معمولاً برای برنامه ریزی و تصمیم گیری مالی مورد استفاده قرار می گیرد.
هزینه یابی سفارش کار:
این روش برای جمع آوری و ثبت هزینه های تولید بر مبنای هر سفارش خاص طراحی شدهاست. در اینجا می توان هزینه های تولید هر سفارش را به طور جداگانه ثبت کرد و این اطلاعات را به کمک مدارکی مانند برگ درخواست مواد، کارت ساعت کار و برگه های مربوط به ساعات کاری کارگران جمعآوری کرد.
هزینه یابی مراحل تولید یا مرحله ای:
مناسب برای مؤسساتی که محصولات آن ها مراحل مختلفی را برای تکمیل طی می کنند و به صورت انبوه و مشابه تولید می شوند. این روش در صنایع نساجی، شیمیایی و دیگر صنایع مشابه به کار می رود و هزینه ها به صورت مرحله ای جمع آوری می شوند.
هزینه یابی استاندارد:
این روش با هدف کنترل بودجه ای و ارزیابی عملکرد استفاده می شود. هزینه های پیش بینی شده با نتایج واقعی تولید و فروش مقایسه می شوند و هر گونه مغایرت مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد.
انواع طبقه بندی هزینه ها در حسابداری صنعتی
طبقه بندی طبیعی هزینه ها
هزینه های ساخت (تولید):
این هزینه ها مربوط به فرآیند تولید و ساخت یک محصول هستند و شامل موارد زیر می شوند:
- هزینه های مواد اولیه: هزینه هایی که برای خرید مواد اولیه صرف می شود.
- دستمزد کارگران: هزینه های پرداختشده به کارگران که به طور مستقیم در تولید مشغول به کار هستند.
- هزینه های سربار ساخت: هزینه هایی که به طور غیر مستقیم در تولید نقش دارند، مانند هزینه های نگهداری تجهیزات، برق، گرم کردن و غیره.
هزینه های تجاری:
این هزینه ها در بخش های غیر تولیدی کسب وکار ایجاد می شوند و شامل موارد زیر هستند:
- هزینه های اداری: هزینه های مربوط به مدیریت، حقوق کارمندان اداری و سایر هزینه های مربوط به بخش اداری.
- هزینه های توزیع و فروش: هزینه های مربوط به بازاریابی، توزیع محصولات و سایر هزینه های فروش.
طبقه بندی بر اساس ارتباط با تولید
هزینه های مستقیم:
هزینه هایی که به طور مستقیم و واضح به تولید یک محصول خاص مربوط هستند. به طور مثال:
- هزینه سرمایهگذاری در مواد اولیه و مواد مورد نیاز برای تولید.
- هزینه های دستمزد کارگرانی که به طور مستقیم در خط تولید حضور دارند.
هزینه های غیر مستقیم:
هزینه هایی که به طور غیر مستقیم در فرآیند تولید نقش دارند و نمی توان آن ها را به راحتی به یک محصول خاص منتسب کرد. برای مثال:
- هزینه های مربوط به مدیریت، نظارت و مدیریت کارخانه که شامل پرسنل غیر تولیدی میشود.
- هزینه های عمومی مانند هزینه های برق، آب و نگهداری تجهیزات تولید.
هزینه های مستقیم
هزینه های مستقیم به هزینه هایی اطلاق می شود که به طور واضح و مستقیم با تولید یک محصول خاص مرتبط هستند. این هزینه ها معمولاً به راحتی قابل شناسایی و اندازه گیری هستند و عبارت اند از:
مواد مستقیم:
شامل تمامی مواد اولیه ای که به طور مستقیم در تولید کالا مصرف می شوند. به عنوان مثال، چوب برای ساخت مبلمان، آهن برای تولید قطعات صنعتی و سیمان برای ساخت و ساز.
کار یا دستمزد مستقیم:
هزینه های مربوط به نیروی کار که به طور مستقیم در فرایند تولید مشغول به کار هستند. این شامل دستمزد کارگران واحدهای تولیدی نیز می شود. به عنوان مثال، بناها یا کارگران ساختمانی که به طور مستقیم در ساخت یک ساختمان کار می کنند.
سایر هزینه های مستقیم:
برخی هزینه های مرتبط با تولید که ممکن است به طور مستقیم قابل شناسایی نباشند، اما هنوز هم به تولید مرتبط هستند. به عنوان مثال، ماشینآلات خاصی که در یک واحد تولیدی برای انجام وظایف خاص مورد استفاده قرار می گیرند.
هزینه های غیر مستقیم یا سربار ساخت
هزینه های غیر مستقیم، به هزینه هایی گفته می شود که به طور مستقیم با تولید یک کالا ارتباط ندارند، اما برای فرایند تولید ضروری هستند. این هزینه ها معمولاً به راحتی قابل تخصیص به تولید خاصی نیستند. دسته بندی این هزینه ها شامل موارد زیر است:
هزینه های عمومی:
شامل هزینه هایی مانند سوخت و روغن برای ماشین آلات، که برای عملکرد تولید لازم هستند اما به هیچ محصول مشخصی نسبت داده نمی شوند.
حقوق و دستمزد غیر مستقیم:
هزینه های مربوط به پرسنل غیر تولیدی که در فرآیند مدیریت یا نظارت بر تولید فعالیت می کنند، مانند حقوق مدیران یا سرپرستان.
هزینه های استهلاک:
استهلاک تجهیزات و ساختمان ها که نمی توان آن ها را به یک تولید خاص نسبت داد، مانند استهلاک ساختمان کارخانه.
مواد غیر مستقیم:
موادی مانند چسب یا رنگ که به طور غیر مستقیم در تولید کالاهای مختلف به کار می روند.
ضایعات در حسابداری صنعتی چیست؟
ضایعات عادی
این مورد به ضایعاتی اشاره دارد که به طور طبیعی و بنا به ماهیت عملیات تولیدی در فرآیند تولید ایجاد می شوند. این نوع ضایعات قابل پیشگیری نیستند و به نوعی جزء لاینفک فرآیند تولید به شمار میآیند. ویژگی های ضایعات عادی شامل موارد زیر است:
نوسان قابل پیش بینی: این ضایعات معمولاً پیش بینی پذیر هستند و برآورد می شود که در هر دوره تولید مقدار مشخصی از آن ها به وجود خواهد آمد.
تسهیم هزینه: هزینه های ناشی از این ضایعات به صورت سرشکن بر روی کالاهای تولید شده سالم توزیع می شود و به طور جداگانه در گزارش ها نمایش داده نمی شود.
عدم نیاز به ثبت جداگانه: برای این نوع ضایعات نیازی به ثبت جداگانه در سیستم حسابداری نیست.
ضایعات غیرعادی
ضایعات غیرعادی به آن دسته از ضایعاتی گفتهمیشود که به دلایل خاص و غیر طبیعی در فرایند تولید اتفاق می افتند. این دلایل می تواند شامل نقص در مهارت های کارگران، مشکلات در تجهیزات، یا خطاهای مدیریتی باشد. ویژگی های ضایعات غیر عادی شامل:
- غیر قابل پیش بینی: این نوع ضایعات به راحتی قابل پیش بینی نیستند و وقوع آن ها به عواملی وابستهاست که معمولاً در شرایط عادی وجود ندارد.
- ثبت جداگانه: هزینه های مربوط به این ضایعات باید در حسابی با عنوان ضایعات غیرعادی شناسایی و ثبت شوند. به این ترتیب، آن ها در نهایت به حساب سود و زیان منتقل می شوند.
- تحلیل و اقدامات اصلاحی: ثبت و شناسایی این ضایعات کمک می کند تا مدیران بتوانند بررسی کنند که چه عواملی باعث ایجاد آن ها شده و اقدامات اصلاحی را انجام دهند.
ضرورت تهیه گزارش در واحدهای تولیدی
تهیه گزارش های مالی و بهره وری در واحدهای تولیدی از اهمیت بالایی برخوردار است. این گزارش ها به مدیران این امکان را می دهند که:
- تحلیل عملکرد: نقاط قوت و ضعف را شناسایی و تحلیل کنند.
- تصمیم گیری آگاهانه: بر اساس داده های موجود، توانایی برنامه ریزی و تصمیم گیری بهتری در زمینه کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری داشته باشند.
- پایش هزینه ها: به کنترل و پایش هزینه ها و ضایعات می پردازد و در نهایت سودآوری را افزایش دهند.
گزارشات باید به طور منظم و در زمان های مشخص (مثلاً ماهانه) تهیه شوند تا اطلاعات به روز رسانیشده و قابل استناد باشند. این گزارشات می تواند شامل جزئیاتی در مورد ضایعات، هزینه ها و سایر عوامل مؤثر بر تولید باشد که به مدیریت کمک می کند تا استراتژی های بهینه تری را برای آینده طرح ریزی کنند.
انواع گزارش در حسابداری صنعتی
گزارش دهی در واحدهای تولیدی و خدماتی یکی از ارکان مهم مدیریت مالی و برنامه ریزی است. فراهم آوردنِ اطلاعات دقیق و به موقع به مدیران کمک می کند که تصمیمات بهتری اتخاذ کنند و عملکرد سازمان را بهبود بخشند. در ادامه، انواع گزارش ها درون سازمانی و برون سازمانی و توضیحات بیشتری درباره آن ها بررسی می شود.
گزارشات درون سازمانی
این گزارش ها به منظور طراحی و پیگیری عملکرد داخلی سازمان تهیه می شوند و شامل موارد زیر هستند:
گزارش مصرف مواد
شامل تحلیل هزینه های مربوط به مواد اولیه، دستمزد و سربار ساخت است. این گزارش به مدیران اطلاعاتی درباره مقدار و هزینه مواد مصرف شده برای تولید محصولات می دهد و کمک می کند تا به بهینه سازی فرآیندها بپردازند.
گزارش بهای تمام شده کالای ساخته شده
این گزارش در پایان هر ماه به منظور مقایسه بهای تمامشده محصولات تولیدی رسمی تهیه می شود. مدیران با استفاده از این گزارش می توانند تغییرات هزینه ها را بررسی و استراتژی های تولید و فروش را بر اساس بهای تمام شده تنظیم کنند.
گزارشات برون سازمانی
این گزارش ها به منظور ارائه داده های مالی و عملیاتی به ارگان ها، سهام داران و ذی نفعان خارجی تهیه می شوند و شامل موارد زیر هستند:
گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته
در پایان دوره مالی، این گزارش برای مؤسسات بازرگانی و تولیدی تهیه می شود. این گزارش علاوه بر نمایش بهای تمام شده کالاهای فروخته شده، به کارفرمایان کمک می کند تا بررسی های لازم در خصوص نقدینگی و موجودی کالا انجام دهند.
گزارش سود و زیان
یکی از کلیدی ترین گزارش های مالی است که در پایان سال مالی مورد استفاده قرار می گیرد.
این گزارش شامل تفکیک درآمدها و هزینه ها است و مشخص می کند که آیا سازمان سودآور بوده یا دچار زیان شدهاست.
مدیران می توانند با مشاهده این گزارش نسبت به تصمیمات آتی و برنامه ریزی برای بهبود عملکرد مالی و بهینه سازی هزینه ها اقدام کنند.
جمع بندی
گزارشات درون سازمانی و برون سازمانی ابزارهای حیاتی برای مدیریت و ارزیابی عملکرد سازمان ها هستند. گزارشات درون سازمانی به بهبود کارایی داخلی و کنترل هزینه ها کمک می کنند، در حالی که گزارشات برون سازمانی نیازهای اطلاعاتی سهام داران و دیگر ذینفعان را برآورده می کنند.
تصمیم گیری های استراتژیک و بهینه سازی فرآیندها بر اساس این گزارش ها می تواند به طور مستقیم بر سودآوری و موفقیت سازمان تأثیر بگذارد.
برای آموزش حرفه ایی حسابداری صنعتی در دوره عالی رشد حسابداری تدبیر اصفهان شرکت نمایید. این دوره شامل 5 سرفصل هست، که یکی از این سرفصل ها آموزش حسابداری صنعتی است. همین طور می توانید جهت اطلاع از دوره های موسسه حسابداری تدبیر با شماره 03191008810 تماس حاصل فرمایید.
دیدگاهتان را بنویسید