قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما چیست؟ | اخراج کارمند رسمی دولت

قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما و شرایط اجرای آن

ترس از اخراج شدن یکی از آن مواردی است که همیشه همراه کارگران است. زیرا کارفرما در بسیاری از موارد می تواند به راحتی عذر کارگر را بخواهد و او را اخراج کند. اما این به آن معنا نیست که هر دلیلی برای این کار قانونی و صحیح باشد. مهم بودن این موضوع موجب شد تا در این مقاله به بررسی قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما بپردازیم.

به طور مثال اگر کارگر از وظایفی که برایش تعیین شده سر باز زند و یا به تعهدات خود در طول مدت قرار عمل نکند، کارفرما حق اخراج او را دارد. گاهی نیز کارفرما توانایی پرداخت حقوق و یا تامین هزینه ها را ندارد و در چنین مواقعی دست به اخراج کارگران می زند.

به طور کلی کارفرما تنها باید تحت قوانین و شرایط خاصی که قانون گذاران مشخص کرده اند، کارگر را اخراج کند. قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما تا حدودی عدالت را بین دو طرف بر قرار کرده و اجازه ضایع شدن حق هیچ کدام را نمی دهد.

اخراج کارگر توسط کارفرما چه شرایطی دارد؟

3 شرط مهم در ماده 27 قانون کار برای اخراج کارگر آمده است که به شرح زیر است:

1. نقض قوانین و آیین نامه انضباط کار و عدم انجام وظایفی که بر عهده کارگر گذاشته شده است.
2. دریافت تذکرات کتبی در رابطه با قصور در انجام وظایف توسط کارگر
3. شورای اسلامی کار ( در واحدهای فاقد شورای اسلامی، انجمن صنفی جایگزین می شود) نظر مثبت خود را در رابطه با اخراج کارگر اعلام کند.

با توجه به شرایط بالا کارفرما فقط در زمانی که کارگر در انجام وظایف خود کوتاهی کرده و یا به قوانین آیین نامه انضباط کار بی توجه بوده باشد، حق اخراج کارگر را دارد. در شرایط کلی می توان گفت اگر هر کدام از طرفین قرارداد کار، مفاد درون قرارداد را رعایت نکنند، توسط اداره کار حقوقی برای طرف مقابلشان در نظر گرفته می شود.

اگر کارفرما مفاد قرارداد مانند بیمه، حقوق و … را رعایت نکند، کارگر می تواند نزد اداره کار از او شکایت کند. همچنین اگر کارگر به وظایفی که برایش تعیین شده عمل نکند و یا سعی بر نقض قوانین داشته باشد، کارفرما می تواند به صورت یک طرفه قرارداد کار را فسخ و او را اخراج نماید.

تنظیم نامه اخراج توسط کارفرما

در زمان اخراج کارگر، کارفرما وظیفه دارد که اعلام اخراج را با تنظیم یک نامه رسمی به وی اعلام نماید. درون این نامه کلیه دلایل اخراج شرح داده شده و باید به گونه ای نوشته شود که کوچک ترین بی احترامی به کارگر نشده باشد. در زیر یک نمونه نامه اخراج را به عنوان مثال آورده ایم.

اخراج کارگر چه مراحلی دارد؟

اگر کارگر بعد از دریافت تذکرات شفاهی و کتبی همچنان موضع خود را تغییر نداد و به نقض قوانین و کوتاهی در انجام وظایف پرداخت، آنگاه برای اخراج او باید مراحل زیر طی شود:

1. اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار مبنی بر اخراج کارگر:

در مرحله اول، کارفرما باید نظر مثبت شورا اسلامی کار را برای اخراج کارمند (کارگر) دریافت کند. در صورتی که شورا با اخراج مخالف بود، رای نهایی باید توسط دادگاه صادر شود.

2. پرداخت کامل حقوق کارگر:

زمانی که اخراج قطعی شد، کارفرما وظیفه دارد که کلیه حقوق کارگر و مزایایی که تا روز فسخ قرارداد شامل حال او می شود را پرداخت نماید. این مورد شامل بخش های مختلفی مانند:

• حقوق روزانه، اضافه کاری و ماموریت، حق مساعده
• حقوق مرخصی های جمع شده
• دریافت بیمه بیکاری

در نهایت و بعد از رضایت کامل کارگر از دریافت همه حق و حقوقش، می توان اخراج وی را در آن سازمان رسمی دانست.

اخراج غیرقانونی کارگر یا کارمند

اگر کارگر هیچ کدام از دلایل کافی برای اخراج را نداشت، یعنی به وظایف خود به خوبی عمل کرد و قوانین کار را نیز اجرا نمود، می توان گفت که کارفرما حق اخراج او را ندارد. قانون کار به هیچ عنوان حق اخراج بی دلیل را به کارفرمایان نمی دهد.

برخی از شرایط وجود دارند که در صورت بروز، کارگر را به حالت تعلیق در می آورند و نه اخراج! این شرایط را می توان در 4 دسته تقسیم بندی کرد:

1. حوادث غیر ارادی و قهری از سمت کارگر یا کارفرما: ممکن است حوادثی در طول مدت کار به وجود بیاید که باعث تعطیلی کارگاه و بیکار شدن کارگر شود. در این حالت کار و کارگران به حالت تعلیق درآمده و بعد از عادی شدن شرایط باید به کار خود برگردند. تشخیص اینکه حادثه قهری بوده یا خیر بر عهده وزارت کار می باشد.
2. مرخصی های خاص برای کارگر: مرخصی های خاصی برای کارگران در نظر گرفته‌شده که در صورت استفاده از آن ها، استخدام کارگر برای مدتی تعلیق می شود. به طور مثال مرخصی تحصیلی. در این مدت کارگر حقوق و مزایایی دریافت نمی کند.
3. توقیف کارگر: ممکن است کارگر به دلایلی توقیف شود اما این توقیف به محکومیت او نرسد. در این حالت اخراج برای او قابل انجام نیست.
4. اعزام به سربازی: اگر کارگر مشمول اعزام به خدمت سربازی باشد، می توان او را تعلیق نمود. اما به این شرط که بعد از حداکثر 2 سال و بلافاصله پس از اتمام خدمت به کار خود برگردد.

اعتراض به حکم اخراج توسط کارگر

اگر کارگر در هر یک از این شرایط قرار گرفت و کارفرما او را اخراج کرد، کارگر می تواند تا 30 روز پس از اعلام حکم اخراج، این موضوع را به هیئت تشخیص ارجاع دهد.

هیئت تشخیص پس از فراخواندن کارفرما، به او اعلام می کند که کارگر را به کار خود برگرداند. در صورت بازگشت به کار، کارفرما باید حقوق را از زمان مراجعه محاسبه و پرداخت نماید. همچنین اگر کارفرما نتواند دلایل کافی و قانع کننده ای برای اخراج بیاورد، جریمه شده و باید به ازای هر سال سابقه کار کارگر، به اندازه 45 روز حقوق به نرخ روز را به وی پرداخت نماید.

بعد از اخراج، تا نهایتا 1 ماه فرصت دارید، تا به صورت حضوری به شعب بیمه تامین اجتماعی مراجعه کرده و مدارک خود را ارائه دهید. همچنین برای آسان تر شدن روند شکایت، اداره کار سامانه جامع روابط کار را راه اندازی کرده است که از طریق آن و به صورت اینترنتی هم می توانید شکایت خود را ثبت نمایید.

اخراج کارمند رسمی دولت چه قوانینی دارد؟

استخدام کلیه کارمندان دولت طی یک قرارداد رسمی شکل می گیرد. بنابراین قانون اخراج کارمند رسمی دولت ممکن است شرایط ویژه تری را در بر بگیرد. این شرایط شامل دو مورد زیر است:

1. قرارداد آزمایشی: ممکن است در ابتدای کار، قراردادی تحت عنوان قرارداد رسمی آزمایشی با کارمند انعقاد شود. طول مدت این نوع از قرارداد بین 1 تا 3 ماه است و به همین دلیلِ کوتاه مدت بودن، توسط بسیاری از شرکت ها فسخ نخواهد شد و تشریفات خاصی هم برای اخراج کارمندان آزمایشی در نظر گرفته نشده است.
2. قرارداد دائم: ماده 27 قانون کار که در بالا هم به آن اشاره کردیم برای اخراج کارمندانی که با قرارداد رسمی دائمی به استخدام دولت درآمده اند صدق می کند. بنابراین اخراج باید مراحل خود را طی کرده و بعد از تایید، کلیه حقوق و مطالبات کارمند باید به او پرداخت شود.

اخراج کارمند پیمانی چه قوانینی دارد؟

قرارداد پیمانی به معنای دائمی نبودن قرارداد کار و استخدام است. پس چون شرایط یکسانی ندارند، قوانین یکسانی را هم در بر نمی گیرند. آیین نامه استخدام پیمانی در پیوست 2 خود آورده‌است که قرارداد پیمانی هر 1 یا 2 یا 3 سال باید تمدید شود.

در صورتی که کارفرما تصمیم به اخراج کارمند پیمانی خود بگیرد، می تواند در پایان دوره قرارداد آن را تمدید نکند و یا در میانه دوره با دلایل موجه، قرارداد را لغو یا فسخ نماید. کارمندان پیمانی اگر هر یک از امور زیر را مرتکب شوند این را به کارفرما می دهند که قراردادشان را فسخ کند.

• عدم کسب امتیاز لازم
• عدم نیاز واحد به خدمات نیرو
• تخلفات اداری و قانونی
• سو سابقه
• عدم رضایت ارباب رجوع از انجام کار یا رفتار کارمند
• دریافت یک توبیخ با درج در پرونده و یا دو تذکر کتبی

اخراج کارمند قراردادی چه قوانینی دارد؟

قرارداد غیردائمی یک قرارداد موقت است که برای کارمندان قراردادی تنظیم می شود. امضای این قرارداد به این معناست که کارگر در یک بازه زمانی محدود مثلا یک سال، در یک محیط کار مشغول می شود و اینکه تا زمان بازنشستگی در آن جا بماند به هیچ عنوان قطعی نیست.

همچنین شرایط اخراج نیز در قرارداد ذکر شده و اگر اخراج اتفاق بیفتد، پرداخت مطالبات قانونی کارگر بر عهده کارفرما است.

اخراج کارمند بدون قرارداد چه قوانینی دارد؟

برخی از کارفرمایان تصور می کنند که اگر کارمند یا کارگر را بدون قرارداد استخدام کنند، به راحتی می توانند بدون علت اقدام به اخراج نمایند. اما این طرز فکر درستی نیست زیرا اداره کار حتی قرارداد شفاهی را هم قبول می کند.

کلیه مطالبات کارگر از طریق پرداخت های بانکی، فیش حقوقی و شواهد مبنی بر حضور وی در شرکت مانند دستگاه حضور و غیاب، نزد اداره کار قابل قبول است. قرارداد شفاهی به منزله قرارداد دائم شناخته‌شده و همه قوانین قرارداد دائم را نیز در بر می گیرد.

اخراج و اختلافات کارفرما و کارگر

در بسیاری از مواردی که کارفرما تصمیم به اخراج کارگر می گیرد، مئله به صورت دوستانه و با توافق حل نمی شود و در نهایت میان کارفرما و کارگر اختلاف به وجود می آید. اگر دو طرف نتوانند اختلافات خود را خودشان حل کنند باید به هیئت حل اختلاف مراجعه کرده و درخواست رسیدگی بدهند. تا زمانی که هیئت تشخیص، رای نهایی را صادر می کند، قرارداد کار به هر صورتی که باشد به حالت تعلیق در می آید.

حال در برخی از مشاغل ممکن است شورای اسلامی کار و قوانین آن، انجمن صنفی و یا نمایندگان کارگر وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی چه باید کرد؟ موضوع ماده ۱۵۸ قانون کار یعنی اعلام نظر مثبت هیئت تشخیص برای تایید اخراج و لغو قرارداد الزامی است. شورای عالی کار و وزیر کار نقش اصلی در تعیین مقررات و آیین نامه انضباطی کارگاه ها دارند. هیات حل اختلاف موظف است که ظرف مدت یک ماه، ختلاف میان کارگر و کارفرما را بررسی کرده و این موارد را خارج از نوبت در الویت خود قرار دهند.

دلایل غیر منطقی برای اخراج کارگر

• عضویت کارگر در تشکل های کارگری یا سازمان هایی که کارفرما نسب به آن ها رضایت ندارد.
• مقابله با کارفرما به دلیل عدم رضایت از شرایط کار
• عدم توجه کارفرما به تعهدات خود و اخراج کارگر از روی خودخواهی
• تغییر شرایط تاهل، بارداری، عقاید سیاسی، نژاد و ملیت، جنسیت، روحیات و ظواهر کارگر

اقدامات قبل از اخراج کارگر:

1. دفترچه راهنمای کارمندان را توزیع کنید تا آن ها از جزئیات شرایط محل کار مطلع شوند.
2. بررسی سوابق، امتیازات و عملکرد قبلی کارمند
3. کلیه تخلفات و تذکرات مربوطه را به صورت کتبی مستند کنید

کلیه اقدامات حین اخراج کارگر:

1. اخراج را در اول هفته انجام دهید تا کارگر فرصت کافی برای پیدا کردن شغ جدید داشته باشد.
2. اعلام اخراجی را تنها به صورت حضوری و بدون استفاده از تماس، پیامک یا ایمیل به اطلاع کارگر برسانید.
3. حضور مدیر منابع انسانی در جلسه اعلام اخرجی به کارگر اهمیت بالایی دارد. چرا که حس بهتری به کارگر منتقل خواهد شد.

اقدامات بعد از اخراج کارگر:

1. به دیگر کارمندان درباره شخص اخراج‌شده و دلایل این کار توضیح دهید تا از شایعه پراکنی جلوگیری کرده‌باشید.
2. تا زمان پیدا شدن نیروی جایگزین، وظایف کارگر اخراج‌شده را بین دیگر کارمندان خود تقسیم کنید تا در روند کاریتان اختلالی به وجود نیاید.

جمع بندی

تلاش ما در این مقاله در جهت بررسی قوانین اخراج کارگر توسط کارفرما به زبانی ساده و با جزئیات و شرایط مختلف بود. اخراج از محل کار قوانین خاصی دارد که به خصوص کارفرمایان باید درباره آن ها اطلاعات خوبی داشته باشند. همان طور که کارفرما حق شکایت و اخراج کارگر را دارد، کارگر هم می تواند به دلیل پایبند نبود کارفرما به تعهداتش نزد اداره کار شکایت کند.

اگر شما هم در این باره سوال و یا اطلاعات بیشتری داشتید می توانید در بخش نظرات در آخر همین نوشته با ما در میان بگذارید. از همراهی شما متشکریم.